«مىڭ شاقىرىمدىق سۋرەت كاريدورى» التىن كۇزگى مادەنيەت، ساياحات جەلىلەس قيمىلى جانە التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويىن باعالاۋ قيمىلى وتكىزىلدى
ريزۋان ۇسەن قىزى، گۇلميرا ماعزام قىزى، ۇلان قادىكەن ۇلى، فۋ حاۋدۇڭ، حابارلايدى. التىن تۇسپەن اپتالعان قىركۇيەك ايىندا كۇزدىڭ مايدا قوڭىر سالقىن سامالى ەسىپ تۇر. 9-ايدىڭ 10-كۇنى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسى ۇيىمداستىرعان ايماقتىق مادەنيەت، دەنە-تاربيە، راديو-تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى، ايماقتىق اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل-قىستاق مەكەمەسى، قالالىق حالىق ۇكىمەتى بىرلەسىپ وتكىزگەن «مىڭ شاقىرىمدىق سۋرەت كاريدورى» اتىنداعى التىن كۇز مادەنيەت ساياحاتى جەلىلەس قيمىلى جانە التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويىن جالپىلاستىرۋ قيمىلى قالامىزدا قالاسىندا سالتاناتپەن وتكىزىلدى.
قيمىلدىڭ اشىلۋ سالتىندا، قالالىق پارتكومنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، ۇگىت ءبولىمىنىڭ باستىعى يە سۋچين ءسوز سويلەپ بىلاي دەدى: جۋىق جىلداردان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ، ۇكىمەتتىڭ، ايماقتىق پارتكومنىڭ، اكىمشىلىك مەكەمەسىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، التاي قالاسى «شينجياڭدى ساياحاتپەن گۇلدەندىرۋ» ستراتەگياسىن بار كۇشپەن اتقارىپ، مادەنيەت ارقىلى ساياحاتتى سومداۋعا، ساياحات ارقىلى مادەنيەتتى ايگىلەۋگە تاباندى بولىپ، ەرەكشە مادەنيەت قاسيەتى مەن باسىمدىققا يە ساياحات بايلىعىن ىشكەرىلەي اشىپ، ەكولوگيانىڭ، مادەنيەتتىڭ ساياحاتپەن ىشكەرىلەي توعىسۋى ارقىلى كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ تىزبەگىن ونان ارى كەڭەيتتى.التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويى، گىباۋ قىزىل كەندىرى سياقتى ءبىر توپ ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىنىڭ ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، 1 ـ، 2 ـ، 3 ـ كاسىپتەردىڭ توعىسپالى دامۋىنا تىڭ قادام تاستاپ، التاي قالاسىنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ قاينار كوزىن اشتى.
بۇدان سىرت، اشىلۋ سالتىندا تاعى «تەگەنە قۇيرىقتى قويىن» باعالاۋ ناتيجەسى جاريالانىپ، سيلىق تاراتىلدى. ۇعىسۋعا قاراعاندا، قيمىلعا قاتىناسىپ باعالانعان التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويى 9- ايدىڭ 9- كۇنى تۇستەن كەيىن قيمىل مايدانىندا الدىن الا باعالانىپ، دەنە سالماعى، باس-سيراعىنىڭ ءبىتىمى، قۇيرىعى، ءجۇنى سياقتى 6 جاقتان باعالاۋ ولشەمى بويىنشا، 10 اۋىل- قالاشىقتان باسەكەگە تاڭدالىپ كەلگەن 10 اسىل تۇقىمدى قوشقارعا ءبىر – بىرلەپ باعالاۋ جۇرگىزىلىپ، ەڭ سوڭىندا قاندىعاتى اۋىلىنان كەلگەن بالعابەك احىمەتقان ۇلىنىڭ اكەلگەن «قىزىل جاقۇت» اتتى قوشقارى 129 كيلوگرامدىق سالماقپەن جالپى 95 نومىرگە يە بولىپ 1- دارەجەنى ەنشىلەدى.
باتىس بولەك جوسپارىنىڭ ستۋدەنت ەرىكتىسى جياڭ حۇڭچاڭ بىلاي دەدى: تۇڭعىش رەت شينجياڭعا كەلىپ، مۇنداي ساياحات، مادەنيەت قيمىلىنا قاتىناسۋىم، بۇرىن تەلەۆيزوردان كورگەن تەگەنە قۇيرىقتى قويدى كوزىممەن كورىپ، وسى رەتكى ەرىكتى قىزمەت وتەۋ قيمىلىنا قاتىناسقانىمدى قۋانىش سەزىندىم.
حاندىعاتى اۋىلى ەگىن،مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى نۇردان تولقىن ۇلى قالالىق پارتكوم مەن ۇكىمەتتىڭ بىزگە وسىنداي التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويىنىڭ بەت – بەينەسىن، ەرەكشەلىگىن ايگىلەپ بەرەتىن وراي جاراتىپ بەرگەنىنە العىسىمىز شەكسىز، قيمىل اناعۇرلىم كوپ ادامداردىڭ التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويىنىڭ قۇنىن بىلۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
كوشەنى ارالاپ وتۋدە مالشىلار اتقا ءمىنىپ، ۇستىلەرىنە ءداستۇرلى كيىم-كەشەكتەرىن كيىنىپ، تۇيەسىن جەتەلەپ، 3300 تۇياق قويدى ايداپ، سارقوبىدان اتتانىپ سولتۇستىك 2-جول، 2-كەن، ءتۇرلى بۇيىمدار عيماراتى، مادەنيەت جولى جاياۋلار كوشەسى، التىنتاۋ سولتۇستىك جولى بويىنداعى الاڭ، ايماقتىق 1-ورتا مەكتەپ، جينيۋان تۇرعىندار رايون ماڭىنداعى جول بولەگى جانە سولتۇستىك 2- جول جەلىسىن بويلاپ تۇيەلى كوشتىڭ اسەم كورىنىسىن قالىپتاستىرىپ قالا تۇرعىندارىن باۋرادى.
كورەرمەن ءلاززات جامساپ قىزى بىلاي دەدى: قورالى قوي تابىنىنىڭ قالا ءىشىن ەندەي وتكەن كورىنىسى ءبىزدى قايران قالدىردى، ءان-ءبي توي سالتى قاتارلى ەرەكشە ۇلگىدەگى قيمىل تۇرلەرى جەرگىلىكتى ورىننىڭ ۇلتتىق سالت – ساناسىن ءتىپتى دە ايشىقتاي ءتۇستى، بۇل ارانىڭ كوركەم كورىنىسى مەن ۇلتتىق سالت – ساناسىن ءتىپتى دە كوپ ادامدارعا ءتۇسىندىرەتىن بولامىن، التايدى ەرەكشە ۇناتىپ قالدىم.
بۇدان سىرت،كوشە ارالاپ ويىن كورسەتۋ بارىسىندا تاعى دا «سۇيىسپەنشىلىك جەتكىزۋ ايالداماسى»، «ءدامدى تاعام سيلاۋ ايالداماسى»، «باقىت ايالداماسى» سياقتى قيمىلدار دا قاتاردان قاعىس قالمادى. مۇندا نان، قىمىز، گۇل ۇسىنۋ، توي سالتىن وتكىزۋ قوسىندارى حالىق ءانى «جار-جاردى»، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ «جۇڭحۋانى سۇيەمىن» -اتتى حور ايتۋ سياقتى مازمۇندارىن قامتىدى.
قالا تۇرعىنى جاڭ شۋانچي بىلاي دەدى: قوي تابىنى ادامدى راسىندا قاتتى تاڭ قالدىرادى ەكەن، بۇل كورىنىستى كورىپ كوز ايدىن بولدىم، كىشكەنتاي بالالار ءۇي حايۋاندارىن وتە جاقسى كورەدى، قوي، جىلقىلاردى كورىپ ايىرىقشا قۋاندى.
التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويى شينجياڭنىڭ التاي ايماعىنداعى مالشىلاردىڭ ەرەكشە جاراتىلىستىق شارت – جاعدايدا ۇرپاقتان – ۇرپاققا دەن قويا سۇرىپتاپ جەتىلدىرگەن اسىل تۇقىمدى قوي تۇقىمى. ونىڭ دەنە ءبىتىمى دومالاق، قۇيرىعى ۇلكەن بولاتىندىقتان وسىلاي اتالعان. التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويىنىڭ ەتى ٴدامدى بولىپ قانا قالماستان، ونىڭ قۇرامىندا كوپتەگەن ميكرو ەلەمەنتتەر دە مول بولاتىندىقتان بۇل قويلاردى- جەگەنى ءشوپ ءدارى، ىشكەنى تومەن دەيتەري سۋى، باسقانى التىن، قوراسى اسىل تاس،-دەپ القايدى.
بەيجيڭدىك ساياحاتشى گاۋ شياۋجيە بىلاي دەدى: مالشىلاردىڭ وسىنشاما كوپ قويدى اتپەن ايداپ وتكەنىن تۇڭعىش رەت كورۋىم، ءبىز جاقتا مۇنداي مادەنيەتتى كورمەگەن ەكەنبىز، بۇل جاقتىڭ وڭىرلىك مادەنيەت سالت – ساناسى ادامدى ەرەكشە تەبىرەندىردى، بۇل قويلاردىڭ تۇقىمىن دا كورمەگەن ەكەنبىز، ىشكى ولكەلەردەگى دوستارىمىزدى شينجياڭنىڭ مۇنداي مادەنيەت سالت - ساناسىن، التاي حالقىنىڭ مەيماندوستىعىن، قىزعىندىلىعىن تۇسىنۋگە تانىستىرامىز.
قيمىل بۇكىل ەل حالقىنا التايدىڭ بايلىعىن، ەگىن- مال شارۋاشىلىعى بايلىعىن، ساياحات كورىنىسىن، مادەنيەت سالت ـ ساناسىن جانە ءوندىرىس، تۇرمىس سياقتى ءتۇرلى مازمۇندى جان ـ جاقتى كورسەتۋدى ماقسات ەتتى. سونىمەن بىرگە، ءار ۇلت بۇقاراسىنا ەگىن، مال شارۋاشىلىعى، ەكولوگيا، ۇلتتىق سالت ـ سانا، مادەني مۇرالارىن كورۋ سالتاناتى مەن مادەنيەت تاعامدارىن شىنايى سەزىندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى + ساياحات ۇلگىسىنىڭ ىشكەرىلەي توعىسۋىن جەبەۋدە ماڭىزدى مانگە يە.
التاي قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل-قىستاق مەكەمەسىنىڭ كەڭسە مەڭگەرۋشىسى قۇشتار وراز ۇلى التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويى ەلىمىزدەگى ايگىلى ەتتى قوي تۇقىمى، ساناققا قاراعاندا، ءبىر جىلدا مولشەرمەن 500 دە 800 كيلومەتر جول باسا الادى ەكەن، ساياحات مەرەكەسى قيمىلى ارقىلى التايدىڭ وزگەشە ساياحات ماركاسى مەن ۇلتتىق سالت ـ سانا مادەنيەتىن ايگىلەپ، التاي تەگەنە قۇيرىقتى قويىن ساتۋ سەلبەستىك تۇعىرىن قۇردى. ءبىز قيمىل ارقىلى ايگىلى ماركالاردى سومداپ، سەلبەستىك ارقىلى دامۋدى جەبەپ، جەرگىلىكتى ەگىنشى ـ مالشىلاردى كىرىسىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋ جولىنا باستاۋعا قۇلشىنامىز.