ءوز حابارىمىز. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ 9-ايدىڭ 3-كۇنى تۇستەن كەيىن بەيجيڭدە حالىق سارايىندا جۇڭگو-افريكا سەلبەستىك تالقىسىنىڭ بەيجيڭ باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناسۋ ءارى مەملەكەت ىستەرى ساپارىندا بولۋ ءۇشىن جۇڭگوعا كەلگەن نيگەريانىڭ زۇڭتۇڭى تينبۋمەن كەڭەس وتكىزدى. ەكى ەل باسشىلارى جۇڭگو مەن نيگەريا قاتىناسىن جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناس دەڭگەيىنە كوتەرەتىندىگىن جاريالادى.

 

شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: نيگەريا ماڭىزدى ىقپالعا يە افريكاداعى ءىرى ەل، جان سانى كولەمى مەن دامۋ كومەسكى كۇشى زور. ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتقان جارتى عاسىردان استام ۋاقىتتان بەرى، جۇڭگو مەن نيگەريا باستان-اياق ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساپ، بىرلەسىپ ءوزىن الۋەتتەندىرۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ جولىمەن ءجۇردى. سوڭعى جىلدارى ەكى ەل جۇڭگو-افريكا سەلبەستىك تالقى جۇلگەسىندە ءبىر توپ ۇلگىلىك، ستراتەگيالىق سەلبەستىك نىساندارىن بىرگە اتقاردى.

 

شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو رەفورمانى ونان ارى جالپى بەتتىك تەرەڭدەتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە، بۇل جۇڭگو-نيگەريا قاتىناسىنىڭ دامۋىنا اناعۇرلىم كوپ وراي اكەلەدى. ەكى جاق جوعارى ساپالى سەلبەستىك ارقىلى وزدەرىنىڭ وسىزاماندانۋىن قول ۇستاسا جۇزەگە اسىرىپ، جۇڭگو-نيگەريا قاتىناسىنىڭ تىڭ دا اناعۇرلىم زور دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىن ىلگەرىلەتۋى كەرەك.

 

شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: ەكى جاق ستراتەگيالىق ءوزارا سەنىمدىلىكتى كۇشەيتىپ، ەكى جاقتى قاتىناسقا ستراتەگيالىق دەڭگەيدەن جانە ۇزاق بولاشاقتىق تۇرعىدان قاراۋعا جانە ونى دامىتۋعا تاباندى بولىپ، ءبىر-ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە جانە كوكەيتەستى قاداعالاپ وتىرعان كەلەلى ىستەرىنە ساياتىن ماسەلەلەردە ءبىرىن-ءبىرى باتىل قولداۋى كەرەك. دامۋ ستراتەگياسىن ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، ابزالدىلىقتار ارقىلى ءبىرىن-ءبىرى تولىقتايتىن، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، ورتاق يگىلىككە كەنەلەتىن ناقتى سەلبەستىكتىڭ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ، ەنەرگيا، كەن ونىمدەرىنىڭ كاسىپ سالاسىمەن ىقپالداسىپ توعىسپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، سيفرلى ەكونوميكا، جاڭا ەنەرگيا سياقتى سەلبەستىكتىڭ جاڭا ارتۋ تۇيىندەرىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. نيگەريا جاقتىڭ نيگەرياداعى جۇڭگو قىزمەتكەرلەرى مەن نىساندارىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋىن ءۇمىت ەتەمىن. گۋمانيتارلىق اۋىس-كۇيىستى كۇشەيتىپ، ءوزارا تانىمدى نىعايتۋ كەرەك. جۇڭگو نيگەريانىڭ تەررورلىققا سوققى بەرۋىن، ءوڭىردىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاۋىن، حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ىستەردە اناعۇرلىم زور رول اتقارۋىن قولدايدى، نيگەريامەن كوپ جاقتى سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ مۇددەسىن بىرگە قورعاۋدى قالايدى.

 

شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو-افريكا سەلبەستىك تالقىسى جۇڭگو مەن افريكانىڭ ناقتى سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋدىڭ ءونىمدى مەحانيزمى عانا ەمەس، وڭتۇستىكتەگى ەلدەر سەلبەستىگىنىڭ تۋى. جۇڭگو وسى رەتكى جۇڭگو-افريكا سەلبەستىك تالقىسى بەيجيڭ باسشىلار ءماجىلىسىن وراي ەتىپ، جۇڭگو-افريكا دوستىعىنىڭ تاريحي تاجىريبەلەرىن قورىتىندىلاپ، جوعارى دەڭگەيدەگى جۇڭگو-افريكا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو-افريكا قاتىناسىنىڭ دامۋىنا جاڭا قوزعاۋشى كۇش قوسۋدى قالايدى.

 

تينبۋ بىلاي دەدى: كوركەم جۇڭگوعا ساپارلاي كەلگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن، جۇڭگونىڭ ىستىق ىقىلاسپەن كۇتىپ العانىنا العىس ايتامىن. نيگەريا-جۇڭگو قاتىناسى جارتى عاسىردان استام ۋاقىتقا جالعاستى، ەكى جاقتىڭ سەلبەستىگى نيگەريا ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن جەبەدى. مەن ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ نيگەريا-جۇڭگو قاتىناسىنا بەرگەن باعاسىن بۇكىلدەي قۇپتايمىن. نيگەريادا وراسان زور جاس جان سانى جانە وراسان زور دامۋ كومەسكى كۇشى بار. جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋى ۇلى تابىستارعا قول جەتكىزدى، نيگەريا دا رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدى جولعا قويدى، نيگەريا مەن جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋى، جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناسىن دامىتۋى نيگەريانىڭ بولاشاق دامۋى جونىنەن توتەنشە ماڭىزدى. نيگەريا جۇڭگونىڭ افريكاداعى ەڭ ۇلكەن ساۋدا، قارجى قوسۋ سەلبەستىك سەرىگى بولۋدى ءۇمىت ەتەدى، ءتىپتى دە كوپ جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ نيگەرياعا بارىپ قارجى قوسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، جاساۋ كاسىبى، كەن ونىمدەرى، ەنەرگيا، نەگىزدىك قۇرىلعى سياقتى سالالارداعى ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىكتى كەڭەيتىپ، نيگەريا مەن باتىس افريكانىڭ وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا دەم بەرىپ، كەدەيلىكتەن ءونىمدى قۇتىلۋىن قارسى الادى، نيگەريا بۇعان تاماشا حاۋىپسىزدىك شارت-جاعداي ازىرلەۋدى قالايدى. جۇڭگو جاقتىڭ نيگەريا جاستارىنا ماڭىزدى تاربيەلەۋ ورايىن ازىرلەگەنىنە العىس ايتامىن، جۇڭگومەن گۋمانيتارلىق اۋىس-كۇيىستى تەرەڭدەتۋدى قالايمىز. نيگەريا ءبىر جۇڭگو ساياساتىن باتىل اتقارادى، جۇڭگومەن ءبىر-ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە ساياتىن ماسەلەلەردە ۇزدىكسىز ءبىرىن-ءبىرى باتىل قولداۋدى قالايدى. نيگەريا جۇڭگومەن تىعىز بايلانىس جاساپ، سەلبەسىپ، وسى رەتكى جۇڭگو-افريكا سەلبەستىك تالقىسى بەيجيڭ باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ تابىستى بولۋىن ىلگەرىلەتۋدى ءۇمىت ەتەدى.

 

 كەڭەستەن كەيىن، ەكى ەل باسشىلارى «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسى، الەمدىك دامۋ دارىپتەمەسىنىڭ تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتۋ، ەكونوميكالىق دامۋ، بەيدوۋ جاساندى سەرىك باعدار سىلتەۋ جۇيەسىنىڭ قولدانىلۋى، جەر جاڭعاعىن جۇڭگوعا ەكسپورت ەتۋ، اقپارات قۇرالدارى سياقتى سالالارداعى كوپ ءتۇرلى ەكى جاقتى سەلبەستىك قۇجاتتارىنا قول قويۋعا بىرگە كۋا بولدى.

 

 ەكى جاق «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى مەن نيگەريا فەدەراتسيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتۋ، جوعارى دەڭگەيدەگى جۇڭگو-نيگەريا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن» جاريالادى. كەڭەستەن بۇرىن، شي جينپيڭ حالىق سارايىنىڭ سولتۇستىك زالىندا تينبۋنى قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى. ۋاڭ ي جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى. 

 

اۋدارعان: كۇلان ىرىسباي قىزى