ىندەت جاعدايىنىڭ «بۇرىلىس كەزەڭى» قاشان كەلەدى
تىڭنان قوسىلعان جەرگىلىكتى ناۋقاس سانى ءۇرتىس 2 كۇن 100 دەن استى! وسى رەتكى ىندەت جاعدايىنىڭ «بۇرىلىس كەزەڭى» قاشان كەلەدى
ىندەتتىڭ تارالۋىن ەڭ قىسقا ۋاقىتتا تەجەۋ ـ 1 ميلليارد 400 ميلليون جۇڭگو حالقىنىڭ كوكتەم مەرەكەسىن الاڭسىز وتكىزە الۋ-الماۋىنا سايادى، ول عانا ەمەس-اۋ، بۇكىل ەلىمىزدىڭ ىندەتكە قارسى تۇرۋ جەڭىس جەمىسىن قورعاپ قالا الۋ-الماۋىمىزبەن قاتىسىپ جاتىر.
1-ايدىڭ 14-كۇنى ساعات 0:00 دەن 10:00 عا دەيىن، حىبەي ولكەسىندە جانە دە 47 دياگنوزى تۇراقتانعان جەرگىلىكتى ناۋقاس تىڭنان قوسىلدى. 1-ايدىڭ 2-كۇنىنەن بەرى، بۇل ولكەدە جاڭادان قوسىلعان جەرگىلىكتى ناۋقاس سانى جيىنى 523 ادامعا جەتتى. وسىدان 1 كۇن بۇرىن، حىبەيدا وسى رەتكى ىندەت جاعدايىندا وسى ىندەتتەن قايتىس بولعان تۇڭعىش ناۋقاس بايقالدى. مۇنان تىس، ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن جەرىندە حىبەي مەن حيلۇڭجياڭعا قاتىستى ناۋقاستار بايقالىپ وتىر.
اۋىر ىندەت جاعدايىندا ادامداردىڭ ەڭ كوڭىل بولەتىن كوكەيتەستى ماسەلەسى ـ «ىندەتتىڭ بۇرىلىس كەزەڭى قاشان كەلەر» دەگەن سۇراق بولسا كەرەك.
ماتەريالدىق سۋرەت: وتباستارىن ارالاپ ۇلگى الۋ قىزمەتىن اقىرلاستىرعان سوڭ، شىجياجۋاڭداعى ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرى ءوزارا دەزينفەكسيالاۋ قىزمەتىن جۇرگىزۋدە. سۋرەتتى جۇڭگو اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حوۋ يۇي تۇسىرگەن
جاڭا بەتالىستان ساقتانايىق! ارادا 242 كۇن وتكەن سوڭ، وسى ىندەتتەن قايتىس بولعان جەرگىلىكتى ناۋقاس تاعى بايقالدى
1-ايدىڭ 14-كۇنى، ەل ىشىندەگى ىندەت جاعدايىنا قاتىستى سيفرلار تاعى دا جاڭاردى، وسى سان-سيفرلارداعى نەشە وزگەرىس جۇرت نازارىن اۋداردى.
ەڭ اۋەلى، كۇندەلىك تىڭنان قوسىلعان ناۋقاستار سانى جوعارىلاپ تۇر.
مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ-سالاماتتىق كوميتەتىنىڭ جاريالاعان ساندى مالىمەتتەرىنە نەگىزدەلگەندە، 13-كۇنى تاعى دا 124 جەرگىلىكتى ناۋقاس جاڭادان قوسىلعان، مىنە بۇدان تىڭنان قوسىلعان دياگنوزى تۇراقتانعان جەرگىلىكتى ناۋقاس سانى ءۇرتىس 2 كۇن 100 دەن اسقاندىعىن كورەمىز.
ال، حىبەي ولكەلىك ۇكىمەت جاعىنىڭ ەڭ جاڭا مالىمەتىنە نەگىزدەلگەندە، 1-ايدىڭ 2-كۇنىنەن 14-كۇنىنە دەيىن، بۇكىل ولكە بويىنشا دياگنوزى تۇراقتانعان جەرگىلىكتى ناۋقاس جيىنى 523 ادام، اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشى جيىنى 320 ادام بولعان.
مۇنان تىس، 13-كۇنى ەل ىشىندە وسى ىندەتتەن قايتىس بولعان 1 ناۋقاس تىڭنان قوسىلدى، بۇل ادام حىبەي ولكەسىنە قاراستى جەرگىلىكتى ناۋقاس. كەي مەديالاردىڭ ساناعىنا نەگىزدەلگەندە، بۇل بىلتىر 5-ايدىڭ 17-كۇنىنەن كەيىن، ارادا 242 كۇن وتكەن سوڭ بايقالعان وسى ىندەتتەن قازا بولعان جەرگىلىكتى ناۋقاس ەكەن.
وسىدان 1 كۇن بۇرىن، مەملەكەتتىك كەڭەس بىرلەسىپ قورعانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ اقپارات جاريالاۋ ماجىلىسىندە، مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ-سالاماتتىق كوميتەتى مەديتسينالىق اكىمشىلىك باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باقىلاۋ-تەكسەرۋ قىزمەتكەرى گو يانحۇڭ باسا دارىپتەپ بىلاي دەدى: «وسى رەتكى ىندەت جاعدايىندا قارتتار كوپ، جۇرەك-مي قان تامىر نەگىزدىك اۋرۋلارىنا شالدىعۋشىلار ءبىرشاما كوپ. ساناققا قاراعاندا، حىبەيداعى دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاستاردىڭ ورتاشا جاس شاماسى 50 جاس، 60 جاستان جوعارعى ناۋقاستار %30 يەلەيدى. ال، لياۋنيڭدا 60 جاستان اسقان ادامدار توبى %37 تى يەلەپ، ناۋقاستاردىڭ ورتاشا جاسى 53 جاسقا جەتىپ، ەمدەۋ-قۇتقارۋ قىزمەتىنە سايىس جاريالادى».
مۇنان تىس، نازار اۋدارۋعا تاتيتىن تاعى ءبىر ءىس ـ كەزەكتە حىبەي مەن حيلۇڭجياڭدا تۋىلعان ىندەت جاعدايى باسقا ولكەلەردى دە شارپىعان.
1-ايدىڭ 12-كۇنى، سانشي ولكەسىندە تىڭنان قوسىلعان دياگنوزى تۇراقتانعان جەرگىلىكتى ناۋقاس 1 ادام، جينجۇڭ قالاسى يۇيسى رايونىندا تۇراتىن ول حىبەيدان كەلگەن اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشىدان دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاسقا وزگەرگەن؛ جىجياڭ ولكەسى حاينيڭ قالاسىنان دا 13-كۇنى شىجياجۋاڭنان كەلگەن 1 اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشى بايقالدى، حاڭحاي قالا ارالىق تەمىر جولى ءمالىم بولەگىنىڭ قىزمەتكەرى ەكەن.
شاندۇڭ، جيلين ولكەلەرىندە حيلۇڭجياڭمەن قاتىستى ناۋقاستار بايقالدى.
1-ايدىڭ 14-كۇنى، حاربين قالاسى شياڭفاڭ رايونى، الەۋمەتتىك اۋماق تۇرعىندارى نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرتۋدە. سۋرەتتى جۇڭگو اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لۇي پين تارتقان
«بۇرىلىس كەزەڭى» قاشان كەلەدى؟
«ەل ىشىندە كوپتەگەن جەر جەرگىلىكتى بىتىراندى ناۋقاستار مەن شوعىرلى جۇعىمدالۋ ىندەت جاعدايى بايقالعاندىعى تۋرالى مالىمەت بەردى. ىندەت جاعدايى جالعاسقان ۋاقىتى ۇزاق، شارپىعان كولەمى كەڭ، تارالۋ قارقىنى تەز، ناۋقاستاردىڭ جاسى ۇلكەن، اۋىل-قىستاقتاردىڭ ۇستاعان سالىستىرماسى جوعارى بولۋداي ەرەكشەلىككە يە بولىپ، كەي جەرلەردە الەۋمەتتىك اۋماقتا تارالۋ، كوپ ۇرپاق ادامعا تارالۋ قاتارلى جاعدايلار بايقالدى».
1-ايدىڭ 13-كۇنى، مەملەكەتتىك كەڭەس بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ اقپارات جاريالاۋ ماجىلىسىندە، مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ-سالاماتتىق كوميتەتى ۇگىت-ناسيحات باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى مي فىڭ جوعارىداعىداي ەسكەرتۋلەر بەردى.
سول كۇنى، ەلىمىزدە كوپتەگەن جەردىڭ حاۋىپ-قاتەر دارەجەسى جوعارىلاتىلدى. جوعارى حاۋىپ-قاتەرلى رايون 2، ولار: حىبەي ولكەسى شىجياجۋاڭ قالاسى گاۋچىڭ رايونىنىڭ تۇتاس اۋماعى جانە حيلۇڭجياڭ ولكەسى سۇيحۋا قالاسى ۋاڭكۇي اۋدانىنىڭ حۇيچي قالاشىعى.
ءبىر جاعىنان ءۇرتىس جوعارىلاپ، مۇلدە تومەندەمەي تۇرعان تىڭنان قوسىلعان جەرگىلىكتى ناۋقاستار سانى الاڭداتسا، ەندى ءبىر جاعىنان كوكتەم مەرەكەسىنە 1 ايعا دا جەتپەيتىن ۋاقىت قالعاندىعى الاڭداتادى.
ىندەت جاعدايى «بۇرىلىس كەزەڭىنە» قاشان جەتەر؟ كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە ىندەت جاعدايى ءتىپتى كەڭ كولەمدە تارالا ما؟ مىنە بۇل ماسەلەلەر قازىر قاراپايىم حالىق ەڭ كوڭىل ءبولىپ وتىرعان كوكەيتەستى ماسەلەلەر.
بۇل ماسىەلەلەرگە قاراتا، جۇڭگو اۋرۋدان ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى فىڭ زىجيان 1-ايدىڭ 13-كۇنى مەديالارعا بىلايشا دارىپتەدى: «كەزەكتە ەلىمىزدىڭ ىندەت جاعدايى كوپتەگەن جەرلەردىڭ ءىشىنارا وڭىرلەرىندە قاۋىرت تاراۋ جانە بىتىراندى تارالۋ كۇيىندە تۇر. مىنە بۇل قىس ماۋسىمى كىرگەن سوڭ دۇنيە ىندەت جاعدايىنىڭ بارىنشا جوعارىلاۋى ەلىمىزدىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ىسىنە اسا اۋىر قىسىم الا كەلگەندىگىنىڭ بەينەسى».
ول تاعى دا: «ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالعان وكپە قابىنۋ ىندەتىمەن شايقاسقان 1 جىلدان استام ۋاقىتتا، ءبىز جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس تۋرالى ءبىرشاما كوپ تانىمعا يە بولدىق، مەملەكەتتىك كەڭەس بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ ماحانيزمى قاتىستى ساقتانۋ شارالارىن باسىپ تاراتتى. ىندەت جاعدايىن ەڭ الدىمەن بايقاي الساق، ەڭ الدىمەن تىزگىندەي الساق، ىندەتتىڭ كەڭ كولەمدە تارالۋ جاعدايى تۋىلا قويمايدى»،ـ دەدى.
الايدا، كاسىپتىك مامانداردىڭ قاراۋىنشا، بۇل رەتكى ىندەت جاعدايىنىڭ «بۇرىلىس كەزەڭىن» ءالى دە ەداۋىر ۋاقىت توسامىز.
ۋحان ۋنيۆەرسيتەتى مەديتسينا ءبولىمى ۆيرۋس بولىمشەسىنىڭ پروفەسسورى ياڭ جانچيۋ 1-ايدىڭ 13-كۇنى مەديالاردىڭ تىلشىلىگىن قابىلداعاندا بىلايشا تالداۋ جاسادى: «حىبەي ولكەسى 1-ايدىڭ 2-كۇنى وسى رەتكى ىندەت جاعدايىنداعى تۇڭعىش دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاستى بايقاعاننان بەرى دە 10 كۇن ءوتتى. ادەتتە جۇعىمدالۋشىلار 1 اپتا اينالاسىندا اۋرۋعا شالدىعادى، جۇعىمدالعان سوڭ 14 كۇننەن كەيىن اۋرۋعا شالدىعاتىندار دا كەزدەسەدى، جۋىقتاعى بىرنەشە كۇن ءدال وسى جۇعىمدالۋشىلاردىڭ جانە ولارمەن تىعىز جاناسۋشىلاردىڭ ارت-ارتىنان اۋىرا باستاعان قاۋىرت مەزگىلى».
ياڭ جانچيۋدىڭ قاراۋىنشا، حىبەيدە دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاستار سانى الداعى نەشە كۇندە جالعاستى جوعارىلاۋى مۇمكىن، شامامەن ەندى 1 اپتا وتكەن سوڭ، تىڭنان قوسىلعان دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاستار سانى بىرتىندەپ تومەندەيتىن بولادى.
دەگەنمەن، مامانداردىڭ ايتۋىنشا، حىبەيداعى دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاستار سانىنىڭ تىڭ ورە جاراتقانداعىنا «تاڭ قالۋدىڭ» دا قاجەتى جوق. ويتكەنى، حىبەي ولكەسى 1-ايدىڭ باسىنان باستاپ نۋكلەين قىشقىلىن ءجيى-ءجيى تەكسەرۋ، اۋاشالاۋ قاتارلى ءبىرقىدىرۋ ساقتانۋ-تىزگىندەۋ شارالارىن اتقاردى، كۇندەلىك تىڭنان قوسىلىپ جاتقان ناۋقاستار الدە قاشان اۋاشالانعاندار، ولار جاڭا جۇقتىرۋ قاينارى بولا قويمايدى.
1-ايدىڭ 14-كۇنى، شىجياجۋاڭ قالاسى شوعىرلى اۋاشالاۋ ءتۇيىنىنىڭ قۇرىلىس ناق مايدانى، قۇرىلىسشى قىزمەتكەرلەر ۋاقىتپەن تالاسا قۇرىلىس جۇرگىزۋدە. سۋرەتتى ۋاڭ تيان-ي تارتقان
كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەت: ساقتانۋ-تىزگىندەۋ تورىن بەرىك توقۋ كەرەك!
«كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە ادامداردىڭ ارلى-بەرلى اعىلۋ مولشەرى زورايادى، شوعىرلى قيمىل كوبەيەدى، بۇلار ىندەتتىڭ تارالۋ حاۋىپ-قاتەرىن ارتتىرادى. سونىمەن بىرگە، كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە زات اينالىمى دا ارتادى، تومەن تەمپەراتۋرالى شارت-جاعدايدا يمپورت ەتىلگەن سۋىق تىزبەكتى تاعامدار مەن باسقا زاتتاردىڭ ۆيرۋسپەن بىلعانۋ ارقىلى ىندەت جۇقتىرۋ حاۋىپ-قاتەرىنەن ساقتانۋ كەرەك»،ـ دەدى فىڭ زىجيان ايدىڭ 13-كۇنگى بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ اقپارات جاريالاۋ ماجىلىسىندە.
ىندەتتىڭ تارالۋىن ەڭ قىسقا ۋاقىتتا تەجەۋ ـ 1 ميلليارد 400 ميلليون جۇڭگو حالقىنىڭ كوكتەم مەرەكەسىن الاڭسىز وتكىزە الۋ-الماۋىنا سايادى، ول عانا ەمەس-اۋ، بۇكىل ەلىمىزدىڭ ىندەتكە قارسى تۇرۋ جەڭىس جەمىسىن قورعاپ قالا الۋ-الماۋىمىزبەن قاتىسىپ جاتىر.
بىرنەشە كۇننەن بەرى، حىبەي، حيلۇڭجياڭ قاتارلى ىندەت جاعدايى اۋىر بولعان رايوندار بارلىق ادامنىڭ نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ، ءتۇيىندى قىستاقتارعا باسقا جەردە شوعىرلى اۋاشالاۋدى اتقارۋ، شوعىرلى اۋاشالاۋ ءتۇيىنىن سالۋ، ايدارشا ۆيرۋس ۆاكسيناسىن شۇعىل جوتكەۋ، كوپ ءتۇرلى ساۋدا ورىندارىن جابۋ قاتارلى ءبىرسىپىرا توتەپ بەرۋ شاراسىن شۇعىل اتقاردى.
سونىمەن بىرگە، حىبەي قاتارلى جەرلەردىڭ ىندەت جاعدايىن تەزدەن قۇرىقتاۋىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن، مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ-سالاماتتىق كوميتەتى ەڭ الدىمەن مەملەكەت دارەجەلى ماماندار قوسىنىن جىبەرىپ، جەرگىلىكتى ماماندار گرۋپپاسىمەن بىرلىكتە بەلگىلەنگەن شيپاحاناعا ءتۇسىپ، ناۋقاستاردى ەڭ تاڭداۋلى ەمدەۋ جوباسىمەن قامدادى.
تەكسەرۋ كۇشىن تولىقتىرۋ جاعىندا، حىبەي ولكەسى بۇكىل ولكەدەگى بايلىق قاينارىن تۇگەل شىجياجۋاڭ، شيڭتاي قاتارلى جەرلەرگە شوعىرلاندىرىپ، ۇلگى الۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، تەكسەرۋ قىزمەتىن وتەۋمەن قامدادى.
مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ-سالاماتتىق كوميتەتى ەڭ الدىمەن الدىن-الا دايىنداپ قويىلعان جىجياڭ، جياڭسۋ ولكەلەرىن قامتىعان 10 زاپاس تەكسەرۋ اترەتىن جوتكەدى، بۇعان قوسا بەيجيڭنەن 1 تەكسەرۋ اترەتىن جىبەردى جانە جۇڭگو CDC ىنىڭ p3 تاجىريبەحاناسىن شىجياجۋاڭ مەن شيڭتايعا جىبەرىپ، سول جەرلەردىڭ نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرۋ قىزمەتىنىڭ تولىق قامتىلۋىن تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋىنا كومەكتەستى جانە حويان تاجىريبەحاناسىن سالۋعا سايكەستى.
مۇنان تىس، لياۋنيڭ، حىبەي ولكەلەرىنىڭ ەمدەۋ-قۇتقارۋ قىزمەتىن قولداۋ ءۇشىن، مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ-سالاماتتىق كوميتەتى 30 مىڭ ميلليليتر قان پلازماسىن جوتكەپ، وسى ەكى ورىنداعى سالماقتى ناۋقاستاردى ەمدەۋ-قۇتقارۋ قىزمەتىنە قولداۋ كورسەتتى.
ىندەتتىڭ تارالۋ حاۋىپ-قاتەرىن ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە ءتۇسىرۋ ءۇشىن، ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن جەرى ارت-ارتىنان ساقتىق شارالارىن كۇشەيتىپ، ادامداردىڭ ارلى-بەرلى اعىلۋى مەن شوعىرلانۋىن ازايتتى.
تولىقسىز ساناققا قاراعاندا، جۋىقتا جىجياڭ، گۋاڭدۇڭ، حىنان، ىشكى مۇڭعۇل قاتارلى جەرلەر ۇسىنىس جاريالاپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە تۋىس-تۋعانعا قىدىرۋ، شاعانشىلاۋ قاتارلى قيمىلداردى ازايتۋىن دارىپتەگەن ءارى كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى سەميالىق باس قوسۋ، توي-تومالاق، ءولىم-ءجىتىم ىستەرى تۋرالى بەلگىلەمە شىعاردى.
1-ايدىڭ 12-كۇنىنە دەيىن، ەلىمىز كولەمىندە 29 ولكە، رايون، قالا «كوكتەم مەرەكەسىن سول جەردىڭ وزىندە وتكىزۋ» ۇسىنىسىن قويعان.
اۋدارعان: نۇرگۇل قۇمارقان قىزى
