«شايقاستىق كۇيدى» بەتالدى پايدالانۋ ىندەتتى تىزگىندەۋگە ءتيىمسىز

«انحۇي لۋجياڭ شايقاستىق كۇيگە وتكەنىن جاريالادى، قالادان سىرتقا شىعارماي ما؟» «جينجۇڭ شايقاستىق كۇيگە وتكەنىن جاريالادى، سىرتقا شىعىپ قايتىپ كەلگەندەر وڭاشالانا ما». جاقىندا، ءىشىنارا ولكەدەگى شاشىراڭقى ىندەت احۋالىنىڭ نەمەسە كەيبىر وڭىردەگى شوعىرلى ىندەت جاعدايىنىڭ بەلەڭ بەرگەنىنە قاراتا، ءبىرقانشا جەردەگى ۇكىمەت ورىندارى «شايقاستىق كۇيگە وتكەنىن» جاريالادى. جاڭادان قوسىلعان دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاس جوق، ىندەت تۋىلعان رايوننان ءبىرشاما الىس قالالار، اۋەلى، سول ولكەدە ەشقانداي ىندەت جاعدايى بولماسادا، شايقاستىق كۇيگە وتۋگە ەلىكتەدى. جەرلىك ورىننىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ قىزمەتى بارىسىندا «شايقاستىق كۇيگە ءوتۋ» جاعدايىن بەتالدى قولدانۋى حالىق بۇقاراسىن ءارى-ءسارى كۇيگە ءتۇسىرىپ، قاجەتسىز ۇرەي مەن الاڭ تۋدىرۋمەن قوسا، قالىپتى ءوندىرىس پەن تۇرمىسقا كەرى ىقپال ەتىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋگە تيىمسىزدىك اكەلەدى. 

«شايقاستىق كۇي» اسكەري ىستەردە پايدالاناتىن اتاۋ، تەك توتەنشە اۋىر، شۇعىل جاعدايدا، اسا جوعارى دارەجەدە اتتانىسقا كەلتىرۋ، وتە كولەمدى تۇردە ۇيىمداستىرۋ بارىسى. ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ جاعىندا، بىلتىرعى ۋحاندى قورعاۋ شايقاسىن، حۋبەيدى قورعاۋ شايقاسىن «شايقاستىق كۇي» اتاۋىمەن بەينەلەۋگە بولادى، سەبەبى بۇكىل قوعام مەن جۇرتتى جابىلا اتسالىسۋعا جۇمىلدىرۋ ارقىلى اسا اۋىر ىندەتكە قارسى تۇرۋ كۇرەس ءجۇرىلدى. 

دەسەدە، ىندەتتىڭ كوپ ورىندا شاشىراڭقى پايدا بولۋى مەن ءىشىنارا ورىندا شوعىرلى تۋىلۋىن بىلتىرعى ۋحان مەن حۋبەيدەگى ىندەت جاعدايىمەن سالىستىرۋعا بولمايدى. اسىرەسە، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىمەن بەلدەسۋ بارىسىندا، ءبىز كوپتەگەن تابىستى، پىسىپ-جەتىلگەن تاجىريبەلەر توپتادىق. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىر تۇتاس باسشىلىعىندا، ءارقايسى ورىندار مىندەتىن جاۋاپكەرلىكپەن وتەدى، تىپتى بۇكىلدەي عىلىمي تۇردە ساقتانۋ-تىزگىندەۋدى، دالمە-ءال ساقتانۋ-تىزگىندەۋدى جۇزەگە اسىردى. سوندىقتان كوز الداعى ءىشىنارا جەرلەردە شاشىراڭقى ىندەت جاعدايى مەن كەيبىر وڭىردەگى شوعىرلى ىندەت جاعدايىن اۋىزدىقتاۋعا مىعىم سەنىمدەمىز. كەيدە وبرازدى بولۋى ءۇشىن «xx قورعاۋ شايقاسى» دەپ اتاعان كۇندە دە، «شايقاستىق كۇي» دەگەن بالامامەن قاتار قويۋعا بولمايدى. 

سول سەبەپتى ءارقايسى جەرلەر «شايقاستىق كۇيگە وتكەنىن» بەتالدى جاريالاماۋى كەرەك. ونىڭ ۇستىنە «شايقاستىق كۇي» جاعدايىن بەتالدى پايدالانۋداعى كومەسكى قاتەرلەر كوپ. بىرىنشىدەن «شايقاستىق كۇي» جاعدايىن بەتالدى پايدالانۋ قوعامعا قاتە سيگنال بەرۋى، حالىق بۇقاراسى اراسىندا قاجەتسىز ۇرەي مەن الاڭداۋشىلىق تۋدىرۋى، وسەك-اياڭنىڭ پايدا بولۋىنا تۇرتكى بولۋى، كوپشىلىكتىڭ زاتتاردى تالاسا-تارماسا ساتىپ الىپ قوعامدىق ءتارتىپتىڭ بۇزىلۋى سىندى جاعدايلار تۋىلۋى مۇمكىن. 

ەكىنشىدەن قىمس ەتسە بولعانى «شايقاستىق كۇي» دەپ شىعا كەلسە، كوپتىڭ نازارىن سالعىرتتاندىرىپ، ادامداردىڭ «شايقاسقا دايىندالۋ» تانىمىن سولعىنداتىپ جىبەرەدى. «قاسقىر كەلدى» دەپ ايعايلاي بەرىپ، ءبىر كۇنى شىنىمەن «قاسقىر جەتىپ كەلگەندە»، شىنىندا ءبىرشاما قىسىلتاياڭ كۇيگە ءوتۋ، ۆيرۋسپەن بەتپە-بەت ايقاسۋ كەرەك بولعاندا، ادەتتە بولۋعا ءتيىستى سەزگىرلىك جوعالىپ، ماڭىزدى كەزدە «كوشتەن قالىپ»، ىندەتپەن كۇرەسۋگە كەرى ىقپال كورسەتەدى. 

ۇشىنشىدەن «شايقاستىق كۇي» جاعدايىن بەتالدى پايدالانۋ ۇكىمەت ىسىندە جالقاۋلىق بارلىعىن ۇعىندىرادى. ىندەت قاتەرىنە توتەپ بەرەتىن قابىلەت پەن ءادىس امال كەمشىل بولسا، عىلىمي شارالار اتقارماي، قىزمەتتى مۇقيات ىستەمەي، كەرىسىنشە جالاڭ ۇران شاقىرىپ، «ەڭ بولىمسىز بوداۋ ارقىلى» ەڭ زور جۇمىلدىرۋ ونىمدىلىگىنە قول جەتكىزۋدى عانا ويلاسا، انىعىندا بۇلاي ىستەۋ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنڭ «ىندەتتەن دالمە-ءدال ساقتانۋ-تىزگىندەۋ» تالابىنا كەرەعار بولادى. بۇل قىزمەت ءىستيلىنىڭ قاتاڭ بولماۋى، شىنايى بولماۋىنىڭ بەينەسى سانالادى. 

ارينە، كەيبىر جەرلەردىڭ «شايقاستىق كۇي» اتاۋىن پايدالانۋى، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋدە بەلسەندى ەكەندىكتەرىن كورسەتكەنى بولار. الايدا، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋدەگى تاۋەكەل بەكىمىنىڭ مىعىمدىعى مەن بوساڭدىعى، قولداناتىن شارانىڭ يكەمدى-يكەمسىزدىگى ۇران شاقىرۋعا قاتىسسىز، ماڭىزدىسى ناقتى قول سالىپ شىنايى ىستەۋدە. تاياۋ كۇندەردەن بەرى، كەيبىر جەرلەر «شايقاستىق كۇيگە وتكەنىن» جاريالاعانىمەن، پويەز ىستانسياسى، اۋەجاي قاتارلى ورىنداردىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ قىزمەتىندە كوپتەگەن ولقىلىقتار بايقالدى؛ كەيبىر جەرلەردە حالىق بۇقاراسى اراسىندا «شايقاستىق كۇي» جاعدايىنىڭ ادەتتەگىدەن ەشقانداي ايىرماسى جوق ەكەن دەگەن كۇبىر-سىبىر مولايدى... 

انىعىندا، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ اۋقىمىنا قالاي تۇجىرىم جاساۋ، قوعامدى قالاي اتتانسقا كەلتىرۋ تۋرالى پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىر تۇتاس ولشەمى بار. ىندەتپەن كۇرەس باستالعاننان بەرى، ءارقايسى جەرلەر ىندەتتىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىنا نەگىزدەلىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ساقتىق دارەجەسىن يكەمدى رەتتەپ، ىندەت جاعدايى تۋرالى ينفورماتسيالاردى ۋاعىندا جاريالادى، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ساقتىق دارەجەسىنە قاراي يكەمدى ءادىس-امالدار قولداندى. جالپى تۇلعالىق جاقتان ىندەتتەن ءتارتىپتى ساقتانۋ، ىندەتتەن عىلىمي ساقتانۋدى جۇزەگە اسىردى. 

سوندىقتان، قىس ماۋسىمىنداعى ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ جاڭا جاعدايى الدىندا، «شايقاستىق كۇيگە ءوتۋدى» بەتالدى پايدالانۋعا بولمايدى، ءتارتىپ-ءتۇزىم بويىنشا ورنالاستىرۋ جاساۋ، ىندەتتىڭ ناقتى جاعدايىنا قاراي ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ساقتىق دارەجەسىن قاتاڭ بەلگىلەۋ، ىندەتتەن ساقتانۋ شارالارىن مۇقيات تياناقتاندىرۋ، قاراپايىم جانە دورەكى تۇردە ءبىر جاقتى ەتپەۋ، دەر كەزىندە، دالمە-ءدال ينفورماتسيالاردى جاريالاۋ قاجەت. شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋ نەگىزىندە ۇيىمداستىرۋ قىزمەتىن ىستەۋ، مىسالى، ادامدارعا تۇرعان جەرىندە شاعان وتكىزۋدى دارىپتەۋ، قاجەتسىز جاعدايدا ساپارعا شىقپاۋدى ەسكەرتۋ، وسىلاردىڭ بارلىعى دالمە-ءدال ۇيىمداستىرۋ سانالادى، حالىق بۇقاراسى بەلسەنە سايكەسەدى، جۇرتتىڭ نازارىن اۋدارادى، ىندەتكە قارسى تۇرۋ جالپى جاعدايىنىڭ ونىمدىلىگى ەسكەرىلەدى. 

قىسقاسى، ىندەتتەن علىمي ساقتانۋ، ىندەتتەن دالمە-ءدال ساقتانۋ كەرەك، «زەڭبىرەكپەن شىركەي اتۋعا» بولمايدى نەمەسە «سىبىرتكىمەن قاسقىردى جاسقاۋعا» بولمايدى. ءار قايسى جەرلەردىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ساقتىق دارەجەسى ىندەتتىڭ ناقتى جاعدايىمەن سايكەستى بولۋى كەرەك، وسىلاي بولعاندا عانا ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋدىڭ توسقاۋىل شايقاسىندا جەڭىسكە جەتۋگە بولادى. 

اۋدارعان: قۋات جۇماش ۇلى

来源：新华社

监制、审稿：叶力夏提

编辑：古丽美热