بولاشاقتاعى جۇڭگودا حالىق سانى باسىمدىلىعى ساقتالاما؟ 

ءداستۇرلى ماندەگى حالىق سانىنىڭ ابزالدىلىعى كەمەيگەنىمەن، بولاشاقتاعى جۇڭگو ەكونوميكاسى باياعىسىنداي 3 ءتۇرلى جاقتا حالىق سانىمەن تىعىز بايلانىستى تۇردە پايدا تاباتىن بولادى. 

ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانىنىڭ ازايۋى جانە قارتتانۋ دارەجەسىنىڭ جالعاستى جوعارىلاۋىنا بايلانىستى، جۇڭگودا حالىق سانى باسىمدىلىعى ساقتالاما؟ 

5-ايدىڭ 11-كۇنى جاريالاعان 7-رەتكى مەملەكەتتىك حالىق سانىن جاپپاي تەكسەرۋ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، 10 جىلدىڭ الدىنداعى جاعدايمەن سالىستىرعاندا، جۇڭگودا 16 جاستان 59 جاسقا دەيىنگى ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانى 40 ميلليوننان استام ادام ازايعان؛ 2020-جىلى، 65 جاستان جوعارى حالىق سانى 190 ميلليون 640 مىڭ ادام بولىپ، %13.50 تى ۇستاعان. قارتتانۋ دارەجەسى تەزدەپ، ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانى كەمەيىپ، جۇڭگونىڭ حالىق سانى ابزالدىلىعى جاپپاي كەرى شەگىنگەندەي اسەر بەردى. 

حالىق سانى ابزالدىلىعى دەگەنىمىز ءبىر مەملەكەتتىڭ ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانىنىڭ جالپى حالىق سانىندا ۇستايتىن سالىستىرماسى ءبىرشاما جوعارى، باعۋ كۇتىمدەلۋ سالىستىرماسى ءبىرشاما تومەن بولىپ، ەكونوميكالىق دامۋعا ءتيىمدى حالىق سانى شارت-جاعدايىن ازىرلەۋىن مەڭزەيدى. 

جۇڭگو قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسى مەملەكەتتىك جوعارى تەحينكا زەردەلى قامباسىنىڭ باس ساراپشىسى، اكادەميالىق ءبولىمىنىڭ مۇشەسى ساي فاڭنىڭ ايتۋىنشا، رەفورما جاساپ ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرى، ءبىرشاما ۇزاق ۋاقىتقا دەيىن، جۇڭگونىڭ ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانى جەدەل ارتىپ، ەڭبەڭكۇش كاپيتالى جاقساردى. وسى مەزگىلدە اماناتقا اقشا قويۋ كوففيسەنتى ءبىرشاما جوعارى، كاپيتالدىڭ جيناقتالۋى مەن قارىمجى قايتارۋ كوففيسەنتى ءبىرشاما جوعارى بولدى، حالىق سانى ابزالدىلىعى ەكونوميكانىڭ بۇرىندى سوڭدى كەزدەسپەگەن ارتۋ قاينارىنا اينالدى.

2010-جىلدان سوڭ، جۇڭگونىڭ ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانىنىڭ ارتۋى شىرقاۋ شەگىنە جەتتى، حالىق سانىنىڭ باعۋ كۇتىمدەلۋ سالىستىرماسى جوعارىلادى، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ تەز قارقىنمەن ارتۋ اينىمالى شاماسىندا وزگەرىس تۋىلدى. وسى ىقپال اسەرىنەن، ساي فاڭنىڭ ايتۋىنشا، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ سالىستىرماسى 2012-جىلدان كەيىن جىل سايىن باياۋلادى، 2012-جىلدان 2019-جىلدار اراسىندا، جىلدى ورتاشا GDP تىڭ ارتۋ سالىستىرماسى %6.96 كە تومەندەدى. 

بولاشاقتا جۇڭگو ەكونوميكاسى حالىق سانى جاعىنداعى پايداعا كەنەلە الاما؟ جالپىلاي تالداۋ جۇرگىزۋگە قاراعاندا، ءداستۇرلى ماندەگى حالىق سانى جاعىنداعى ابزالدىلىق كەمەيگەنىمەن، بولاشاقتاعى جۇڭگو ەكونوميكاسى ءالى دە ءۇش ءتۇرلى جاقتا حالىق سانى ابزالدىلىعىن جالعاستى ساقتاي الادى. 

ءبىرىنشى، جۇڭگوداعى ەڭبەككۇش بايلىعىنىڭ ابسوليۋت شاماسى ءبىرشاما جوعارى، ەڭبەككۇشپەن قامداۋدىڭ كومەسكى كۇشى جالعاستى اشىپ پايدالانۋدى قاجەت ەتەدى. 

مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسىنىڭ باس ساناقشىسى زىڭ يۇيپيڭنىڭ ايتۋىنشا، 2020-جىلى جۇڭگونىڭ ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانىنىڭ جالپى مولشەرى باياعىسىنداي ءبىرشاما زور مولشەردە بولىپ، 880 ميلليون ادامعا جەتەدى، ەڭبەككۇش بايلىعى اۋەلگىسىندەي جەتكىلىكتى بولادى، ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ جالعاستى اقاۋسىز دامۋىن ماڭىزدى تىرەكپەن قامدايدى. 

قازىر، جۇڭگو رەفورما جاساۋ ارقىلى حالىق سانى ابزالدىلىعىنىڭ كومەسكى كۇشىن كادەگە جاراتۋدا. سىرتقى ساۋدا ەكونوميكا داشۋەسى مەملەكەتتىك سىرتقا ەسىك اشۋدى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى لي چاڭ-ءاننىڭ ايتۋىنشا، ءبىر جاعىنان جۇڭگو تۋىت ساياساتىن بىرتىندەپ بوساڭسىتتى، 2013-جىلى جۇڭگو «ايىرىم ەكىنشى پەرەزەنت» ساياساتىن جولعا قويدى، 2015-جىلى «جاپپاي ەكىنشى پەرەزەنت» ساياساتىن جولعا قويدى. وسى رەتكى حالىق سانىن تەكسەرۋ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، تۋىت ساياساتىن تەڭشەۋ سەبەبىنەن، جۇڭگودا دۇنيەگە كەلگەن «ەكىنشى پەرەزەنتتەردىڭ» سانى 10 ميلليون ادامنان اسقان. 

ەندى ءبىر جاعىنان، زەينەتكە شىعۋدى كەشەۋىلدەتۋدى ورنىقتى ىلگەرلەتۋ حالىق سانى ابزالدىلىعىن باياندى ۇزارتۋداعى ماڭىزدى ساياسات. لي چاڭ-ءاننىڭ قاراۋىنشا، جۇڭگودا 60-64 جاس اراسىنداعى ادام كۇشى بايلىعى 80 ميلليون ادامعا جۋىقتايدى، ءمۇبادا، وسى ادام كۇشى بايلىعىن كادەگە جاراتا السا، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قىسىمىن جەڭىلدەتىپ، ەڭبەكپەن قامداۋعا پايدالى بولادى. 

ەكىنشى، ەڭبەككۇشتەردىڭ وڭىرلىك جانە كاسىپتىك جوتكەلۋى وراسان زور پايدا اكەلەدى.

بەيجيڭ داشۋەسى مەملەكەتتىك دامۋدى زەرتتەۋ ورنىنىڭ قۇرمەتتى باستىعى، جاڭا قۇرىلىمداعى ەكونوميكا عىلىمىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ جاۋاپتىسى لين يفۋدىڭ وسىدان بۇرىن جۇڭگو اقپارات اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە ايتۋىنشا، اۋىل-قىستاقتاعى ارتىق ەڭبەككۇشتەردى جاساۋ كاسىبىنە جوتكەگەن ۋاقىتتا، ەڭبەك ءوندىرىس سالىستىرماسى سايكەستى جوعارىلايدى، وسىنىڭ ءوزى حالىق سانى ابزالدىلىعىنىڭ ماڭىزدى كەلۋ قاينارى ەسەپتەلەدى. 

ونىڭ ايتۋىنشا، كەزەكتە جۇڭگوداعى اۋىل-قىستاق ەڭبەكۇشى جالپى ەڭبەككۇشتىڭ %30 ىن ۇستايدى، الايدا دامىعان مەملەكەتتەردەگى اۋىل شارۋشىلىق ەڭبەككۇشىنىڭ سالىستىرماسى ادەتتە %5 تەن تومەن بولادى. بىلايشا ايىتقاندا، بولاشاقتا جۇڭگوداعى ەڭبەككۇشتەردىڭ اۋىل-قىستاقتان جاساۋ كاسبىنە قاراي جوتكەلۋىنە وراسان زور كەڭىستىك بار. بۇدان سىرت، لين يفۋدىڭ ايتۋىنشا، جۇڭگونىڭ جاساۋ كاسىبى ەڭ العاشىنداعى ەڭبەككۇش شوعىرلانۋ جاعدايىنان كاپيتالدىڭ شوعىرلانۋىنا قاراي اۋىسىپ، ودان تەحينكانىڭ شوعىرلانۋىنا قاراي جوتكەلۋدە، وسى بارىستا پايدا بولاتىن قوسىمشا قۇن ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، بەلگىلى مولشەردە پايدا جەتكىزەدى. 

بەيجيڭ داشۋەسى حالىق شارۋاشىلىعىن زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى سۋ جياننىڭ جۇڭگو اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشى سۇقپاتىن قابىلداعاندا ايتۋىنشا، بولاشاقتا نوپوس ءتۇزىمى قاتارلى ءبىر قىدىرۋ رەفورمالار ارقىلى ەڭبەككۇشتەردىڭ ايماق اتتاپ، تاراۋ اتتاپ ەركىن جىلجۋىنا مۇمكىندىك جاراتىپ، ەڭبەككۇشتەردىڭ كاسىپتەنۋ قۇرىلىمىن جاقسارتۋ، ەڭبەككۇشتەردى ارتۋ قۇنى جوعارى كاسىپتەرگە قاراي شوعىرلاندىرۋ ارقىلى حالىق سانى فاكتورىنىڭ شارۋاشىلىقتى ىلگەرلەتۋىنە جاعداي جاساۋعا بولادى.

ءۇشىنشى، حالىق سانى ساپاسىنىڭ جوعارىلاۋى ەكىنشى رەتكى حالىق سانى ابزالدىلىعىن قالىپتاستىرادى.

ساي فاڭنىڭ قاراۋىنشا، بولاشاقتاعى جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى حالىق سانىنىڭ قارتتانۋىمەن قاتار جالعاسادى. ءداستۇرلى ماندەگى حالىق سانى ابزالدىلىعى كەمەيگەنىمەن، ەكىنشى رەتكى حالىق سانى ابزالدىلىعىن قالىپتاستىرۋعا بولادى. بۇنداعى وزەكتى ءتۇيىن وقۋ-اعارتۋ مەن تاربيەلەۋدى دامىتۋ ارقىلى، ءارقايسى جاس مولشەرىندەگى حالىق سانىن، اسىرەسە، قارت حالىق سانى ادام كۇشى كاپيتالىن ساپالاندىرىپ، وسىنداي وراسان زور مولشەردەگى ادام كۇشى بايلىعىنا سۇيەنە وتىرىپ، ەڭبەككە قاتىناسۋ سالىستىرماسى مەن جالپى فاكتورلىك ءوندىرىس سالىستىرماسىن جوعارىلاتۋعا بولادى. 

وسى رەتكى جاريالانعان حالىق سانىن جاپپاي تەكسەرۋ ساندى مالىمەتىنە نەگىزدەلگەندە، تاياۋ 10 جىلدان بەرى، جۇڭگوداعى ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانىنىڭ ساپاسى كورنەكتى جوعارىلاعان. 15 جاستان جوعارى حالىق سانىنىڭ ورتاشا ءبىلىم الۋ جىل شەگى 9.91 جىل بولىپ، 2010-جىلدان 0.83 جىل جوعارىلاعان. ەڭبەك جاسىنداعى حالىق سانى اراسىندا، تولىق ورتادان جوعارى ءبىلىم العان حالىق سانى 385 ميلليون ادامعا جەتىپ، %43.79 تى يەلەگەن، بۇل 2010-جىلدان 12.8 پايىز جوعارى. ارناۋلى كۋرىستەن جوعارى ءبىلىم العان حالىق سانى %23.61 كە جەتىپ، 2010-جىلدان 11.27 پايىز جوعارىلاعان.

زىڭ يۇيپيڭنىڭ ايتۋىنشا، حالىق سانى ساپاسىنىڭ جوعارىلاۋىنا سايكەس، حالىق سانى ابزالدىلىعى بىرتىندەپ دارىندىلار ابزالدىلىعىنا قاراي وزگەرەدى، حالىق سانى بايلىق باسىمدىلىعى كورنەكتى رولعا يە بولىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋ ءتاسىلىن، كاسىپتىڭ قۇرىلىمدىق دارەجەسىنىڭ جوعارىلاۋىن، جالپى فاكتورلىك ءوندىرىس سالىستىرماسىنىڭ جوعارىلاۋىن ىشكەرىلەي جەبەيدى، حالىق سانى جانە ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ ۇزدىكسىز سايكەستى، اقاۋسىز دامۋىن العا ىلگەرلەتەدى. 

اۋدارعان: قۋات جۇماش ۇلى

来源：中国新闻网

监制，审稿：叶力夏提

微信制作：阿依娜