ينفورماتسيا اشكەرەلەۋ: mzjubao@cnr.cn

ٴتۇيىندى تۇعىر

ۇستازدىق ءومىر، شالقىعان كوڭىل

来源:央广网     |责编:阿依娜|     发布日期: 2021-07-24 18:01

سەرىك راقىم ۇلى: قادىرمەندى ايتمولدا اعا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن سالتاناتپەن قۇتتىقتاۋ-پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جالپى جاعداي جانە ستراتەگيالىق تۇرعىدان جاساعان كەلەلى ورنالاستىرۋى، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ساياسي ومىرىندەگى زور ءىس. قۇتتىقتاۋ قيمىلىنىڭ تۇلعالىق قىزمەتى تابىسپەن اياقتالعانىمەن، قيمىلدىڭ جەتىستىكتەرىن تەرەڭدەتۋ، كەڭەيتۋ- كەزەكتەگى ءبىر مەزگىلدەگى نەگىزگى ۇگىت تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرى سانالادى. ەندەشە اڭگىمەنى وسى تۇيىننەن باستاپ ساباقتاساق؟

您的浏览器不支持 audio标签

ايتمولدا قۇماربەك ۇلى: ۇلى، داڭىقتى، دۇرىس، جۇڭگو كۋممۋنيستىك پارتيامىزدىڭ قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى سالتاناتپەن ءوتتى. بۇل مەرەيتوي پارتيامىزدىڭ باسشىلىعىندا، ەلىمىزدىڭ قارقىندى قاداممەن العا باسىپ، تاريحقا وشپەستەي ءىز قالدىرعان سالتاناتتى مەرەيتوي بولدى. مەن بۇل مەرەيتويدى باستان-اياق كورۋ بارىسىندا توتەنشە تەبىرەنىستى كوڭىل كۇيدە، شالقىعان شاتتىق سەزىمدە، قاۋلاعان اسقاق جىگەردە بولا وتىرىپ، پارتيامىزدىڭ جۇڭگو حالقىن باقىت جولىنا باستاۋ ءۇشىن ءبىر عاسىر كۇرەس جاساعان شۇعىلالى تاريحىن ءتىپتى دە تەرەڭ، ءتىپتى دە ايقىن ءتۇسىندىم. 100 جىلدىق شۇعىلالى تاريح بىزگە: «جۇڭگو كۋممۋنيستىك پارتياسى بولماسا، جاڭا جۇڭگو بولماق ەمەس» دەگەن اقيقاتتى ءتىپتى دە ايقىن تانىتتى. پارتيامىز باسىپ وتكەن 100 جىل_جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋعا نىق قادام تاستاعان، ۇلتى كوركەيگەن، حالقى باقىتقا كەنەلگەن پارتيامىزدىڭ قامقورلىعى مەن دۇرىس باسشىلىعىندا، ءار ۇلت حالقى ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساپ، ورتاق گۇلدەنۋدى، دامۋدى باستان كەشىرىپ، جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا جابال اتتانىسقا كەلىپ، جۇڭگوشا ەرەكشەلىككە يە سوتسياليزم داڭعىل جولىمەن العا باسقان 100 جىلى بولدى. 

پارتيامىزدىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى ەلىمىزدەگى ءار ۇلت حالقىن شاتتىققا بولەگەن، نۇرلى بولاشاققا باستاعان جاڭا داۋىردەگى جاڭا ساپارعا اتتاندىرعان، جاڭا ءداۋىر رۋحىن ساۋلەلەندىرگەن، جۇڭحۋا ۇلتتارىن ىنتىماقتاستىرىپ، ۇلى گۇلدەنۋگە سارا جول اشقان، بۇكىل پارتياعا، بۇكىل قوعامعان ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي العا ۇمتىلۋ، اتتانىسقا كەلتىرۋ دابىلىن قاققان مەرەيتوي بولدى. 

 

باس شۋجي شي جىنپيڭنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويدى قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى سوزىندە «اقيقاتقا تاباندى بولۋ، مۇراتتان اينىماۋ، اۋەلگى ماقساتتى امالياتتا ايگىلەۋ، بورىش ارقالاۋ، قۇربان بەرۋدەن قورىقپاۋ، ەرلىكپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، پارتياعا ادال بولۋ، حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتاۋ» سىندى ۇلى پارتيا قۇرۋ رۋحىن سالتاناتپەن بايىمداۋى، ءبىز كوممۋنيستەر ءۇشىن توتەنشە قۇدىرەتتى ۇندەۋ بۇيرىعى بولىپ تابىلادى. مەن 61 جىلدىق پارتيالىق ستاجعا يە پارتيا مۇشەسىمىن. مەن بۇل قۇدىرەتتى ۇندەۋدى تىڭداي وتىرىپ، ەرەكشە تەبىرەنىستى سەزىمگە بولەندىم. مەن پارتيامىزدىڭ وسى ۇلى پارتيا قۇرۋ رۋحىن كوكەيدە بەرىك ساقتاپ، بۇكىل ىنتا پەيىلمىزبەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ سىندى ءتۇبىرلى ماقساتىنا تاباندى بولىپ، ءوز بورىشىمىزدى شىنايى اتقارىپ، ماڭگى پارتياعا ىلەسىپ، الىس ساپار، بۇراڭ جولدا قاجىماي-تالماي كۇرەسكەندە عانا، جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ جولىنداعى بيىك مۇرات، ۇلى ماقساتقا قول جەتكىزۋگە بولاتىندىعىن بارعان سايىن تەرەڭ سەزىنۋدەمىن. بۇل ۇلى توي ءبىز كوممۋنيستەرگە اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەردىڭ ەشنارسەدەن تايىنبايتىن كۇرەسكەرلىك رۋحىن باتىل ساقتاعاندا عانا، ەرلىكپەن العا باسىپ، جاڭا جورىقتا تولقىن جارا العا تارتىپ، نىق قاداممەن ۇزاق ساپار شەككەندە عانا، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى سىندى ۇلى ءىستى جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىندىعىن ايقىن تانىتتى. سوندىقتان مەن ۇلى تويدىڭ رۋحى بويىنشا ماڭگى پارتياعا ىلەسىپ، العا باسۋدى ءوز بورىشىم دەپ تانيمىن.

سەرىك راقىم ۇلى: ەندى اعا، ءومىر بەلەستەرىڭىزگە قايرىلا قاراپ، پارتيانىڭ باۋلۋىندا ەسەيگەن جولدارىڭىزبەن ۇلاعاتتى ۇستازدىق ساپارىڭىزدان جۇيەلى سىر شەرتسەڭىز؟

 

ايتمولدا قۇماربەك ۇلى: مەن 1941-جىلى قاراپايىم مالشى وتباسىندا دۇنيە ەسىگىن اشىپ، ۇلى پارتيامىزدىڭ قامقورلىعى مەن تاربيەلەۋىندە وقۋ ورايىنا يە بولدىم. 1949- جىلدان 1955- جىلعا دەيىن باستاۋىش مەكتەپتە، 1955- جىلدان 1957- جىلعا دەيىن ورتالاۋ مەكتەپتە وقىدىم. سول كەزدەن باستاپ، پيونەرلەر وتريادتىنىڭ مۇشەسى، كومسومول وتريادتىنىڭ مۇشەسى بولىپ ۇيىمدىق كوزقاراسىم كۇشەيىپ، پارتياعا بولعان مەيىر ماحابباتىم ارتا ءتۇستى. 1958- جىلى9- ايدا ۇرىمجىدەگى شينجياڭ سىفان شۋەيۋانىنا قابىلدانىپ، 4 جىل ءتىل-ادەبيەت ارناۋلى كاسىبىن وقىپ، 1962- جىلى شينجياڭ سىفان شۋەيۋانىنان وقۋ تاۋىسىپ، ءوزىمىنىڭ وقىتۋشى بولۋ ارمانىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، ىلە پەداگوگيكالىق ورتا تەحنيكۋم مەكتەبىنە وقىتۋشىلىق قىزمەتكە ءبولىندىم. 1960-جىلى 4- ايدا شينجياڭ سىفان شۋەيۋانىندا وقىپ جاتقان كەزىمدە داڭىقپەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولدىم. قازىر 61 جىلدىق پارتيالىق ستاجعا يەمىن. 1962-جىلى ىلە پەداگوگيكالىق مەكتەپكە (قازىرگى ىلە سىفان داشۋە) وقىتۋشى بولىپ ورنالاسقاننان تارتىپ، 2001-جىلعا دەيىن 39 جىل وقۋ-اعارتۋ شەبىندە ۇلاعاتتى ۇستاز بولىپ قىزمەت ىستەپ، 2001- جىلى داڭىقپەن زەينەتكە شىقتىم. وسى بارىستا ءوزىمىنىڭ بار زەيىن- زەردەمدى تولىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋگە ارناپ، قوعامعا جارامدى حالىق وقىتۋشىلارىن جەتىستىرۋ جولىندا ءبىر كىسىلىك ۇلەسىمدى قوسىپ، ءبىر جاقتان ۇيرەنىپ، ەندى ءبىر جاقتان وقۋشىلارعا ءار ءتۇرلى عىلىم سالاسىنان ايتالىق: ءتىل-ادەبيەت كاسبىنەن، قازاق ءتىلى گراماتيكاسىنان، قازاق ادەبيەتى تاريحىنان، قازاق اۋىز ادەبيەتىنەن، جازۋشىلىق بىلىمىنەن ساباق ءوتىپ كەلدىم. كاسىپتىك جاقتان ءوزىمدى جەتىلدىرۋدىڭ ناتيجەسىندە 1994-جىلى ءتىل-ادەبيەت كاسىبىنەن دوتسەنت عىلمي اتاعىن الىپ، 1996-جىلى جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى مەكتەپ وقىتۋشىلىق تولىمدىلىق كۋالىگىنە يە بولدىم. وقۋ وقىتۋمەن شۇعىلدانعان 39 جىل بارسىندا 1993-جىلى «وقۋ-اعارتۋ شەبىنە ۇلەس قوسقان 30 جىل» دەگەن داڭىققا يە بولدىم.

ءبىر جاقتان ساباق وتسەم، ەندى ءبىر جاقتان وقىتۋدى زەرتتەۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ جولىندا دا ەڭبەكتەنىپ، ءتۇرلى باسىلىمداردا عىلمي ماقالالار، ادەبي شىعارمالار جاريالاپ، ءوزىمنىڭ عىلمي ورەمدى جوعارىلاتۋعا كۇش سالىپ كەلدىم. 

 

«شىنجياڭ داشۋە عىلمي جۋرنالى»، «ىلە سىفان شۋەيۋان عىلمي جۋرنالى»، «مۇرا» جۋرنالى قاتارلى عىلمي باسىلىمداردا «ايتىس ونەرى جايلى»، «ەجەلگى ادەبي تۋىندىلار مەن قازاق ەپوستارىنىڭ ءوزارا سايكەستىگى»، «اباي جاسامپازدىعىنىڭ قاينارى» قاتارلى كوپتەگەن عىلمي ماقالالار جاريالاپ، 1992- جىلى ىلە وبلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر زەرتتەۋ كەڭسەسى جاعىنان ۇزدىك ماقالا وقۋ سيلىعىنا يە بولدىم. «شينجياڭ ادەبيەتى»، «شۇعىلا» جۋرنالى قاتارلى ادەبي باسىلىمداردا پارتيانى، وتاندى جىرلاعان قىرۋار ولەڭدەر جاريالادىم.

 

سەرىك راقىم ۇلى: ايتمولدا اعا، ءومىر جولدارىڭىزعا كوز سالسام، ۇلاعاتتى ۇستادىقپەن قوسا، ءبىر سىپرا اكىمشىلىك مىندەتتەردى دە ابرويلى اتقارعان ەكەنسىز، ەندەشە اڭگىمەنىڭ تاقىرىبىن وسى تۇيىنگە قاراي ويىستىرساق؟

ايتمولدا قۇماربەك ۇلى: ىلە سىفان شۋەيۋاننىڭ قۇشاعىندا وتكەن 39 جىل بارىسىندا وقىتۋدى نەگىز ەتىپ، قوعامدىق الەۋمەتتىك اكىمشىلىك جۇمىستارىنا دا ارالاستىم. وبلىستىق وقۋ-اعارتۋ مەكەمەسى مەن ىلە سىفان شۋەيۋانى ۇيىمداستىرعان ىشكى ولكەلەر مەن قالالارداعى جوعارى مەكتەپتەردەن تاجىريبە ۇيرەنۋ ۇيىرمەسىنە قاتىناسىپ بەيجيڭ، شاڭحاي، تيانجين، حاڭجوۋ قاتارلى ورىندارداعى جوعارى مەكتەپتەرگە بارىپ، تاجىريبە الماستىرۋ، ۇيرەنۋ ساپارىندا بولدىم. مۇنان سىرت، شۋەيۋان اكىمىشىلىگىنىڭ ۇيعارىمىنا ساي ىلە پەداگوگيكالىق شۋەيۋانى وقىتۋ باسقارماسىنىڭ ورىنباسارى، شۋەيۋان مەڭگەرۋشىلەر كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى، شۋەيۋان عىلمي جۋرنالىنىڭ جاۋاپتى رەداكتورى، شۋەيۋان تاڭجارىق زەرتتەۋ قوعامىنىڭ مۇشەسى قاتارلى الەۋمەتتىك اكىمشىلىك جۇمىستاردى دا 13 جىل اتقارىپ كەلىپ، 2001-جىلى شۋەيۋان وقىتۋ باسقارماسىنان زەينەتكە شىقتىم.

مەنىڭ 39 جىلدىق ۇستازدىق ءومىرىم جانە قوعامدىق الەۋمەتتىك جۇمىستارعا ارالاسۋىم، ءوزىمنىڭ جان-جاقتى جەتىلۋىمە، وقۋشىلارعا ءبىلىم ءنارىن قۇيىپ، ولاردى احلاق، اقىل-وي دەنە جاقتارىنان جان-جاقتىلى جەتىلگەن حالىق وقىتۋشىلارىن تاربيەلەۋگە ارنالسا، تاعى ءبىر جاقتان ءوز ۇرپاقتارىمدى دا ءبىلىمدى، تولىمدى، حالىقتىڭ قالاۋلى ازاماتى بولۋعا تاربيەلەپ كەلدىم. ولارعا ءار ۋاقىت قۇلشىنا ۇيرەنۋدى، بەرەكە-بىرلىكتى، ۇلتتار ىنتىماعىن قورعاۋدى، پارتيانىڭ جارامدى ءىزباسارلارى بولۋدى ۇگىتتەپ وتىرعاندىعىم ءۇشىن، مەنىڭ 5 بالام جوعارى مەكتەپ ءبىتىرىپ، ولاردىڭ ىشىندە ۇشەۋى ءوز جولىمدى ۇستاپ، وقۋ-اعارتۋ شەبىنە قىزمەتكە ورنالاستى. بۇل بالكىم ءبىز سەمياداعى اتا -انا بولعان ەكەۋىمىزدىڭ دە وقىتۋشى بولعاندىعىمىزدىڭ اسەرى بولۋى دا مۇمكىن. 

ءبىر بالام داشۋە بىتىرگەن سوڭ كۇيتۇن جۇمىسشى تەحنيكتەر جەتىستىرۋ مەكتەبىندە ۇزاق جىل وقىتۋشى بولدى. كەيىن قوعامنىڭ قاجەتىنە ساي زاڭ سالاسىنا قىزمەتكە الماستى. ەكى بالام قازىردە وقۋ-اعارتۋ شەبىندە قىزمەت ىستەپ كەلەدى. ءبىرى ىلە سىفان داشۋەدە، تاعى ءبىرى ىلە جىبەك جولى شۋەيۋانىندا قىزمەت ىستەيدى، قالعان ەكەۋى زاڭ سالاسىندا قىزمەت اتقارادى. مەنىڭ 5 بالامنىڭ تورتەۋى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى، سەميامىزداعى تاعى ءبىر ەرەكشە جاعداي، ءبىز ءوزىمىزدىڭ 5 بالامىزدى تاربيەلەۋدىڭ سىرتىندا اكە-شەشەسى قايتىس بولىپ جەتىم قالعان تۋىسىمىزدىڭ ەكى بالاسىن (1 قىز، 1 ۇل) جاستايىنان سەميامىزعا اكەلىپ، ءوز بالالارىمىزبەن تەڭ تاربيەلەپ وقىتىپ، ءۇيلى باراندى بولعانعا دەيىن، ولاردىڭ قوعامنىڭ جارامدى ازاماتى مەن ازاماتشاسى بولىپ ەرجەتۋىنە ەدەرشىلىك ەتتىك. ءوز قولىمىزدان باستارىنا ءۇي تىگىپ، باۋىرلارىنا قازان اسىپ تاربيەلەدىك. قازىر ولار ءوز الدىنا بالا شاعالى، قوعامنىڭ جارامدى ازاماتتارى بولدى. سوندىقتان دا بولار، قوعامداعى كوپتەگەن ادامدار جانە ىلە سىفان شۋەيۋانداعى قىزمەتتەستەر، ءبىزدىڭ سەميامىزدىڭ جەتىمدەردى ءوسىرىپ، جەتىلدىرگەندىگىنە العىستار ايتىپ ريزالىق ءبىلدىرىپ جاتادى. 

مەنىڭ قازىر 39 جىل وقۋ-اعارتۋ شەبىندە ەڭبەك ءسىڭىرىپ، ۇلاعاتتى ۇستاز اتانۋىم، كاسىپتىك جاقتا، دوتسەنت دەگەن عىلمي اتاققا يە بولىپ، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى مەكتەپ وقىتۋشىلىق تولىمدىق كۋالىگىن الۋىم، سونداي-اق پارتيامىز قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى بايلانىسىمەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ”پارتيا قۇشاعىنداعى 50 جىل“ اتتى داڭىق وردەنىنىڭ يەگەرى بولىپ، ماراپاتتالۋىمنىڭ ءوزى پارتيانىڭ ماعان توككەن مەيىر ماحابباتى مەن نۇر شۇعىلاسىنىڭ جەبەۋى جانە شابىتتاندىرۋىنىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىن. سوندىقتان مەن بۇدان كەيىنگى ومىرىمدە ۇزدىكسىز قۇلشىنا ۇيرەنىپ، ءتورت سەنىمدى بەكەمدەپ، ءتورت تانىمدى كۇشەيتىپ، پارتياعا تىعىز ىلەسىپ، اتى زاتىنا ساي پارتيا مۇشەسى، ۇلاعاتتى ۇستاز بولۋ جولىندا كۇرەس جاساپ، ۇلى ارمان، ۇلى مۇراتتى جۇزەگە اسىرۋدا ءوز رولىمدى ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرۋگە كۇش سالامىن. 

 

来源:中央广播电视总台

监制,审稿:叶力夏提

记者:赛力克·热合木

微信制作:阿依娜

 

中央广播电视总台 央广网 版权所有

ۇستازدىق ءومىر، شالقىعان كوڭىل

قادىرمەندى ايتمولدا اعا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن سالتاناتپەن قۇتتىقتاۋ-پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جالپى جاعداي جانە ستراتەگيالىق تۇرعىدان جاساعان كەلەلى ورنالاستىرۋى، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ساياسي ومىرىندەگى زور ءىس. قۇتتىقتاۋ قيمىلىنىڭ تۇلعالىق قىزمەتى تابىسپەن اياقتالعانىمەن، قيمىلدىڭ جەتىستىكتەرىن تەرەڭدەتۋ، كەڭەيتۋ- كەزەكتەگى ءبىر مەزگىلدەگى نەگىزگى ۇگىت تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرى سانالادى. ەندەشە اڭگىمەنى وسى تۇيىننەن باستاپ ساباقتاساق؟