ٴبىر جوعارى مەكتەپتە 315 ادام قىزىپ، ٴىشى ٴوتىپ اۋىرعان، ونىڭ ىشىندە، تەكسەرۋدە 24 ادام بولىمدى بولىپ شىققان! بۇل اۋرۋ اسقىنۋ كەزەڭىنە ٴوتتى

گۋاڭجوۋ عىلىم-تەحنيكا كاسىپتىك تەحنيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حابارلاندىرۋىنا قاراعاندا، 11-ايدىڭ 27-كۇنىنەن باستاپ، وقۋشىلاردىڭ ٴىشى اۋرۋ، ٴىشى ٴوتۋ، قۇسۋ، وعان قوسا قىزۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى ۇزدىكسىز بايقالعان.

شۇعىل تەكسەرىپ انىقتاۋ ارقىلى، وقۋشىلاردىڭ تاماقتانعان ورىندارى ٴبىرشاما تارقاق بولىپ، مەكتەپتىڭ وقۋشىلار اسحاناسىنىڭ جەتى تاماق الۋ ورنى مەن مەكتەپ سىرتىنداعى كوپ ساندى اسحانالار ەكەندىگى انىقتالعان. 

باييۇن رايوندىق اۋرۋدى تىزگىندەۋ ورتالىعى مەكتەپ اسحاناسىنىڭ ازىق-تۇلىگىنەن ۇلگى الىپ تەكسەرگەندە، ازىق-تۇلىكتەن ماسەلە بايقالماعان. 

11-ايدىڭ 30-كۇنى تۇستەن بۇرىن ساعات 8 گە دەيىن، مەكتەپتە ٴىشى اۋرۋ، قۇسۋ، ٴىشى ٴوتۋ وعان قوسا قىزۋ قاتارلى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالعان ادام جيىنى 315 ادام بولعان.

ونىڭ ىشىندە، العاشقى تەكسەرۋدە، نورۋ ۆيرۋسى بولىمدى بولعاندارى 24 ادام بولعان.

بۇل حابار تارالا سالىسىمەن، كوپتەگەن ادامداردىڭ نازارىن اۋدارعان. ەندەشە، نورۋ ۆيرۋسى دەگەن تەگى قانداي ۆيرۋس؟ ونىڭ الدىن قالاي الۋ كەرەك؟

بىلگىڭىز كەلسە جالعاستى نازار سالىڭىز......

نورۋ ۆيرۋسى تەگى قانداي ۆيرۋس؟

نورۋ ۆيرۋسى ستاكان تارىزدەس ۆيرۋس تۇقىمداسىنىڭ نورۋ ۆيرۋس تۋىستاسىنا جاتادى، ۆيرۋستىڭ باستى قۇرىلىمى بولعان بەلوك امين قىشقىلى قاتارىنىڭ كوپ تۇرلىلىگىنە نەگىزدەلىپ، نورۋ ۆيرۋسىن 7 گەن تيپىنە (GVⅡ - (GⅠ بولۋگە بولادى. ونىڭ ىشىندەگى ادامعا جۇعىمدالاتىنى باستىسى GⅠ مەن GⅡ گەن تيپى. 

نورۋ ۆيرۋسى شوعىرلى ادامداردىڭ شۇعىل حاراكترلى جۇعىمدالۋ سيپاتتى ٴىش ٴوتۋىن كەلتىرىپ شىعاراتىن باستى اۋرۋ قوزدىرعىش، نورۋ ۆيرۋسىنىڭ يممۋنيتەتتى قورعاۋ ۋاقىتى قىسقا، جۇعىمدالعاننان كەيىن، تەك قىسقا ۋاقىتتىق قانا ۇقساس تيپتەگى يممۋنيتەتكە يە بولادى، بىراز ۋاقىتتان كەيىن، وسى ۆيرۋس ۆيرۋس تۇبىرشىگىن كەنەت وزگەرتىپ، جانەدە ادام دەنەسىنە شابۋىل جاساپ، جۇعىمدالۋدى كەلتىرىپ شىعارادى. 

نورۋ ۆيرۋسى نەگىزىنەن ٴارقانداي اۋا رايلى ورتاعا ۇيلەسە الادى، قاقاعان قىستا ۇزاق ۋاقىت تىرشىلىك ەتە الادى، شىلىڭگىر جاز ماۋسىمىندا دا، وتە كۇشتى جۇعىمدالعىشتىققا يە، ياعني سۋىققا دە ىستىققا دا توزە الادى. ۇنەمى پايدالانىلاتىن زالالسىزداندىرۋ شاراسى، مىسالى، سپيرتپەن ٴسۇرتۋ جانە قول جۋۋ سۇيىقتىعىمەن جۋۋ قاتارلىلاردىڭ بارلىعى نورۋ ۆيرۋسىن ولتىرە المايدى. نورۋ ۆيرۋسى ٴارقانداي جاس قۇرامىنداعى ادامدارعا جۇعىمدالا بەرەدى، الايدا، باستىسى بالالار مەن ەرەسەك ادامدارعا جۇعىمدالادى، جۇعىمدالۋ ۋاقىتى ماۋسىمنىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىرامايدى، الايدا، كولەمدى ٴورشۋى ماۋسىمدىق سيپات الادى، ٴورشۋدىڭ شىرقاۋ كەزەڭى 10-ايدان كەلەر جىلى 3-ايعا دەيىن بولادى. 

ادام قالاي جۇعىمدالادى؟

ادامزاتتىڭ دەنەسى نورۋ ۆيرۋسىنىڭ بىردەن-ٴبىر تۇراعى، وسى ۆيرۋسپەن جۇعىمدالعان ناۋقاستار، كومەسكى جۇعىمدالۋشىلار سونداي-اق ساۋ دەنەلى الا جۇرۋشىلەردىڭ بارلىعى جۇعىمدالۋ قاينارى بولادى. 

نورۋ ۆيرۋسىن تاراتاتىن ورتا، باستىسى، لاستانعان ازىق-تۇلىك پەن سۋ قاينارى. مىسالى، جەمىس-جيدەك پەن كوكونىس، قۇرامىندا نورۋ ۆيرۋسى بار ورگانيكالىق تىڭايتقىشتان (ادەتتە ادامداردىڭ دايراعى مەن جانۋارلاردىڭ قيىنان جاسالادى) وڭاي لاستانادى؛ ازىق-تۇلىك وڭدەلۋ بارىسىندا، نورۋ ۆيرۋسىن الا ٴجۇرۋشى جۇمىسشىدان وڭاي لاستانادى: كەيبىر تەڭىز ونىمدەرى نورۋ ۆيرۋسىمەن لاستانعان سۋلى ورتادا تىرشىلىك ەتەدى.

نورۋ ۆيرۋسىنىڭ جۇعىمدالعىشتىعى وتە كۇشتى، از مولشەردە (نەشە ون ۆيرۋس ٴتۇيىرى) بولعان جاعدايدا دا ادام دەنەسىنە جۇعىمدالا الادى. 

باستى تارالۋ جولدارى مىنالار:

1. جاناسۋ سيپاتىندىق تارالۋ؛ نورۋ ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالعان ناۋقاسقا جاناسۋ.

2. ازىق-تۇلىك قاينارى سيپاتىندىق تارالۋ؛ تازا جۋىلماعان شيكىدەي جەيتىن جاسىل جاپىراقتى كوكونىس، جەمىس-جيدەك جانە تەڭىز ونىمدەرى. 

3. سۋ قاينارى سيپاتىندىق تارالۋ؛ نورۋ ۆيرۋسىمەن لاستانعان سۋدى قايناتپاي ٴىشۋ.

جۇعىمدالعاننان كەيىن قانداي اۋرۋ بەلگىلەرى بولادى؟ 

ادام دەنەسى نورۋ ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالعاننان كەيىن، كوبىندە ٴىشى ٴوتۋ، قۇسۋ قاتارلى اسقازان-ىشەك جولدارىنىڭ جايسىزدانۋ قۇبىلىسى كورىلەدى، جالعاسۋ ۋاقىتى 12 ساعاتتان 72 ساعاتقا دەيىن بولادى. مۇنداي ناۋقاستاردىڭ اۋرۋ جاعدايى ٴبىرشاما جەڭىل بولىپ، ەكى دە ٴۇش كۇن دەمالسا، سۇيىق تاماقتارمەن تاماقتانسا ساۋىعىپ كەتەدى. 

الايدا، از ساندى ناۋقاستاردا اۋىر دارەجەدەگى اۋرۋ بەلگىسى كورىلۋى مۇمكىن؛ مىسالى، قان ارالاس ٴىش ٴوتۋ نەمەسە ٴۇش كۇننەن اسسا دا اۋرۋ جاعدايى جاقسارماۋ، مۇندايدا شيپاگەرگە كورىنۋ كەرەك. 

نورۋ ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالۋدىڭ الدىن قالاي الۋ كەرەك؟ 

قازىرگە دەيىن، نورۋ ۆيرۋسىمەن اۋىرعان ناۋقاستاردى ەمدەيتىن ەرەكشە ٴونىمدى ٴدارى تابىلعان جوق، نورۋ ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالۋدىڭ الدىن الاتىن ٴونىمدى ۆاكسينا دا تابىلعان جٶق. نورۋ ۆيرۋسىنىڭ الدىن الۋدىڭ ٴونىمدى شاراسى – نورۋ ۆيرۋسىمەن لاستانعان ازىق-تۇلىكتەردى شەكتەۋ جانە ازىق-تۇلىككە ارالاساتىن، ازىق-تۇلىك وڭدەيتىن جۇمىسشىلار كەلتىرىپ شىعاراتىن تارالۋ جولىن ٴۇزىپ تاستاۋ. 

ادەتتە، تومەندەگىدەي الدىن الۋ شارالارى قولدانىلادى:

1. قولدىڭ تازالىعىن ساقتاۋ، ٴار رەت سابىن جانە اعىندى سۋمەن كەم دەگەندە 20 سەكۋند جۋۋ.

2. ازىق-تۇلىكتى تولىق پىسىرۋ، اسىرەسە، تەڭىز ونىمدەرىنەن الىنعان ازىق-تۇلىكتەر، اس ٴۇي جابدىقتارىن سونداي-اق ىدىس-اياقتاردى مەرزىممەن جۋىپ تازالاۋ، زالالسىزداندىرۋ.

3. بولمە اۋاسىنىڭ الماسۋىنا كەپىلدىك ەتۋ، ٴار كۇنى ەكى رەت تەرەزەنى اشىپ اۋا الماستىرۋ، ٴار رەتتە 30 مينۋتتان كەم بولماۋ.

4. زالالسىزداندىرۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەپ، ناۋقاستىڭ قۇسىعى نەمەسە دارەتىمەن لاستانعان ورىندى جانە بۇيىمداردى، ٴسوزسىز، قۇرامىندا حلور بار زالالسىزداندىرعىشپەن جالپى بەتتىك زالالسىزداندىرۋ. 

اۋدارعان: اناربەك ٴابىلماجىن ۇلى 

来源：科普中国

编辑、制作：阿依娜