شي جينپيڭ بريكس ەلدەر باسشىلارىنىڭ 16-رەتكى كەزدەسۋىنە قاتىناستى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدى

ءوز حابارىمىز. بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 16-رەتكى كەزدەسۋى جەرلىك ۋاقىت 10-ايدىڭ 23-كۇنى تۇستەن بۇرىن رەسەيدىڭ قازان قالاسىنىڭ ءماجىلىس-كورمە ورتالىعىندا وتكىزىلدى. رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين كەزدەسۋدى باسقاردى. جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى لۋلا (جەلىدە)، ەگيپەتتىڭ زۇڭتۇڭى سەيسي، ەفيوپيانىڭ زۇڭليى ابي، ينديانىڭ زۇڭليى مودي، يراننىڭ زۇڭتۇڭى پەيزەشكيان، وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى راماپوسا، اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ زۇڭتۇڭى مۇحاممەد قاتارلىلار قاتىناستى. شي جينپيڭ الدىمەن شاعىن كولەمدى ماجىلىسكە قاتىناستى.

 

شي جينپيڭ جاڭا مۇشەلەردىڭ بريكس ەلدەرى ۇلى شاڭىراعىنا كىرۋىن، سونداي-اق كوپتەگەن ەلدەردى بريكس ەلدەرىنىڭ سەرىك بولۋىنا ۇسىنىس ەتۋدى قارسى الاتىندىعىن بىلدىرە كەلە بىلاي دەپ انىق ايتتى: مۇشە مولايتۋ بريكس ەلدەرىنىڭ دامۋ تاريحىنداعى ماڭىزدى بەلەس ءارى حالىقارالىق جاعدايدىڭ وزگەرىسىندەگى بەلگى سيپاتتى ءىس سانالادى. بريكس ەلدەرىنىڭ باس قوسۋى ورتاق تالپىنىستى نەگىز ەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋ اۋقىمىنا سايكەسۋ بولىپ تابىلادى. قازىر دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان وزگەرىس جەدەل قۇبىلۋدا، كوپ ۇيەكتەنۋدىڭ جاڭا جاعدايى، جاڭا قىرعي قاباقتىق سوعىستىڭ قاتەرلى جاعدايى دا جوق ەمەس. بريكس ەلدەرى تاريحي ورايدى يگەرىپ، تاريحي ىرىقتىلىقتى ايگىلەپ، اشىق ۇستالعان، سيىسىمدى بولۋ، سەلبەسە ورتاق يگىلىكتەنۋ اۋەلگى ماقساتى مەن مىندەتىن اتقارۋدا تاباندى بولىپ، جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىندەگىلەردىڭ كوركەيۋ اۋقىمىنا سايكەسىپ، پارىقتىلىقتى ساقتاي ورتاقتىققا ۇمتىلۋعا، ءبىر نيەت-ءبىر تىلەكتە بولۋعا تاباندى بولىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ورتاق قۇنىن ونان ارى ۇيىستىرىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋ كەرەك. بريكس ەلدەرىنىڭ بىرلەسىپ ءوزىن الۋەتتەندىرۋىن جەبەپ، بريكس ەلدەرىن دۇنيە ءجۇزىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى جەبەيتىن نەگىزگى ارنا، الەمدىك باسقارۋ وزگەرىسىن ىلگەرىلەتەتىن اۆانگارد كۇش ەتىپ قۇرىپ شىعۋ كەرەك. 

 

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: دۇنيە ءجۇزى اۋمالى-توكپەلى بولعان سايىن، ءبىز بەيبىتشىلىك، دامۋ، سەلبەستىك، ورتاق يگىلىكتەنۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، بريكس وبرازىن سومداپ، بريكس كۇشىن ايگىلەۋىمىز كەرەك. بەيبىتشىلىك ءۇنىن تاراتىپ، سۇحباتتاسۋ، قارسىلاسپاۋ، سەرىكتەس بولۋ وداقتاسپاۋ سىندى جاڭاشا حاۋىپسىزدىكتى دارىپتەۋ، دامۋ جولىن بىرلىكتە جوسپارلاۋ، جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن دارىپتەۋ، ورتاق دامۋ داڭعىل جولىنان كوز جازباۋ كەرەك. سەلبەستىكتىڭ نەگىزىن بەكەمدەۋ؛ اۋىل شارۋاشىلىعى، ەنەرگيا، كەن ونىمدەرى، ەكونوميكا-ساۋدا سياقتى ءداستۇرلى سالالارداعى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ؛ جاسىل، تومەن كومىرتەكتى، جاساندى زەيىن سياقتى جاڭادان گۇلدەنگەن سالالارداعى سەلبەستىكتى كەڭەيتۋ؛ ساۋدا، قارجى قوسۋ جانە فينانس حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ كەرەك. 

 

وسىدان كەيىن شي جينپيڭ كەڭ كولەمدى ماجىلىسكە قاتىناسىپ، بولاشاقتاعى بريكس ەلدەرىنىڭ دامۋى جونىندە ماڭىزدى پىكىر جاريالاپ، 5 ءتۇرلى ۇسىنىس قويدى.

 

شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: قازىر دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاڭا اۋمالى-توكپەلى وزگەرىس كەزەڭىنە ءوتۋى جاعدايىندا دۇنيە ءجۇزىنىڭ اۋمالى-توكپەلى بولا بەرۋىنە جول بەرۋ كەرەك پە، الدە ونىڭ بەيبىت دامۋدىڭ دۇرىس جولىنا ورالۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك پە دەگەن شەشۋشى تالعامعا ءدوپ كەلىپ وتىرمىز. ءداۋىردىڭ تولقىنى نەعۇرلىم كۇشتى بولعان سايىن، ءبىز سولعۇرلىم باتىلدىقپەن تولقىن جارا العا ۇمتىلىپ، قايتپاس قايسارلىقپەن، باتىلدىقپەن الدا جۇرەتىن جۇرەكتىلىكپەن، وزگەرىستى تانىپ، وزگەرىسكە توتەپ بەرۋدىڭ امالىن قاراستىرىپ، «بريكس ۇلى سەلبەستىگىنىڭ» جوعارى ساپالى دامۋ جاڭا تاراۋىن بىرلىكتە جازۋىمىز كەرەك.

 

شي جينپيڭ مىنالاردى باسا دارىپتەدى: ءبىز «بەيبىت بريكس» قۇرىپ، ورتاق حاۋىپسىزدىكتىڭ قورعاۋشىسى بولۋىمىز كەرەك. ورتاق، جالپىلىق، سەلبەستىك، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن امالياتتا ايگىلەگەندە عانا، جالپى جۇزدىك حاۋىپسىزدىك جولىمەن جۇرۋگە بولادى. «سوعىس مايدانىن سىرتقا جايىلدىرماۋ، سوعىس ءورتىن ورشىتپەۋ، قاتىستى جاقتار وتقا ماي قۇيماۋ» سىندى ءۇش پرينسيپكە تاباندى بولىپ، ۋكراينا داعدارىسى جاعدايىنىڭ تەزىرەك باسەڭدەۋىن جەبەۋ كەرەك. گازا رايونىندا سوعىستى تەز ارادا توقتاتىپ، پالەستين ماسەلەسىن جالپى جۇزدىك، ءادىل، باياندى شەشۋ جولىندا قاجىماي-تالماي قۇلشىنۋ كەرەك. ءبىز «جاڭالىق جاراتاتىن بريكس» قۇرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ باستاماشىسى بولۋىمىز كەرەك. جاڭا كەزەكتى عىلىم-تەحنيكا توڭكەرىسى جانە كاسىپ توڭكەرىسى سىندى ءداۋىر قادامىنا تىعىز ىلەسىپ، جاڭا ساپالى وندىرگىش كۇشتەردى جەتىلدىرۋ كەرەك. جۇڭگو جاق تاياۋدا جۇڭگو-بريكس ەلدەرى جاساندى زەيىن كاسىبىن دامىتۋ جانە سەلبەستىك ورتالىعىن قۇردى، الداعى كەزدەبريكس ەلدەرىنىڭ تەرەڭ تەڭىز بايلىعىن حالىقارالىق زەرتتەۋ ورتالىعىن، بريكس ەلدەرى ەرەكشە ەكونوميكالىق رايونى جۇڭگو سەلبەستىك ورتالىعىن، بريكس ەلدەرىنىڭ ونەركاسىپ قۋاتى جۇڭگو ورتالىعىن، بريكس ەلدەرىنىڭ سيفرلى كاسىپ سالاسى ەكولوگيالىق سەلبەستىك تورابىن قۇرادى، ءار قايسى جاقتاردىڭ بەلسەنە ات سالىسۋىن قارسى الامىز. 

 

ءبىز «جاسىل بريكس» قۇرۋىمىز، باياندى دامۋدىڭ امالياتتا ايگىلەۋشىسى بولۋىمىز كەرەك.

 

شي جينپيڭ بىلاي دەدى: جۇڭگونىڭ ەلەكترلى اۆتوكولىگى، ليتي باتەرياسى، فوتوۆولت ونىمدەرى سياقتى ساپالى ءوندىرىس قۋاتى دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاسىل دامۋىنا ماڭىزدى كۇش قوسۋدا. جۇڭگو جاق بريكس ەلدەرىمەن جاسىل كاسىپ سالاسى، تازا ەنەرگيا جانە جاسىل كەن ونىمدەرى سەلبەستىگىن كەڭەيتىپ، تۇتاس كاسىپ تىزبەگىنىڭ جاسىلدانا دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، سەلبەستىكتىڭ جاسىل مولشەرىن تولىقتاپ، دامۋدىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋدى قالايدى. 

 

ءبىز «ءادىل بريكس» قۇرىپ، الەمدىك باسقارۋ جۇيەسى رەفورماسىنىڭ باستاماشىسى بولۋىمىز كەرەك.

شي جينپيڭ بىلاي دەدى: حالىقارالىق كۇشتەردىڭ سالىستىرماسىندا تەرەڭ وزگەرىستەر تۋىلۋدا، الايدا الەمدىك باسقارۋ جۇيەسى رەفورماسى ۇزاق ۋاقىت ارتتا قالىپ كەلەدى. ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، ورتاق اقىلداسۋ، ورتاق قۇرۋ، ورتاق يگىلىكتەنۋ سىندى الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، ءادىل، تەڭ، اشىق ۇستالعان، سيىسىمدى بولۋدى ۇستانىپ، الەمدىك باسقارۋ رەفورماسىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى وڭتۇستىك ەلدەردىڭ ۋاكىلدىك سيپاتى مەن ءسوز سويلەۋ ۇقىعىن جوعارىلاتۋ كەرەك. فينانس نەگىزدىك قۇرىلعىلارىنىڭ ۇلاسۋىن، تۇتاسۋىن جەبەۋ؛ جوعارى دەڭگەيدەگى فينانس حاۋىپسىزدىگىن قورعاپ، جاڭا كوركەيتۋ بانكەسىن زورايتۋ-كۇشەيتۋ؛ حالىقارالىق فينانس جۇيەسىنىڭ دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىنىڭ وزگەرىسىن اناعۇرلىم ويداعىداي بەينەلەۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك.

 

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ءبىز «گۋمانيتارلىق بريكس» قۇرىپ، وركەنيەتتىڭ جانە سەلبەسىپ بىرلىكتە ءومىر ءسۇرۋدىڭ دارىپتەۋشىسى بولۋىمىز كەرەك. ەل باسقارۋ تاجىريبەلەرىن اۋىستىرۋدى كۇشەيتۋ؛ تۇرلىشە وركەنيەتتىڭ سيىسىمدى بولۋىن، بىرگە ءومىر ءسۇرۋىن دارىپتەۋ كەرەك. جۇڭگو جاق العا قويعان بريكس سيفرلى وقۋ-اعارتۋ سەلبەستىگى دارىپتەمەسى تياناقتاندى، بريكس سيفرلى وقۋ-اعارتۋ قابىلەتى قۇرىلىسى جوسپارى اتقارىلادى، الداعى 5 جىلدا بريكس ەلدەرىندە شەتەلدە 10 ۇيرەنۋ ورتالىعىن قۇرىپ، وقۋ-اعارتۋدى باسقارۋشى 1000 قىزمەتكەر مەن وقىتۋشى-وقۋشىعا تاربيەلەنۋ ورايىن ازىرلەيدى.

 

شي جينپيڭ سوڭىندا بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو جاق بريكس ەلدەرىمەن بىرگە «بريكس ۇلى سەلبەستىگىنىڭ» جوعارى ساپالى دامۋ جاڭا جاعدايىن جاراتىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ورتاق كۇش سالا ىلگەرىلەتۋدى قالايدى!

 

ماجىلىسكە قاتىناسقان باسشىلار «كوپ جاقتىلىقتى كۇشەيتىپ، ءادىل الەمدىك دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى جەبەۋ» نەگىزگى تاقىرىبىن توڭىرەكتەي، بريكس سەلبەستىگى جانە ورتاق كوڭىل ءبولىپ وتىرعان كەلەلى حالىقارالىق ماسەلەلەر جونىندە ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىردى.

 

باسشىلار بريكس سەلبەستىك مەحانيزمىنىڭ دامۋىنا جانە ونىڭ الەمدىك سايىستارعا توتەپ بەرۋدە اتقارعان ماڭىزدى رولىنا بەلسەندى باعا بەرىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ جان سانى كوپ، بايلىعى مول، دامۋ كومەسكى كۇشى زور بولۋمەن بىرگە، باۋراۋ قۋاتى مەن حالىقارالىق ىقپالى كۇن سايىن جوعارىلاپ، كوپ جاقتىلىقتىڭ ۇلگىسىنە اينالدى دەپ قارادى. ولار بىلاي دەستى: بريكس ەلدەرى بريكس رۋحىن ۇستانىپ، ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ «ۇلى بريكس» ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناسىن تەرەڭدەتۋ؛ ساياسي حاۋىپسىزدىك، ەكونوميكا-ساۋدا، قازىنا-فينانس، گۋمانيتارلىق اۋىس-كۇيىس سىندى «ءۇش قوزعاۋشى كۇش» سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ تەڭ، ءتارتىپتى كوپ ۇيەكتەنۋىن ىلگەرىلەتۋ؛ جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى مەن دۇنيە ءجۇزىنىڭ باياندى دامۋى دۇنيە ءجۇزىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى حالىقارالىق ىستەردەگى ءسوز سويلەۋ ۇقىعى مەن ۋاكىلدىك سيپاتىن اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، اناعۇرلىم ءادىل، ۇيلەسىمدى حالىقارالىق ءتارتىپ ورناتۋدى جەبەۋ؛ كوپ جاقتىلىقتى باتىل قورعاپ، ب م ۇ-نىڭ حالىقارالىق جۇيەدەگى ۇيتقىلىق رولىن قورعاپ، ب م ۇ-نىڭ جاساندى زەيىن سياقتى الەمدىك باسقارۋدا ماڭىزدى رول اتقارۋىنا قولداۋ كورسەتۋ؛ داۋ-شاردى سۇحپات جانە كەڭەسۋ ارقىلى بەيبىت جولمەن شەشۋگە كۇش سالۋ، داعدارىستى بەيبىت جولمەن شەشۋگە ءتيىمدى بارلىق قۇلشىنىستاردى قولداۋ، ءار ەلدىڭ ۇيلەسىمدى حاۋىپسىزدىك ىستەرىنە قۇرمەت ەتۋ كەرەك. قازىرگى حالىقارالىق ەكونوميكا، فينانس قۇرىلىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭا كوركەيتۋ بانكەسىن 21-عاسىرداعى جاڭاشا كوپ جاقتى كوركەيتۋ بانكەسى ەتىپ قۇرىپ شىعۋ كەرەك. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ جۇڭگو جاق العا قويعان «وركەنيەتتەر ارا سۇحپات حالىقارالىق كۇنىنىڭ» قاتىستى قاۋلىلارىن ماقۇلداپ، دۇنيە ءجۇزى وركەنيەتىنىڭ كوپ تۇرلىلىگىنە قۇرمەت ەتىپ، تۇرلىشە وركەنيەتتەر اراسىنداعى اۋىس-كۇيىستى، ءوزارا ۇلگى الۋدى كۇشەيتۋگە ۇندەۋ كەرەك.

 

كەڭەستە «بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 16-رەتكى كەزدەسۋى قازان جارناماسى» جاريالاندى، بريكس ەلدەرى سەرىكتەستىك جۇيەسى قۇرىلعاندىعى جاريالاندى. 

 

كەزدەسۋ كەزىندە بريكس ەلدەرىنىڭ باسشىلارى جاڭا كوركەيتۋ بانكەسىنىڭ باستىعى روسەف سياقتى بريكس مەحانيزمى جاۋاپتىلارىنىڭ قىزمەت مالىمەتىن تىڭدادى ءارى توپتىق سۋرەتكە ءتۇستى.

 

ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.