ۋوررەن باففەت «قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرى» دەگەن كەرەمەت اتاۋ قولدانعان. شەڭبەر اياسىنداعىلار ءسىز قانىق بىلىمدەر بولعانىمەن، شەڭبەردەن تىس دۇنيەلەردى شالا-شارپى تۇسىنەسىز، ءتىپتى، مۇلدەم ۇعىنا المايسىز. «قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭدى ءتۇسىنىپ، سول ايادان تابان اۋدارماۋىڭ كەرەك. شەڭبەرىڭنىڭ ۇلكەن-كىشى بولۋى ماڭىزدى ەمەس، قايتا، ساعان قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭنىڭ ارناسىن ۇعىنۋدىڭ ماڭىزى زور بولماق» مىنە بۇل، باففەتتىڭ ومىرلىك ۇستانىمى بولىپ كەلگەن ەدى. باففەتتىڭ ساۋدا سەرىگى چارليس مۋنگەر ونى تولىقتاي ءتۇسىپ «ءار ادام ءوزىنىڭ تالانتى جونىندە ءبىلۋى كەرەك. ەگەر، ءسىز قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭىزدەن تىس ىستەردە جەتىستىككە جەتۋگە تىرىسساڭىز، وندا، ءسىزدىڭ كاسىپتىك ءومىرىڭىزدى قىرسىق شالادى. ارينە، مەن بۇعان كەپىلدىك بەرە الامىن»،-دەگەن ەدى.

    IBM دىڭ نەگىزىن قالاۋشى توماس ۋاتسون سونىڭ جاندى مىسالى. ول ءبىر كەزدەرى«مەن تالانت يەسى ەمەسپىن. ءبىراق، مەنىڭ وزىندىك اقىلدى جاقتارىم بار. ءارى، بۇل ەرەكشەلىگىمدى مىقتى ۇستادىم» دەگەن بولاتىن.

    قالايدا، وسى نانىم بويىنشا كاسىپتىك ءومىرىڭىزدى ورنالاستىرىپ كورىڭىز. قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭىزگە باسا ءمان بەرۋ سىزگە زاتتىق بايلىق ءناسىپ ەتۋمەن بىرگە، اسا ماڭىزدى رۋحاني بايلىق باعىشتايدى. ياعني، كورىنەكتى قابىلەت تۋىنداتاتىن، اقشاعا ساتىپ الا المايتىن ىشكى سەزىم سيلايدى. بۇدان سىرت، كوپ ۋاقىتىڭىزدى ۇنەمدەي الاسىز. قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىن ايقىن بورشالاۋ ءسىزدىڭ قارسىلىق كورسەتۋ قيىن بولعان ىستەرگە اياق-استىنان توتەپ بەرۋگە دەگەن بەت بۇرۋ تالابىڭىزعا ۇيلەسپەيدى.

    كوپ جىل بۇرىن ءبىر باي كاسىپكەر ءبىر ميلليون قارجى شىعارىپ، ماعان ءومىربايانىن جازىپ بەرۋدى وتىنەدى. بۇل ءبىر كىسىنى ەلىكتىرەتىن باعا بولسادا، مەن باس تارتتىم. ۇيتكەنى، عۇمىرناما جازۋ مەنىڭ قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىمدە ەمەس. تاڭداۋلى عۇمىرناما جازۋ ءۇشىن باس كەيىپكەرمەن سانسىز رەت پىكىرلەسۋى، ءارى، ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەۋ جۇرگىزۋى كەرەك. عۇمىرناما جازۋ قابىلەتى مەن رومان نەمەسە كاسىپتىك كىتاپتاردى جازۋ قابىلەتى ۇقسامايدى. ونىڭ ۇستىنە، مەن بۇل قابىلەتتى ءالى دە ازىرلەي العام جوق. بۇعان بولا بار زەيىن-زەردەمدى سارىپ ەتىپ، قاتتى تورىعاتىن ەدىم. ونان دا ماڭىزدىسى، وسىلاي ىستەگەن كۇننىڭ وزىندە، اقىر-سوڭىندا، ادەتتەگىدەي عانا ءبىر كىتاپ جازىپ شىعا الاتىن ەدىم دە، بار جەتكەن ناتيجەم وسى عانا بولىپ قالار ەدى.

    ديلان ەۆەنس جازعان «تاۋەكەلشىلىك تولعامدارى» كىتابى استە، قاراپايىم كىتاپ ەمەس. اۆتور كىتابىندا باتىس قوس قۇرىلىعىنداعى JC ەسىمدى كاسىپتىك شاحمات شەبەرىن سۋرەتتەيدى. JC ءىشىنارا قاتەلىكتەردى ادەيى جىبەرە وتىرىپ، قارسىلاسىنىڭ وسى قاتەلىكتەردى قالاي پايدالانعانىن باقىلايدى. ەگەر، قارسى جاق باسىمدىلىق كورسەتىپ بارا جاتسا، جاعدايدى دەركەزىندە اقىرلاستىرادى. ويتپەگەندە، اقشاسىنان جالعاستى ايىرىلاتىن ەدى. بىلايشا ايتقاندا، JC وزگە كوپتەگەن شاحماتشىلار بىلە بەرمەيتىن ىستەردى بىلەتىن. ول شاحماتتا قاي كەزدە ۇتىسقا وتىرماۋ، قايسى قارسىلاسىنىڭ قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىنەن تىسقارى قالاتىنىن مولشەرلەيتىندىكتەن، سول قارسىلاسىنان قالاي جالت بەرۋدى ۇيرەنەتىن.

    قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىنەن القىپ شىعۋعا دەگەن ۇمتىلىسپەن قاتار، بىزدە تاعى ءبىر قۇشتارلىق بار، ول بولسا، قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىمىزدى ونان ارى كەڭەيتۋ. ەگەر، ءسىز قازىرگى شەڭبەرىڭىزدە تابىسقا قول جەتكىزىپ، سول شەڭبەرىڭىزدە ءوزىڭىزدى سۋداعى بالىقتاي سەزىنە الساڭىز، وندا، شەڭبەرىڭىزدى كەڭەيتۋگە دەگەن ەلىكتىرۋ ونان سايىن ارتا تۇسەدى. دەسەدە، استە، بۇلاي ىستەي كورمەڭىز. قابىلەت ءبىر سالادان ءبىر سالاعا ويىسپايدى. بىلايشا ايتقاندا، قابىلەت بەلگىلى ءبىر ەرەكشە سالاعا عانا ءتان. شاحمات مايتالمانى ساۋدا سالاسىندا تاكتيكالى مايتالمان بولا قويۋى ەكىتالاي، ال، ۇزدىك جۇرەك مامانى ۇزدىك شيپاحانا باسقارۋشىسى بولا قويۋى ناعايبىل. وسىعان ۇقساس، تاڭداۋلى قورا-جاي ساۋداگەرىنىڭ پرەزيدەنتتىڭ قىزمەتىن اتقارىپ كەتە الۋى دا قيسىنعا ۇيلەسپەيدى.

    ەندەشە، ءوز قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭىزدى قالاي قۇرۋعا بولادى، ۆيكيپەديانى تەكسەرۋگە يەك سۇيەۋمەن جۇمىس بىتپەيدى، ءداستۇرلى ۋەنيۆەرسيتەتتىك ماماندىققا عانا جابىسىپ الۋدا جەتكىلىكسىز. قۇزىرەتتىك شەڭبەر جاراتۋعا ۋاقىت قاجەت، ۋاقىت بولعاندا، اسا كوپ ۋاقىتتى كەرەك ەتەدى.«بارلىق قۇندى نارسەلەرگە ۇزاق ۋاقىتىڭىزدى سارىپ ەتۋىڭىز كەرەك، بۇل جاعىندا پيسيحيكالىق دايىندىعىڭىز بولۋ كەرەك.» بۇل امەريكاندىق ۇزدىك ديزاينەر دەببي ميللماننىڭ ۇستانعان قاعيداسى.

    قۇزىرەتتىك شەڭبەرى تاعى ءبىر فاكتوردى قاجەت ەتەدى. اتاپ ايتقاندا، «اۋەستەنۋ». كىتاپتاردان ەلكتروندى ويىندارعا، تەلە-فيلىمدەرگە، ۇشاق مودەلدەرىنە قۇمارتقان جاستار تۋرالى كوپ وقيمىز. اۋەستەنۋدىڭ ءوزى ءبىر ءتۇرلى «قۇمارلىق»، سوندىقتان، ادامدار «اۋەستىك» جونىندە ءسوز قوزعاعاندا، قاشاندا، سالقىن قاندىلىققا سالىنادى. ەندى، «اۋەستەنۋگە» بەلسەندى مامىلەدە بولاتىن ۋاقىت كەلىپ جەتتى. ادامداردىڭ سانسىز ۋاقىتىن سارىپ ەتىپ، وزدەرىن بەلگىلى ءبىر ءىستىڭ جولىنا ايداپ سالۋى، ءدال وسىنداي «اۋەستەنۋگە» جاتادى. جاس كەزىندە، بيلل گەيتستىڭ بار اڭسارى جۇيە قۇرۋعا اۋسا، ستەۆ جوبس حاتكەرلىك پەن جوبالاۋعا اۋەستەنەدى. ءتىپتى، ۋوررەن باففەت 12 جاسىندا-اق ءوزىنىڭ العاشقى ۇساق-تۇيەك اقشالارىن جارنا بازارىنا سالعان، ءارى، سودان باستاپ، جارناگەرلىككە قۇمارتا تۇسەدى. بۇگىنگى كۇندە گەيتس، جوبس، باففەتتى جاستىق كوكتەمىن ءسىراپ ەتتى دەپ ەشكىم دە ايتا المايدى. كەرىسىنشە، ولار بەلگىلى اۋەستىكتەرىنە سونشاما ۋاقىتتارىن سارىپ ەتكەندىكتەن، بۇگىنگى كاسىپ شونجارلارىنا اينالىپ وتىرعان جوق پا. «اۋەستىك»-قوزعالىتقىش، استە، قوزعالىتقىشتىڭ ىستەن شىعۋى ەمەس.

    ايتا كەتەتىن ءبىر جايت، «اۋەستىكتىڭ» قارسى ماعىناسى، استە، «جەرۋ» ەمەس، قايتا، «قىزىعۋشىلىق». «قىزىعۋشىلىق» دەگەنىمىز جالپىلامالىق بەينەلەۋ. ال، ونىڭ ىشكى مازمۇنىندا «مەن بۇعان شىنىمەن، قۇمار ەمەسپىن.» دەگەن ەمەۋرىن جاتادى.

    «قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرى» نە ءۇشىن وسىنشاما ماڭىزدى، سىرى نەدە، بۇنىڭ سەبەبى وتە قاراپايىم. تاڭداۋلى پروگرامميست جاقسى پروگرامميستتەن ەكى ەسە، ءۇش ەسە، ءتىپتى، ون ەسە ارتىق بولىپ قانا قالماستان، ۇقساس ماسەلەنى شەشىم ەتۋدە جۇمساعان ۋاقىتى دا، ونىڭ جۇمساعان ۋاقىتىنىڭ مىڭنان بىرىندەي عانا بولادى. زاڭگەرلەر، حيرۋرۋگتار، جوبالاۋشىلار، زەرتتەۋشىلەر جانە ساتۋشىلاردىڭ شەڭبەرى دە وسىنداي، شەڭبەردىڭ ءىشى مەن سىرتىندا جەرمەن كوكتەي پارىق بولادى.

    تاعى ءبىر ءتۇيىن، تىرلىك جوسپار بويىنشا جۇرىلەدى دەۋ، ءىس جۇزىندە، جاڭساق ۇعىم. توسىن جاعدايلار كەز-كەلگەن ۋاقىتتا، كەز-كەلگەن ورتادا ورىن الۋى، ءتىپتى كەيدە، ونىڭ ءبۇلدىرۋ قۋاتى جويقىن داۋىلدان دا كۇشتى بولۋى مۇمكىن. ءارقاشان، مايدا لەپ ەسىپ تۇراتىن ءبىر جەر بار، ول-ءسىزدىڭ قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭىز. ول ارانىڭ ايدىنى ءاردايىم، اساۋ تولقىنسىز بولماعانىمەن، كەمىندە، ءسىزدىڭ دۇرىس باعىتتا العا جۇزۋىڭىزگە مۇمكىندىك بەرە الادى. قاراپايىمداستىرىپ ايتقاندا، قۇزىرەت كولەمىڭىزدە جاڭساق ەلەستەر مەن ويلاۋ قاتەلىگىنىڭ ىقپالىنان اۋلاق بولا الاسىز، ءتىپتى، داعدىڭىزدى دا تاۋەكەلشىلدىكپەن بۇزا الاسىز. ۇيتكەنى، الدا تۋىلاتىن ىستەردى مولشەرلەيتىن جەتكىلىكتى پاراساتتى الدە-قاشان ازىرلەپ بولعانسىز.

    سول ءۇشىن، كەمشىلىكتەرىڭىزگە بولا ءوزىڭىزدى جازعىرماۋىڭىز كەرەك. ەگەر، اياقتارىڭىزدا كەمىستىك بولسا، «چاچا ءبيى» ساباعىن ەستەن شىعارىپ جىبەرىڭىز. ەگەر، بالاڭىز ءوزىنىڭ سىزعاندارىنىڭ جىلقى نەمەسە سيىر ەكەنىن بىلمەسە، ەندىگارى، ونى كوركەمونەرشى ەتىپ تاربيەلەيمىن دەپ ارمانداي بەرۋىڭىزدىڭ قاجەتى جوق.ەگەر، اپايىڭىزدىڭ كەلگىشتەي بەرۋىن توسا الماساڭىز، اسحانا اشۋ قيالىڭىزدان باس تارتىڭىز. ءىس جۇزىندە، كوپ سالالاردا ورتاشا ورەدە، ءتىپتى، ورتاشا ورەدەن دە تومەن ساتىدا بولارسىز، بۇل ماڭىزدى ەمەس، ماڭىزدىسى، ءبىر عانا سالادا دۇنيەدەگى ءبىرىنشى ادامعا اينالۋىڭىز، ەڭ بولماعاندا، ورتاشا ورەدەن الدە... الدە-قايدا جوعارى ورەگە شىعۋىڭىز كەرەك. تەك، وسى ءتۇيىندى ورىنداي العانىڭىزدا عانا، تاماشا ومىرىڭىزگە بەرىك نەگىز قالاي الاسىز. ءبىر عانا كورىنەكتى قابىلەت سانسىز السىزدىكتەردىڭىزدى جويا الادى. قۇزىرەتتىلىك شەڭبەرىڭىزگە ارناعان ءبىر ساعاتىڭىز، شەڭبەر سىرتىنداعى مىڭ ساعاتتان دا قۇندى بولماق.

    ـ « سەرگەك وي جۇگىرتۋ تاكتيكاسى» دەگەن كىتاپتان الىنعان.