زامان تالابى سيلاعان وسى ءبىر جاپاسى كورىنبەي، جازعانى عانا ەل كوزىنە ىلىنەتىن سىرلى دا سەرى كاسىپتىڭ سىرى مەن قىرىنا بالا جاسىنان تالپىنىسى تۋعان جەرى قاسيەتتى قاراعاي باستاۋ سۋىنىڭ نارىنەن بويىنا تالانىتتىڭ كۇشىن سيلادى ما، جوق الدە باي بارلىقتىڭ باۋىرىنداعى، باسبايدىڭ اۋىلىنداعى قۇت ۇيىعان قۇيقالى جەر ويىنا جومارت شابىتتى سيلادى ما حالىقتىڭ قالاۋلى ءتىلشىسى بولسام دەپ، كۇن سايىن جاڭالانىپ، ساعات سايىن قۇلپىرعان مىناۋ زامانانىڭ تالابىنا، ءار كاسىپتىڭ سىرىنا ۇڭىلە حالقىمدى قۇندى اقپاراتپەن قامداسام دەپ، جاڭالىققا جانى قۇشتار، مىندەتى مويىندا، اپاراتى قوينىندا، ۇكىلى ۇمىتتەر جەتەگىندە بارمايتىن جەر، باسپايتىن تاۋى جوق، شارشاپ شالدىقسادا شابىتىنان شابىسىنان جالىقپاعان اتىنا زاتى ساي شەرىك عاسىر اقپارات شەبىندە اتويلاعان كەشەگى بالا ءتىلشى، بۇل كۇندەرى سامايىن قىراۋ شالعان دانا ءتىلشىگە اينالعان گەرويىمىز شاعانتوعاي اۋداندىق توعىسپالى اقپارات ورتالىعى قازاق رەداكسياسىنىڭ رەداكتورى، اعا ءتىلشى تاۋلە قۇماش ۇلى.

    تاۋلە تولىق ورتانى بىتىرگەن سوڭ 1981-جىلدان 1985-جىلعا دەيىن اسكەرلىك مىندەت وتەپ، 1983-جىلى داڭىقپەن جٷڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولدى. ءارى جاۋىنگەر ساپتاستارى الدىندا ونەگەلىك رولىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرە ءبىلىپ، ۇيرەنۋ ۇلگىسى بولعاندىقتان 21 رەت سيلانادى. اسكەرىي قوسىننان قايتقان سوڭ، اۋىلىنا كەلىپ، شاعانتوعاي اۋداندىق قامداۋ-ساۋدا كوپەراتيۆىندە قىزمەت ىستەگەن ونىڭ قىزمەتتەگى بەلسەندىلىگىنەن زور ءومىت كۇتكەن ۇيىم ونى 1987-جىلدان 1989-جىلعا دەيىن تارباعاتاي ايماقتىق پارتيا مەكەبى كادىرلار جەتىستىرۋ كىلاسىنان ءبىلىم تولىقتىرىپ، ورتا تەحنيكوم ديپلومىن السا؛ 1990-جىلى وزدىگىنەن ۇيرەنىپ، سىرتتاي جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىن تاپسىرۋ ارقىلى شينجياڭ داشۇەنىڭ ساياسي نازاريا كاسىبىن تامامداپ جوعارى تەحىنيكوم ديپلومىن الادى. مىنە مۇنداي تالماي ۇيرەنىپ، جالىقپاي ىزدەنۋ ونىڭ بولاشاق جولىن اشىپ وتىردى. وسىدان كەيىن گازەت، راديو-تەلەۆيزيا سياقتى ۇگىت، اقپارات ورىندارىنا ونىڭ سىرتتاي ەرىكتى ءتىلشى رەتىندە جازعان حابار-ماقالالارى جاريالانىپ، شاعانتوعاي اۋداندىق راديو وزەلىنە ءار جىلى 80 دە 90 حابار-ماقالا جازىپ، جالعاستى سيلانىپ وتىردى. ونىڭ وسىنداي تالابىنان زور ءۇمىت كۇتكەن پارتيا ۇكىمەت اۋداندىق راديو- تەلەۆيزيا مەكەمەسىنە 1993-جىلى تىلشىلىك قىزمەتىنە قابىلدايدى. ءوزىنىڭ ارمان- تىلەگىنە قولى جەتكەندەي بولعان تالاپتى ازامات تىلشىلىك قىزمەتىن قۋانا ۇستىنە الىپ، زەيىن-زەردەسىن ءتىپتى دە شوعىرلاندىرىپ، قىزمەتكە كىرىسۋدە «ناعىز ءتىلىشى بولۋ ءۇشىن، تىلشىلىك اسپاپ تولىق بولۋ كەرەك» دەپ ويلاپ، ءبىر مىڭ 200 يۋانعا دىبىس العىش، ءبىرمىڭ 500 يۋانعا ادەتتەگى سۋرەت جۋۋ اپپارات، 2مىڭ 800 يۋانعا فوتو اپپاراتى سياقتى اسپاپتاردى قارىزداند جۇرىپ ساتىپ الىپ، مول حابار-ماقالا جازۋعا كىرىسۋىندە وسىدان بەرگى شەرىك عاسىردان استام ۋاقىتتا تاۋلە قۇماش ۇلى شاعانتوعاي اۋدانىنىڭ ويى مەن قىرىندا قالاسىمەن دالاسىندا تىلشىلىك ىستەپ بارماعان جەرى،ەلى جوق شىعار-اۋ ونى تاۋلەنىڭ وزى دە ەسىنە تۇسىرە الماس، باسىپ وتكەن شەرىك عاسىرداعى ماشاقتاتتى ىزدەنىستى قىزمەتىنىڭ ەڭبەك جەمىسىنە مىنا ءبىر ماراپاتتاردىڭ تەگىن قولعا كەلمەگەنىن اڭعارامىز. ول 9 رەت مەملەكەت دارەجەلى اقپارات سيلىعىنا ؛ 28 رەت اۆتونوميالى رايون دارەجەلى اقپاراتتىق سيلىعىنا؛ 35 رەت وبىلىس دارەجەلى اقپاراتتىق سيلىعىنا، 31 رەت ايماق دارەجەلى اقپاراتتىق سيلىقتارعا يە بولادى. سونىمەن قاتار ول اۋدان جاعىنان نەشە رەت ۇزدىك پارتيا مۇشەسى، ۇزدىك اقپارات قىزمەتكەرى، ىلعارى كادربولىپ سان مارتە ماراپاتتالىپ، سيلىق تۇرىنەن كورىنىپ «شينجياڭ گازەتى»، «تارباعاتاي گازەتى»، «شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى»، «ورتالىق حالىق راديو –ستانسياسى» سياقتى پارتيانىڭ اقپارات ورىندارىنىڭ ەرەكشە ۇسىنىس ەتىلگەن ءتىلشىسى بولىپ، جانە ورتالىق حالىق راديو- ىستانسياسىنىڭ قازاق تىلىندەگى راديو باعىدارلاماسىنىڭ باقىلاۋشىسى سىندى قوسىمشا مىندەتتەردى ابىرويمەن وتەپ، وسى ورىنداردىڭ جۇكتەگەن حابار-ماقالا جازۋ مىندەتىن جىل سايىن ارتىعىمەن ورىنداپ وتىردى.

    تاۋلە قۇماش ۇلىنىڭ جوعارداعى قولعا كەلتىرگەن قوماقتى تابىستارى جىپكە دىزگەندەي ەتىپ ءبىر اۋىز سۇزبەن ايتا سالعانىمىزعا وڭاي بولعانىمەن الايدا ونىڭ استارىندا ءبىر ادامنىڭ ءبىر عۇمىرىنىڭ شەرىك عاسىردان استام ۋاقىتتاعى قۇلشىنىسىنداعى ماڭداي تەرى تامعان اسۋ-بەلەستەرى جاتىر. ويتكەنى ءتىلشىلىك كاسىبى تەك كەڭسەدە وتىرىپ، قالام تەربەۋمەن عانا ءىس بىتىرەتىن وڭاي كاسىپ ەمەس؛ اقپارات كاسىبى شىنشىلدىقتى سۇيەتىندىكتەن كۇندەلىكتى قوعامدىق ومىردەگى ءار قانداي ءبىر بولىمىستىڭ ناق مايدان كورنىسى مەن دەرەگىن يەلەۋگە تۋرا كەلەتىندىكتەن تاۋ اسىپ، تاس باسىپ، كۇندى-تونگە جالعاپ كەزدەسكەن قيىنشىلىقتاردى جەڭىۋگە تۋرا كەلەدى. سوندىعىنان بولار تاۋلە قۇماش ۇلى جازعان حابار-ماقالالارىنىڭ ٪80 ى نەگىزگى ساتى اۋىل-قىستاقپەن ازاتتىق ارميانىڭ بەلگىلى ليان، قارۋلى ساقشى قوسىندارىنان العان ءبىرىنشى قول ماتەريالدان كەلگەن بۇعان تيۆتىك ءبىر مىسال 2002-جىلى قىستا قۇلىستاي وڭىرىندە قاتتى قارلى بوران بولدى، سول كۇنى تاۋلە قۇماش ۇلى قۇلىستايعا ءتۇسىپ، جاياۋ-جالپى ءجۇرىپ، قول-اياعىنىڭ دومىققانىن دا سەزبەي، اقىرى ءبىر مالشىنىڭ 180 تۇياق قويىنىڭ بوراندا قالاي ءوسىنىپ ۇلگەنىنە دەيىن كەسكىنگە ءتۇسىرىپ، سۋرەتكە تارتىپ، جوعارى دارەجەلى ورىندارعا مالىمدەپ، ولاردى كومەككە شاقىرادى. وسىنداي تىلشىلىك قىزمەت ىستەۋ بارىسىندا تالاي قيىنشىلىقتاردى باسىنان كەشىردى. ءبىر جولى جۇڭگو -قازاقىستان شەكاراسىندا قاراۋىلدا تۇرعان ازاتتىق ارميانىڭ بەلگىلى ليانىنە تىلشىلىك جۇمىسىن اقىرلاستىرىپ قايتقان جولى جولى قيىن، كۇن جاۋىن، ءتۇن بولعاندىقتان مىنگەن كولىگىنەن جىعىلىپ، اياعى مەرتىگىپ ازەر جەتەدى. قىزمەت ورنى، دارىگەر دەمالۋدى ايتسادا جالعاستى جۇمىسقا شىعىپ، كۇندەلىكتى بەرىلەتىن <<قازاق تىلىندەگى>> شاعانتوعاي حابارىنىڭ رەداكسيالىق جۇمىسىن اقساتپاۋعا قۇلشىنا كىرىستى. الايدا؛ سەميانىڭ تاۋسىلىپ بەرمەيتىن كۇيبىڭ جۇمىسى مەن بالالاردى مەكتەپكە اپارىپ، الىپ قايتۋ جۇمىستارىنىڭ بارىندە تاۋلەدەن كورى ماينۇر سەيتقالي قىزىنىڭ مىندەتى تايعا تاڭبا باسقانداي انىق كورىنەتىندىكتەن <<ءار قانداي ءبىر جەڭىستىككە قول جەتكىزگەن ەر ازاماتتىڭ ارتىندا اقىلشى ءبىر ايەل تۇرادى>> دەگەن اقىليالى ءسوز تەگىن ايتىلماعاندىعىن تاعى ءبىر قىرىنان ايگىلەگەندەي. (تاۋلە اعامىزدىڭ اقپارات شەبىندە ۇزاق جىل قىزمەت ىستەپ، تىڭ تابىستار جاراتۋىندا سىزدىڭدە ازدى-كوپتى ۇلەسىڭىز بار شىعار؟ وسى ارالىقتا ماينۇر جەڭگەمىزگە سۇحپات بەرىلەدى) .

    تاۋلە قۇماش ۇلى تىلشىلىك قىزمەتى بارىسىندا قوعامدىق قىزمەتكە ءتىپتى دە ىشكەرلەي ارالاسىپ، حالىق اراسىنداعى قولامتالى ماسەلەلەرگە كوز سالىپ، وي جۇگىرتىپ، قوعامدىق حابارلاردى مولىنان جازۋعا بەل شەشە كىرىسىپ، كوپتىڭ ماداقتاۋىنا يە بولدى. مىسالى: ءتۇرلى پارتيا گازەتتەرىندە جاريالاعان <<كەدەيلىك ارادان نەگە ارىلمايدى>>، <<كونە مۇرالار كومەسكىدە قالماسىن>>، <<تەز باسىندا قيسىق اعاش جاتپايدى>>، <<كەڭەسپەن پىشكەن تون كەلتە بولماس>>، <<تويعان سوڭ توقتى ەتى توپىراق تاتىپ>>، <<كوشىپ توزعانشا، وتىراقتاسىپ وز>>، << ەگىنشى -مالشى وتباسىن ويعا العاندا>> سياقتى قوعامدىق حابارلار جاريالادى. قوعامدا كۇشتى اڭىس قوزعادى. سونىمەن بىرگە ءار قايسى اقپارات تاراۋلارى جاقسى جازىلعان حابار -ماقالا باعالاۋ جارىستارىندا تاۋلە جازعان حابار - ماقالالاردا ءادىلقازىلاردىڭ باعالاۋىندا جاقسى باعالارعا يە بولىپ، اۆتورعا زور شابىت، قىزمەت ورنىنا جاقسى اتاق اپەرىپ وتىردى. ايتالىق اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ىستەر مەڭگەرمەسى مەن شينجياڭ حالىق راديو-ىستانسياسى بىرلەسىپ وتكىزگەن جارىستا<< نەكە جانە سەميا جايلى >> دەگەن حابار 10 ۇزدىك حاباردىڭ ءبىرى، << اقشوقىداعى مالشىلار بازارعا ويىستى>>، << تارباعاتاي ايماعى اپاتتان كەيىنگى قايتا قۇرۋ قىزمەتىن جەدەل ورىستەتتى>>،<<شاعانتوعاي اۋدانى ءىرىپ-شىرۋگە قارسى كۇرەستى ورىستەتتى>>،<< شەگاراداعى شەكسىز مەيىر>>، << حالىقتى اۋقاتتاندىرىپ، مالشىلاردىڭ تۇرمىسىن وڭادى>>،<< تەرەكتى قىستاعىنان تەبىندەپ شىققان ازامات>>،<< بەرەكەلى كەلىن وتباسىنىڭ ىرىسى>>، << بارلىقتان ۇشقان سارالا قاز>> قاتارلى حابارلارىن اۋىز تولتىرا ايتۋىمىزعا بولادى.
تاۋلە قۇماش ۇلى2012- جىلى راديو-تەلەۆيزيا باسشىلىق ۇيىمىنا ۇسىنىس قويۋ ارقىلى <<بارلىق اياسى>> باعىدارلاماسىن جوبالاپ، افەراتورلىق، ماقالاسىن جازۋ، جۇرگىزۋشىلىك قىزمەتتەرىن ءوز ۇستىنە الىپ، ءار ايدا ءبىر ساننان قازاق تىلىندە ون جىلعا جۋىق ارناۋلى تارقاتىپ، كورەرمەن حالىق بۇقاراسى اراسىندا جاقسى اڭىس قوزعادى. ）

    ۇزاق جىلدىق تالماس تالانتتان تارتىمدى تابىس جاراتۋعا بولاتىندىعىنا كوزى جەتىپ <<ەرىنبەگەن ەتىكشى بولادى>> دەگەندەي ادەبيەت جانرىنادا جاتىلىپ، كولەمدى وچەرىك، اڭگىمەلەردە جازىپ جاريالاعان تاۋلە قۇماش ۇلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتيا ۇيىمىنا كىرگەندەگى اۋەلگى ماقساتىن ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاعاندىقتان بۇگىنگى كۇنى اقپارات شەبىنىڭ ىسىلعان ايتۋلى ساردارى بولىپ جەتىلىپ، 2017-جىلى كاسىپتىك اتاق بويىنشا مامان ءتىلشى اتاعىن الدى. ءارى اقپارات شەبىندەگى الدىنعى تولقىن اعالاردىڭ ءىزىن باسىپ، كەيىنگى جەتكىنشەك باۋىر-قارىنداستارىنا اقىلشى بولىپ، وزىندەگى بار ونەرىن ۇيرەتۋگە قۇلشىنۋىندا اتتىڭ ءىزىن تاي باسار دەگەندەيىن عىلىم-تەحنيكا ۇشقان قۇستاي دامىعان بۇگىنگى ينفورماتسيا سيفىرلى داۋىرگە قادام باسقان جاڭا كەزەڭدە تاعى ءبىر قاتار اقپارات قىزمەتكەرلەرى وركەن جايىپ كەلەدى.