الباستى ادام
(اڭگىمە)
قوستاي جاقيا ۇلى بايجولدينوۆ
شىجىعان جاز كەزى. قالاشىقتىڭ اپتەر-تاپتەرى شىعىپ جاتىر. قيراعان ەسكى ۇلگىنىڭ ورنىنا ساۋلەتتى دە ساناتتى جاڭا ۇلگى ورناتىلۋدا. باياندى رەفورما بار دۇنيەنى ۇزدىكسىز جاڭعىرتۋدا، جاڭارتۋدا ەدى.
باسىندا دوعال توبەلى سۋ جاڭا كۇرەڭ شىلاپاسى بار، قاڭىلتاق-شاعاتاي دەنەلى، ەكى كوزى توقتاماي ويناپ تۇراتىن قۇراق قاڭباقبايەۆ، ۇيىنەن تاڭ بوزىنان شىعىپ، سەكەكتەي باسىپ جۇرگەن بويى، جۋىقتا جاسالعان بەس قاباتتى اكىمشىلىك عيماراتىنىڭ ايشىقتى تەمىر قاقپاسىنىڭ قوسالقى ەسىگىندەگى، شىنجىرعا ىلىنگەن ۇلكەن مىس قۇلىپقا ءتونىپ كەلىپ، ءتۇڭىلىپ توقتادى . بۇل ونىڭ ورگانعا تاعايىندالاتىن جاڭا باسشنىڭ اتى-ٴجونىنىڭ كىم ەكەندىگىن بىلۋگە ىنتىعىپ، ءار كۇنى وسىلايشا ەرتەمەن كەلىپ، الدە نەشىنشى ىرەت قاقپاعا تىرەلىپ توقتاۋى ەدى.
ول اينالاسىنا جىتي قاراپ، كوزىنە بەيساۋات ەشكىم شالىقپاعان سوڭ، تەمەكسىنىڭ قويۋ كوك ءتۇتىنىن تاناۋىنان بۇرقىراتا شىعارىپ، تاعان ورنىندا از تۇردى دا، انادايداعى تۇرەنمەن تۇرىلگەن جايداعى، ەسكى قۇرىلىس ورنىندا قالقايىپ جالعىز قالعان كەتىك يىق داۋالدىڭ قالقاسىنا بارىپ، دەگبىرسىزدەنە ىسقىرىپ، ءبىر تىزەسىن بۇگىپ جەر شۇقىپ وتىردى.
كوپ وتپەي، باسقارما ماڭىنا انا-مىنا جۇمىس جايىمەن ونان-مۇنان كەلگەن ادامداردا جينالىسا باستادى.
بۇلاردىڭ كوبى ەسكى كوز، وعان ءوز ارا تانىس-ءبىلىس ادامدار ەدى. قاقپا اشىلماي ەرىكسىز اڭتارىلعان بۇيىمتايشىلار، اناۋ تام تۇبىندە تىقىرشىپ جالعىز تۇرعاندى تانىپ، تىندىرىلعان كەڭ دالاداعى بورباس توپىراقتى تولارساقتاي ەسىپ بارىپ، ءبارى دە سونىڭ ماڭىنا توپتالدى.
ءبولىم باستىعىندىق ٴمانسابى بار، كونە كادر، ءسوزۋار قۇراق وسىناۋ ويدان-قىردان، كىرەدەن قايتقان اتتاي، ايىندا-جىلىندا ءبىر رەت بەت كورىسپ، شوقتىق قاسىنسپ، شۇرقىراسىپ تابىسقان جۇرتتىڭ تابيعي اقىلشىسىنا- وتاعاسىنا اينالدى دا، بىرەۋگە ءجون، بىرەۋگە قول سىلتەپ، شىپ-شىرعاسىن شىعارماي، ءوز ىڭعايىنا قاراي ءۇيىرىپ اكەتتى.
جايىن ەسەندىكتەن كەيىن، بىرتىندەپ داۋرىعا ءورشىپ، قۇمالاقتاي شاشىلعان اڭگىمە، شيراتىلىپ ارناعا سايىپ، كوزدىڭ جاۋىن العان عيماراتتان وزدەرى كۇتەتىن ەندىگى باسشنىڭ، انىق كىم ەكەندىگى جونىندە كورىكتەي گۋىلدەپ، ءار-كىمنىڭ دەلەبەسن قوزدىرعان كەزدە:
باعدەل ەكەن،-دەدى توساتتان-باسىندا تۇيمەلى سىرما كەپەشى بار، ۇستىنە وڭىرى اشىق كەڭ اق جەيدە كيگەن، شار تارتقان شارداق كىسى. وڭگەرگەن جۋان قارنىنان سىرعىپ ءتۇسىپ بولماعان سىرما بارقىت سىمىنىڭ ىشقىرىن، ەكى جاق مىقىنىنان، قاپسىرا كوتەرىپ تۇرىپ.
باعدەل دەيسىڭ بە، ەي شيكى ماي؟
قۇراق قاڭباقبايەۆ كىرپىش ۇيىندىسىنىڭ ۇستىنە ىڭىرانىپ جايلانىپ وتىرىپ جاتقان الگى موسقال كىسنىڭ الدىنا، جەڭىل سەكىرىپ بارىپ، تەبىتە ءتۇسىپ، تىقسىرا قۋزادى ونان:
ايتىپ تۇرعانىڭ قايسى باعدەل؟ كىمنىڭ بالاسى؟ اشالاپ ايت !
مەن ونى قايدان بىلەيىن،-دەدى اناۋ، اڭقاۋلىعىن اڭعارتىپ.
وي، ساڭىراۋ قۇر سياقتى، كوركەۋدە، كەرەڭ بايقۇس! وسىنشا جاسقا كەلگەنشە، بالانىڭ بىلەتىنىن بىلمەگەنىڭنەن ۇيالمايمىسىڭ؟ بولماسا، مەنى ىشىڭدەگىڭدى ايتقىزباي بىلەتىن، مافسۇن وقۋىن وقىعان اۋليە دەيمىسىڭ؟ مىجعاۋ ادامدى كورگىم كەلمەيدى...
«باعدەل اتتاس ادام كوپ. ال اكەسى جوق شاتا تۋعان باعدەل بار دەگەندى ەستىمەگەن ەكەنمىن» . وزىنە-ءوزى ىشتەي كۇبىرلەگەن قۇراق، ساتكە كوزىن جۇمىپ، وزىنە بەلگىلى اتتاس باعدەلدەردىڭ سۇرقى مەن قياپاتىن، كوز الدىنان شاپشاڭ وتكىزىپ شىقتى...
كوكقۇتان سەكىلدى كەردەڭدەپ باساتىن، سويديعان ارىق، بيىك دەنەلى، قۇنىس جاۋىرىندى، قيسىق مۇرىن ادۆوكات باعدەل سويتالوۆ ؛ اتان بالۋان باعدەل شويىنبايەۆ؛ فەرمانىڭ جاتتىق پىسق شۋجيى باعدەل جامباسوۆ؛ قالاعا كەلگەندە مالاقايىن جۇمارلاپ ەسكى سومكاسىنا سالىپ الىپ، قان كوشەدە قاسقايىپ جالاڭباس جۇرەتىن، جۇرت ءوزىن ” ۇرىستەم حاكيم “ دەپ اتايتىن، بۋرىل باس، ءومىرى سۇربويداق وتكەن باعدەل سالتيكوۆ جانە ەسالاڭ باعدەل ەسىركەيىن، ونىڭ وي ەكرانىنان تۇگەلىمەن كازەكتەسىپ، سامالا تارتىپ ءوتىپ شىقتى.
ونى قوي، قۇرەكە،-دەدى ىڭعايلى ورايدا-قۇراقتىڭ جۇمىلعان كوزىنىڭ اشىلۋىن باعىپ، بيىكتەن كۇلە قاراپ تۇرعان، بەتىنىڭ قاراسى مەن كۇيەسى پارىقتالمايتىن، قياق مۇرتتى ۇستا زور داۋىسن كوتەرە شىعارىپ، سىرەسكەن بەلىن جۇدىرىعىمەن ۇرعىلاپ، قايقالاقتاپ تۇرىپ- بۇقابايدىڭ تۇرعان بويى سول. قانشا مۇيىزدەسەڭىزدە دانەڭە ونبەيدى ونان . قۇلاق موللاسى بولعانىنا جازىقتى ەمەس قوي ول؟! باستىقتىڭ كىم ەكەندىگىن مەنەن سۇراعان بولساڭىز، اناۋ ماڭگىباسقا قۇردان-قۇر اۋىز اۋىرتىپ، اشۋلانباعان دا بولار ەدىڭىز. ادۆوكات باعدەل دەگەندى ەستىگەنىڭىز بارما؟ ارينە، ابىروي بەرگەندە...
ء ىم، تانيتىن بولدىڭىز ءسۇيتىپ. ۇلكەن ابزيىڭ سول، قۇزىرلى اسىل...
ءبىر ەسەپتەن اۋزىڭ دۋالى سەنىڭ وگىزشىباي. انىعىنا كوزىڭ جەتكەن بولدى عوي! ءاز مۇحتارامنىڭ ءوزى شىعىپتى دە.
ويناقشىعان كوزدەرى كۇلىمدەگەن قۇراق، قوس قولىن كەۋدەسىنە الىپ، دەنەسىن قىرىنان ءيىپ، ءمۇلايىمسىعان كۇيدە سيىنا قارادى ۇستاعا. -تاڭ الدىندا ايان كورگەنمىن. جاسىراتىنى جوق شىندىقا اينالدى. ءوڭ مەن ءتۇس ەكى بەتتى شار اينا سياقتى، حا - حا - حا ... جەتىنشى اتاسىنا دەيىن تەكتى كىسى بولعان.
ول اسا قۋانىشتى بەينەدە، ەكى مىقىنىن تايانىپ، دوڭدەۋ جەرگە شىعىپ تۇرىپ، ماساتتانا شالقىدى. -ارعى اتاسى مۇقىم ورتا جۇزدى اۋزىنا قاراتقان ەل قورمالى اتاقتى اسداۋلەت ءبي، ونىڭ ۇلى بەكزادا ەسداۋلەت ءبي، ونان كەيىنگى يگى جاقسىلار-ايگىلى قارا ءبي، اق ءبي، سارى ءبي، تورى ءبي، تۋعان اكەسى قوڭىر ءبي. ءوزى ادىلدىكتىڭ اق جۇرەك اقتاۋشسى، ەل اۋزىنا ىلىنگەن ادۆوكات. مۇنداي ادامنىڭ ساندا ءبىر تۋاتىنىن تەك كوكىرەگى نۇر، كوزى قاراقتى ادامدار عانا تۇسىنەتىنىن ءبىلۋ كەرەك!
ايتىپ تۇرعانىڭ شىلعي وتىرىك وگىزشىباي. وزىڭمەن قوسا وزگەنى دە بۇرىپ، جازىقتى ەتتىڭ. ونان دا سوققان تاعاڭنىڭ باعاسىن ارتتىرىپ ساتىپ، جانىڭدى باق، ساعان ابزال تۇسەتىنى سول...
بەلۋاردان جوعارى جالاڭاش دەنەسىنە جالپاق رازينكا قىسپا سالعان، جۋان مويىن، سەڭسەڭ باس شامباششى تۇرعانداردىڭ اراسىنا كيمەلەي كىرىپ، ۇستانى قىلىشتىڭ قىرىمەن يەككە قاققانداي شورت تويتارىپ تاستادى. -كۇنىنە مىڭ اۋىز ءپاتۋا ايتپاساڭ، ىشىڭ كەبەدى سەنىڭ؟ تاۋباڭدى ءۇيىر، باعدەل شويىنبايەۆتى ەسىڭنەن شىعارىپ قويعاندىعىڭ ءۇشىن، توبەڭنەن قويتالقى جۇرگىزسەم قايتەر ەدىڭ؟
ءۇي، نەدەيسىڭ تۇگە؟ قۇراق سەلىك ەتە ءتۇستى. - اۋزىڭنان اينالايىن سيىرشىباي! وسپادىر، وجار جىگىت ەكەنىڭدى بىلەمىن،-دەدى ول. سپورتشىنىڭ ءجۇن- ءجۇن كەۋدەسىنە ودىرايا قاراپ، تىزەسى دىرىلدەپ جۇمساق سويلەپ. وكشەسىن كوتەرىڭكىرەپ قولىن سوزىپ بارىپ، ونىڭ ورتاسى بۋىلتىق كەرتەش مۇرنىن ەپپەن شۇقىپ قويدى. -مىناۋ تاناۋ تەگىن بىتپەگەن، ءبىر نارسەنىڭ ءيىسن سەزەتىن ءجونىڭ بار. قانەكي، اۋزىڭا كەلگەن سوزىڭدى ىركىپ قايتەسىڭ ؟ مارجان ەمەس قوي ول، ايتا سال!
كۇن قىزۋىنان ەتىنىڭ جەلىمى جىلتىراپ تۇرعان جىگىت:
قۋانعانىمىزدان توبەمىز كوككە جەتتى ءبىزدىڭ دەپ، تولتىرا سويلەدى اۋزىن.
-تەلەگرامما الدىق، شەتەلدەن ابىرويمەن قايتقان ارىس يەسىن اۆتونومىڭىز الاقانعا سالىپ، توبەسىنە كوتەرىپتى.
سولاي ما ەكەن! تاڭىرقاي تامسانعان قۇراق اسپانعا تەلمىرىپ، ەكى يىعىن قومداپ، الاقانىن جايدى.- شىڭعىسحاندى كوتەرگەندەي، اق كيزگە سالىپ حان كوتەرگەن ەكەن عوي! جارايدى، قولىنان كەلسە قونىشىنان باسسن ! ەلى القاعان، ەڭبەگى سىڭگەن ازاماتتى ماڭدايىنان سيپاپ ماپەلەپ اپارىپ قويىپتى... ءاي وگىزشىباي، جەرگە قاراساڭشى پاقىر، سۋايت... اعاش كەڭىردەگىڭدى جاپ!
..ال اناۋ ادۆوكات باعدەل دەگەنىن بىلەمىن. ورتا مەكتەپتى بىرگە تاۋىسقانبىز . ءوزى مەنىڭ جەلكە جاعىما وتىرىپ الىپ، ۇزىن موينىن تىرناشا سوزىپ جىبەرىپ، ەمتيحان قاعازىن مەنەن قاتەسىز كوشىرىپ بەرىپ قانا قۇتىلاتىن. شالدىر شەلەك، .. ءىشى قۋىس شىرىك اعاش سياقتى سارى وڭەز بىرەۋدى تانىمايتىن بەكىتۋشى ورىن ءسىرا ءىشپ، شاحىمات ويناپ وتىر دەيمىسىڭ؟.. مىنەكي تاۋداي سالماق بولسادا كوتەرەتىن ادامىم تۇرىپتى!
تۋ سىرتتارىنان جاقىنداي ءتۇسىپ، ٴۇنسىز تىڭداپ وتىرعان بەيتانىس مالشنى بۇلاردىڭ تالقىسى ەرىكسىز ىشكە تارتىپ اكەتكەندەي بولدى. ول:
ءىستىڭ بايىبىنا ءالى جەتە قويماعان سياقتسزدار سەزدەر،- دەپ، توتەتىسىنەن ارالاسا كەتىپ، قۇراقتىڭ الدە قاشان باسقا جاققا اۋىپ كەتكەن زەيىنىن وزىنە جالىت ەتكىزىپ بۇرىپ الدى. -ءۇش ۇيىقتاساڭىزداردا ويلارىڭىزدا جوق سياقتى. فەرماداعىلار «ءبىزدىڭ باعدەل ەكەن» دەسىپ دۇرىلدەسىپ ءجۇر.
«ءبىزدىڭ باعدەلىڭ» نە تۋىس؟ مەنشىگىڭە العان كەساپاتى كۇشتى باعدەلىڭ بارداي، نەسىنە نىعىزسيسىڭ؟! قايدان كەلىپ تۇرسىڭ مۇندا؟
كەشە كەشتە،-دەدى مالشى، قۇراققا قاراعان كوزىن اۋدارماعان قالپى، ارتتاعى شيديگەن بىرەۋدى يىعىمەن جاپىرا يتەرىپ، الدىڭعى جاعىنا ۇمتىلا ءتۇسىپ.
ٴجا، اسىقپا سابازىم ! مىناۋىڭ ءبىر تىڭ حابار ەكەن. بەرى تامان كەل، كوتەر كەۋدەڭدى، اتىڭ كىم؟
بۇيراباس دەگەن بولامىن . قالاعا ءبىر جۇمىسپەن... سىزدەردى كورىپ اتتىڭ باسىن بۇرىپ ەدىم...
دالاعا كەتتىڭ شىراق. قۇراق قولىن بىراق سىلتەدى . قوينىڭنان بوزىڭدى، اۋزىڭنان سوزىڭدى تۇسىرمەشى ! فەرما باعدەلىڭ قايسى باعدەل؟ كوزىمىزگە كورسەتىپ، كوكەيىمىزگە ۇيالات تا جولىڭا ءتۇس، مىڭ بولعىر...
ول كىسى باعدەل جامباس دەلىنەتىن باستىعىمىز ەدى...
ە ھە، باعدەل جامباسوۆتى ايتىپ تۇر ەكەنسىڭ عوي، سولاي ما؟
ءدال ۇستىنەن ءتۇستىڭىز!
دۇرىس-اق، تانيمىن ءوزىن. وتكەن جىلى كۇزدە قۇنان وگىزدەي ەكى ءمالىش بۇرىشتاتىپ العانمىن. ايتارسىڭ، قاڭباقبايەۆ تانيدى ەكەن دەرسىڭ، ٴجو-جوق، ءوزىم بارامىن.
قۇراق وڭىرىن قاعىپ، كەۋدەسىن جەلپىپ، شىلاپاسىن بارماعىمەن ءتۇرتىپ شالقايتا كوتەرىپ قويدى. كەردەڭدەي باسىپ بۇيراباستىڭ جانىنا بارىپ، ونى القاپ جاۋرىنىنان قاقتى.
مومىنىم باقتارىڭ بار ەكەن. «ادام بولاتىن بالا كىسەسىنەن، ات بولاتىن قۇلىن مۇشەسىنەن بەلگىلى» دەگەن. ءبىر سىرلى، سەگىز قىرلى جۇتىنىپ تۇرعان ىسپور ءوزى. شارۋاشىلىقتى ونداي ادامدار ۇستاسا، توتىداي تۇرلەنتىپ ماۋەسىن ءۇيىپ تاستاماي ما ! وركەنىڭ ءوسسن باۋىرىم !..
ال، نە تۇرىس بۇل؟ سارىلا كۇتكەن باستىعىمىزدىڭ ءجايى ماعۇلىم بولدى. تاراڭدار، تاراڭدار دەگەن سوڭ تاراڭدار! ماقساتتارىڭ ۇستەم بولسىن جاراندار ! .. قاقپاعا قاراماڭدار، ونى ەشكىم كوشىرىپ كەتپەيدى. كىلتشى شالى نەسى؟ ونان ارى جوعالسىن!
كەيبىرەۋلەرى شارۋا قامىمەن ءالى دە سول ماڭدا اينالسوقتاپ، كەيبىرەۋلەر تاراي باستادى.
ءاي، جاماعات ءسال ايال ەتىڭدەرشى، كوكەتايلار؟ - دەپ قايتا شاقىرىپ توقتاتتى قۇراق، شىلاپاسىن باسىپ كيىپ. نەندەي ءبىر ءدۇدامال جايىتتەن سەكەم العان وپىقتى، كۇيزەلىستى كەيىپپەن. ناسىبايىن ۇمىتقان ادامعا ۇساپ اشىرقا تۇشىركەنىپ، كوزى جاساۋراپ، ەسىنەپ قويدى.
ويلانىڭدارشى حالايىق. مانادان بەرى قىسر سيىردىڭ ۋىزىن ءىشپ، الدانىپ تۇرعاننان ساۋمىز با وسى؟ ءىستى اياقسىز قالتىرۋدى تۇرلاۋسىزدىق سانايمىن. وكىمەتتىڭ تاڭبالى قاعازىن كورگەندەرىڭ بارما ىشتەرىڭدە؟
ە، ونى مەن كوردىم،-دەدى «جوبەرين» * لاقامى بار كۇلدىرگى ارتيست تاينشابەك. ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىنا جەتىپ، اياعىن ايقاستىرىپ، قيقاڭداپ بيلەپ تۇرىپ.
قوي، جىگىتىم، قالجاققا اينالدىرما، بۇل سەنىڭ كوز بايلاپ ويىن قوياتىن ساحناڭ ەمەس. اۋزىڭا يە بول، قيسايىپ قالىپ جۇرمەسن!
سەنبەيسىز بە؟ ءباس تىگەمىن، ٴجۇز سوم ...
ٴجۇز سوم دەيسىڭ بە ەي، قۋ !؟ قالتاڭدى قاعىپ ساپ، ەلدىڭ اراعىن الداپ ىشەتۇعىنسىڭ سەن. مەيلى، سەنەيىن، قويىنىڭ توق كورىنەدى بۇگىن!
مەنىڭ ۇلكەن جەردىڭ داسارحانىنىڭ باسىندا وتىراتىنىمدى بىلەسىز عوي، ارينە، ونداي ورىنعا ءسىزدى جولاتپايدى. «ۇرىستەم حاكيم» دەسىپ وتىر ولار.
«ۇرىستەم حاكيم؟»، ول وزىمىزدىڭ وقىمىستى باعدەل ەمەس پە،- دەپ شۋلاستى جۇرت، ۋاعدالاسىپ العانداي ءبىر اۋىزدان دۇركىرەي داۋىستاپ.
اق سويلە، تەك! ناناتىن ىسكە نانباۋ-الجۋازدىڭ ءىسى. - دەپ، سەرپىلە
شاتتاندى، ءدان ريزا بولعان قۇراق. -ونىسى راس، باسقا باعدەلدەر مىناۋ
--------------------------------------------------
*.جوبەريىن امەريكانىڭ اتاقتى كينو اكتەرى، ءارى رەجيسسەر
«حاكيمنىڭ» قولىنا سۋ قۇيىپ بەرۋگە دە جارامايدى. قۇزىرى قارىس ارتىق. مارتەبەسى بيىكتە بولسىن! مانادان بەرى ادام ساناتىنا جاتپايتىن بىرەۋلەردى ايتىپ، تاڭدايدىڭ ءدامىن تاۋىسقانىمىزعا ءىشم ۋداي اشيدى. وسى ءىستى العاش تەكتەگەن اقىلگوي قايسىنىڭ ەدىڭ؟
ەستىگەن ادامدى مەزى قىلىپ بىتىردىڭدەر تۇگە.
قۇراقتىڭ جەلكە تۇسىنان يىلە قاراپ، قۇلاعى سوزدە، كوزى قارسى جاقتاعى كاباحقانادا تۇرعان، جالاڭ سىمىنىڭ ەكى تىزەسىنە باتپاق جۇققان، شىبار بەتى كوگەرىپ دومبىققان قىزىل كوز كىسنىڭ اشۋى كەلدى بۇلارعا . -ەكى تۋىپ،ءبىر قالعانىڭ ەمەس، باسقانىڭ بارىن تانىتقاندا، باعدەل ەسىركەيىن نەگە تۇسپەيدى اۋىزدارىڭا؟-دەدى ول زىلدەنىپ.
ەي، انتۇرعان سارا ماس نەمە...
قۇراق وعان شالقالاي جيرەنە قارادى. - تۋ، دەمىڭ نەدەگەن ساسىق. تاڭەرتەڭ پاقمەل ءىشىپ پە ەدىڭ؟ بەلگىلىسىڭ بۇزاۋباي، جىندى ادامدى نەگە ايتاسىڭ؟
سەندەر ونىڭ قانداي مەكتەپ وقىعانىن بىلەمىسىڭدەر، تانپىس وڭشەڭ... -دەپ، موينىن يەگىنەن سوزىپ، ەنتەلەي ءتۇستى ماس كىسى، قۇراقتىڭ سوگسن ەلەڭ قۇرلى كورمەي. مۇرنىنا جەل جاقتاعى كاباحقانادان پىسقان مانتىنىڭ ءيىسى كەلىپ كوڭىلدەنىپ تۇرىپ.
قۋىندا ايتار جوق، ۋنيۆەرسيتەت وقىعان. وعان مەن كۋا . قۇراق كەۋدەسىن ۇرىپ، كەپىلگە تۇردى. بىراق، ول ەسى اۋىسقان بەيباق ەمەس پە؟
ەسى اۋىسسا جازىلماي ما ەكەن. ءوزىڭ دە سايتان سوعىپ، اۋزىڭ قيسايىپ بارىپ جازىلعانسىڭ. ءبىر اياعىڭ انتەك قىسقارىپ قالدى. وقاسى جوق... توبىلعى بۇرلەگەندە جەمسارىعا بارىپ جازىلىپ قايتقان.
ەي، ٴتاڭىرىم-اي ! جاپار يەم جاراتقانىنا جار بولعان ەكەن عوي ! ەسىمە كىرىپ شىقسا بۇيىرماسىن.
قۇراق كەمسەڭدەپ، كوزىنە ەمىرەنە جاس الدى:
ءتىرى ادامنىڭ نەسىبەسى قايدان دەۋ قيىن، سىرتتان عايبات ايتىپ كۇپىرشىلىك ويلاۋعا بولمايتىنىن تۇسىنەمىن. جەر استىنان كەن ىزدەيمىن دەپ ميىن تاۋىسپ ەدى.
جوق، ءبىر قىزعا عاشىق بولىپ، ەسى سونان اۋىسقان دەڭىز .
تەك، الباتى جالا جاپپا بىرەۋگە. وزىڭ اق-ناحاعىن بىلمەگەن سوڭ نەسىنە وتتايسىڭ. وبال بار جەردە ساۋاپ بار. عاشىق بولسا بولعان شىعار «ءلايلى-ماجنۇن» داستانىنداي كوركەم ءومىر جاسادى قايتەسىڭ!؟
-اكە، انە ءوزى دە كەلە جاتىر،-دەدى، ماس اكەسىن قولىنان ۇستاپ تۇرعان، جىرتىق مايكا كيگەن ەرەسەك بالا. داڭعىل كوشەنى قۇلداپ ادىمداي باسىپ كەلە جاتقان كيىمى دالبا-دۇلبا، ءبىر الاقانىندا بەتىنە توسىپ ۇستاعان دوڭگەلەك ايناسى بار، سۇكى باسىن تاقىرلاپ قىردىرعان كەسەك دەنەلى قاراكىسىنى، شوشايتقان سۇق قولىمەن نىقتاپ كورسەتىپ.
ءالى قاراپايىم قالپىنان جازباپتى اۋ، اسىلىم!
وزىنە-ءوزى ءسۇيسىنىپ، كۇبىرلەي سويلەپ قارسى ۇمتىلعان قۇراق، وزگەلەردەن بۇرىن جەتىپ، قۇرمەتپەن ءيىلىپ، تالدىرماش جۇمساق قولىن ۇسىندى وعان. - لاۋازىمىڭىزدى قۇتتىقتايمىن، تىلەۋلەسىڭىزدىڭ ۋاعىندا كەلە الماعانىن كەشىرىڭىز!
تۇتاس دەنەسىمەن قوزعالىپ، القىنا دەمالىپ تۇرعان ەتتى- جەندى كوسە قارا كىسى، ونىڭ قولىن العان جوق.
اكەتاي، ءبىر تيىنىڭىز بارما؟-دەدى ول، داعدىسىنشا اينا ۇستاماعان كۇس-كۇس سىڭار الاقانىن جايىپ، قۇراققا ءبىر، وزگەگە ءبىر جاۋتاڭداپ، باسىن ەكى يىعىنا كەزەك قيسايتىپ كۇلىپ تۇرىپ.
قۇراق پەن جىندىنىڭ ارەكەتىن قىزىقتاپ قورشاعان جۇرتتىڭ كەيبىرى كۇلكىدەن شاشالىپ قالدى. جىندى باعدەل ەسىركەيىن كوپشىلىككە قۇلدىق ۇرىپ ءوز جونىنە كەتتى دە، قۇراق ىزا بولعانىنان جەردى جاڭا پاتەنكەسىمەن ءبىر تەۋىپ قالىپ، سەمىز اسپازۇلدىڭ قولتىعىنىڭ استىنان سىتىلىپ شىعىپ، شورشي باسىپ قان بازارعا قاراي تارتتى.
سوڭىنان قيقۋلاپ ەرىپ قالماعان تەنتەك بالالارعا، وڭاشا دا ارتىنا بۇرىلىپ، جەڭى تۇرىلگەن قىسقا بىلەگىن بىلەپ، كىشكەنتاي جۇدىرىعىن توندىرىپ كەزەپ- كەزەپ قويدى.
سوڭى
