تىڭ يوڭشياڭ فۋجيانداعى ٴبىر بولات-تەمىر كاسىپورنىنىڭ ورىنباسار باستىعى، ول: لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ٴونىمدى ازايتۋ ٴۇشىن، ٴسوز جوق، كومىرتەگىن ىعىستىرۋ مولشەرىن دۇرىس ەسەپتەۋ كەرەك،-دەپ قارايدى. 12-ايدىڭ باسىندا، بۇكىل ەل بويىنشا تۇڭعىش ولكە دارەجەلى كومىرتەگى بازارىنا جالپىلىق قىزمەت وتەۋ تەكشەسى فۋجياندا ىسكە قوسىلدى، مۇندا ٴىرى ساندى مالىمەت ارقىلى ٴوز كاسىپورىننىڭ كومىرتەگىن شىعارۋ مولشەرى مەن كومىرتەگىن ىعىستىرۋدى ۇلەستىرۋ مولشەرىنە قاتىستى ساندى مالىمەتتەردى تەكسەرۋگە بولادى، تىڭ يوڭشياڭ وسى تەكشەدەن ٴوز كاسىپورىنىنىڭ قاتىستى مالىمەتتەرىن دەرەۋ انىقتاپ شىقتى. ول تاعى ۇقساس كاسىپپەن شۇعىلداناتىن كاسىپورىنداردىڭ كومىرتەگىن ىعىستىرۋ كۇشەمەلىلىگىن تەكسەرىپ، ولشەمگە تۋرالاۋ ارقىلى كومىرتەگىن ازايتۋدىڭ ٴادىس-امالدارىن ۇزدىكسىز قاراستىرىپ، تومەن كومىرتەكتى بولۋ، ىعىستىرۋدى ازايتۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرا الادى.

    وسى ايدا بۇكىل ەلدەگى كومىرتەگى بازارلارى توقتامدى اتقارۋ كەزەڭىندەگى تۇڭعىش رەتكى «ەسەپ جاساۋ» ساتىسىنا ٴوتىپ، كومىر تەگىن ٴتۇيىندى ىعىستىراتىن كاسىپورىنداردىڭ ايىرباس جاساۋ تىلەگى كورنەكتى جوعارىلادى. ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، بيىل 7-ايدىڭ 16-كۇنى رەسمي ىسكە قوسىلعاننان 12-ايدىڭ 8-كۇنىنە دەيىن، بۇكىل ەلدىڭ كومىرتەگى بازارىندا كومىرتەگىن ىعىستىرۋ ۇلەسىنىڭ ايىرباس مولشەرى 63 ميلليون 446 مىڭ 700 توننادان اسىپ، ساۋدا سوماسى 2 ميلليارد 661 ميلليون يۋاننان اسقان. شاڭحاي قورشاعان ورتا ەنەرگيا ساۋدا ورنىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى لۋ بيڭچيڭ بىلاي دەدى: بۇكىل ەل بويىنشا كومىرتەگىن ىعىستىرۋ ۇقىعى ساۋدا بازارىنىڭ جالپى اينالىمى ورنىقتى، ٴتارتىپتى بولدى، مۇناي-حيميا، بولات-تەمىر سياقتى كاسىپتەردىڭ بۇكىل ەلدىڭ كومىرتەگى بازارىنا ەنۋىنىڭ ناقتى جوباسى جاسالۋدا.

    ول بىلاي دەدى: بۇكىل ەلدەگى كومىرتەگى بازارى پارنيك گازىنىڭ ىعىستىرىلۋىن ازايتۋدىڭ ساياساتتىق قۇرالى رەتىندە، كاسىپورىنداردىڭ بازارعا تەز، ٴونىمدى تۇردە ات سالىسۋىنا تىرەك بولادى، كەلەسى قادامدا ورنىقتى اينالىسقا كەپىلدىك ەتۋ نەگىزىندە، بۇكىل ەلدىڭ كومىرتەگى بازارى اناعۇرلىم جوعارى ٴونىمدى باعىتقا قاراي دامىتىلادى.

    «كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ» نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ تالابى بويىنشا، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى بولۋ تانىمى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جۇيەلى وزگەرىسىمەن ۇشتاستى. ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، الدىڭعى 3 توقساندا ەلىمىزدىڭ GDP داعى بىرلىك ەنەرگيانى سارىپ ەتۋ مولشەرى بىلتىرعى ۇقساس مەزگىلدەگىدەن %2.3، كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ارتقان قۇنداعى ەنەرگيانى سارىپ ەتۋ مولشەرى %5.2 تومەندەگەن. 10-ايدىڭ سوڭىنا دەيىن، ەلىمىزدىڭ تۋىندامالى ەنەرگيامەن توك تاراتۋ جالپى سيىمدىلىعى ٴبىر ميلليارد كيلوۆاتتىق ۇلكەن وتكەلدەن ٴوتىپ، 2015-جىلداعىدان ەكى ەسە ارتتقان

    جاسىل دامۋ تانىمىنىڭ جۇرت جۇرەگىنە ۇزدىكسىز تەرەڭ ۇيالاۋىنا بايلانىستى، ەلىمىزدىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت جۇيەسىن جونگە سالۋدا كورنەكتى تۇيىندەر جارىققا شىقتى. الدىڭعى 10 ايدا بۇكىل ەلدەگى ايماق دارەجەلى جانە ودان جوعارى دارەجەلى 339 قالانىڭ ورتاشا ساپالى كۇن سانى سالىستىرماسى %87 تەن استى؛ بەيجيڭدە 1-ايدان 10-ايعا دەيىن PM 2.5 تىڭ قويۋلىعى تەكشە مەتىرىنە 32 ميكروگرامعا ٴتۇسىپ، بىلتىرعى ۇقساس مەزگىلدەگىدەن %11.1 تومەندەدى. مەملەكەتتىڭ جەر بەتى سۋىن تەكسەرۋ قيما بەتىندە سۋ ساپاسىنىڭ جاقسى بولۋ سالىستىرماسى %82.6 بولدى. ەكولوگيالىق ورتا مينيسترلىگى جالپىلىق مەڭگەرمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى تيان چىڭچۋان بىلاي دەدى: الدا «كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ» نىساناسى ۇزدىكسىز مىقتى يگەرىلىپ، لاستانۋدان ساقتانۋ جانە ونى جونگە سالۋدان قامال الۋ شايقاسى اناعۇرلىم جوعارى ولشەممەن ىشكەرىلەي جۇرگىزىلەدى. كومىرتەگىن ازايتۋدى ٴتۇيىندى ستراتەگيالىق باعىت ەتۋ كورنەكتىلەندىرىىلپ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋ شاراسى باياندى اتقارىلىپ، ەنەرگيا، كاسىپ، قاتىناس-تاسىمال قۇرىلىمىن رەتتەۋ جەدەلدەتىلىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ساپاسى ۇزدىكسىز جوعارىلاتىلىپ، ەكولوگيالىق ورتا ساپاسىنىڭ جاقسارۋىن سان وزگەرىسىنەن ساپا وزگەرىسىنە اينالدىرۋ ىلگەرىلەتىلەدى.

اۋدارعان: گۇلنۇر قابىلقاق قىزى