چاڭتيڭ اۋدانى سى - ۋ قالاشىعى نانكىڭ قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى شىن تىڭشياڭ بالا كەزىندە توپىراقتىڭ شايىلۋى اۋىر بولعاندىقتان، لاي - قۇمدار جينالىپ، وزەن ارناسىنىڭ بيىكتەپ كەتەتىنى ٴالى كۇنگە دەيىن ەسىندە. 1997 - جىلى شىن تىڭشياڭ قىستاق ياچەيكا شۋجيى بولىپ مىندەت اتقاردى،ول بىلاي دەدى : كەزىندە ٴبىز الدىمەن يۋنايگو جەمىسىن ەگۋدى قولعا الدىق، باستابىندا قىستاقتاعىلار بۇل جەمىستى ەگۋگە ونشا ىنتالى بولمادى، بارلىق پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ۇلگى كورسەتۋىمەن بىرتىندەپ ەگە باستادى، ٴۇشىنشى جىلى بىرنەشە وتباسىنىڭ كىرىسى 10 مىڭ يۋاننان استى، ەكونوميكالىق ونىمدىلىك بولعاننان كەيىن، قىستاعىلاردىڭ دەنى تاۋعا شىعىپ جەمىس اعاشىن ەگۋگە كىرىستى.

    كوپ جىلدىق جونگە سالۋ ارقىلى چاڭتيڭ اۋدانى «پارتكوم باسشىلىق ەتۋ، ۇكىمەت جەتەكشىلىك ەتۋ، بۇقارا نەگىزگى تۇلعا بولۋ، قوعام ات سالىسۋ، كوپ ٴتۇرلى شارانى قاتار قولدانۋ، ادامدى نەگىز ەتۋ، باياندى جالعاستىرۋدى» وزەك ەتكەن ەكولوگيانى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ چاڭتيڭ تاجىريبەسىن قاراستىرىپ، جاسىل ەكولوگيالىق ونىمدىلىكتى ايگىلەدى.

    2017 ـ جىلى فۋجوۋ قالاسى گانسۋ ولكەسىنىڭ ديڭشي قالاسىمەن شىعىس، باتىس بولەكتەردىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەلبەستىگىندە ” چاڭتيڭ تاجىريبەسىن “ ديڭشيگە جەتكىزىپ، ەكولوگيا ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ جونىندە ىزدەنىس جاسادى. 2017 ـ جىلدان 2020 ـ جىلعا دەيىن ديڭشي قالاسىنىڭ ەكولوگيالىق ورمان اۋماعى 20 مىڭ مۋدان استى.

    بيىل «چاڭتيڭ اۋدانىنىڭ توپىراقتىڭ شايىلۋىن جان ـ جاقتى تىزگىندەۋ جانە ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ امالياتى» ب م ۇ ـ نىڭ «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 ـ رەتكى شارتتاسقان جاقتار جينالىسىنىڭ ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋدەگى تيپتىك مىسالدارىنا ٴساتتى تاڭدالىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكولوگياسىن قالپىنا كەلتىرۋ امالياتىنىڭ تابىستى ۇلگىسى رەتىندە دۇنيە جۇزىنە جالپىلاستىرىلدى.

اۋدارعان: كۇلان ىرىسباي قىزى