ءوز حابارىمىز. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي انىق ايتتى: ەنەرگيا توڭكەرىسىن ىلگەرىلەتۋدە جاڭا ەنەرگيا مەن تازا ەنەرگيا كاسىبىن دامىتۋدى جەبەۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويۋ كەرەك. كولەمدى، ءونىمدى جەل ەنەرگياسى، كۇن ەنەرگياسى، بيولوگيالىق ەنەرگيا، جەر جىلۋى ەنەرگياسى، تەڭىز-مۇحيت ەنەرگياسى، سۋتەگى ەنەرگياسى سياقتى جاڭا ەنەرگيا كاسىپتەردى جەدەل دامىتۋ كەرەك. 

 

ەلىمىزدىڭ ماڭىزدى ەنەرگيا بازاسى رەتىندە ىشكى موڭعۇلدا ەنەرگيامەن قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورما جەدەلدەپ، جەل ەلەكتر، فوتوۆولت سياقتىلاردى ۋاكىل ەتكەن جاڭا ەنەرگيا كاسىبى تەبىندى دامىپ، «ەكولوگيانى الدىمەن ەسكەرۋ، جاسىل دامۋدا» جاڭا كەزەڭگە قادام تاستالدى. «جاڭا داۋىردە ەكپىندەي العا تارتۋ، جاڭا داۋىرگە ۇلەس قوسۋ ۇردىستەرى دەگەن جەلىلەس حاباردىڭ بۇگىنگى كەزەگىندە ۇلى وزگەرىس-ىشكى موڭعۇلدا جاڭا ەنەرگيا كاسىبىن دامىتۋدا جەل-نۇر ەنەرگياسى شەكسىز بولاشاق بايقاتتى» دەگەن حابار بەرىلەدى. 

 

وردوس قالاسى دۇڭشىڭ رايونى جاڭا ەنەرگيالى جىحۇي لۋگاڭ  ەلەكتر پونكىتىندە، جاڭا ەنەرگيالى اۋىر تۇرپاتتى جۇك اۆتوموبيلى كەرنەۋ اۋىستىرۋ ەلەكتر پونكىتىنە باياۋ كىردى، قول تەلەفون ارقىلى ەكىلىك ءنومىر جايمالانعاننان كەيىن، زەيىندەستىرىلگەن جۇمىس جۇرگىزۋشى مەحانيك سالماعى 2.5 توننا كەلەتىن باتەريانى دالدىكپەن باسقارا شەشىپ ءتۇسىرىپ، ونىڭ ورنىنا توك تولتىرىلعان باتەريا الماستىردى. وسى ەلەكتر پونكىتىندە ءار كۇنى 150 اۆتوموبيل رەت توك تولتىرىلعان باتەريا الماستىرۋعا بولادى. باتەريا اۋىستىرۋ پونكىتىنىڭ زەرتتەۋ تاپقىرلاۋ، تيجارات ىستەرىنە جاۋاپتى لي پىڭ بىلاي دەدى: بۇل پۋنكت مەملەكەتتىك ەلەكتر ستانسياسى دەربەس زەرتتەپ جاساعان باتەريا اۋىستىرۋ پونكىتى، تۇتاس بارىستا ەشقانداي ادام باقىلاۋ قاجەتسىز، بۇكىلدەي اۆتوماتتى تۇردە باتەريا الماستىرىلادى، شامامەن 5 مينۋتتا تۇتاس باتەريا اۋىستىرۋ بارىسى اياقتالادى. 

 

ءداستۇرلى تاسىمال كاسىبىندە «جاسىل، تومەن كومىرتەكتى» بولۋعا قاراي بۇرىلىس جاساۋدىڭ ىقشام كورىنىسى رەتىندە، جىحۇي لۋگاڭ  پۋنكت نىسانى جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىكتەرگە جالپى بەتتىك قولدانىلىپ، زات جەتكىزۋ جۇمىسىنىڭ تۇتاس بارىسى بۇكىلدەي كومىرتەكسىزدەندىرىلىپ، ءار جىلى اۋاعا ءبولىپ شىعارىلاتىن ءبىر ميلليون 20 مىڭ توننا كومىر قىشقىل گازى ازايتىلادى. 

 

ىشكى موڭعۇلدىڭ جەل ەنەرگياسى، كۇن ەنەرگياسى بايلىعى مول بولىپ، بۇكىل مەملەكەت بويىنشا الدىڭعى قاتاردا تۇرادى. مەملەكەت بويىنشا كولەمى ەڭ ۇلكەن فوتوۆولتتىق قۇمدى تىزگىندەۋ بازاسى  ەسەپتەلەتىن مىڭشي-كۋبچي 2 ميلليون كيلوۆاتتىق فوتوۆولتتىق قۇمدى تىزگىندەۋ نىسانىنىڭ جۇمىس باسىندا يكەمدى تىرەۋ ستولبا ورناتىلىپ، فوتوۆولتتىق بولشەك ورنالاستىرۋعا دايىندىق جاسالۋدا. وسى ينجەنەريا ارقىلى فوتوۆولتتىق توك تاراتۋمەن بىرگە، جەلدەن ساقتانۋ، قۇمدى بوگەۋ، كومىرتەگى قوس توتىعىن سىمىرەتىن ورمان بەلدەۋى، بوراندى توسۋ، جاسىلداندىرۋ قورعانىس بەلدەۋى قۇرىلىپ، قۇمدى تىزگىندەۋ فۋنكسياسى جۇزەگە اسادى. نىساننىڭ جاۋاپتىسى چۇي يۇيۋىن بىلاي دەدى: فوتوۆولت جابدىقتارى جەل قارقىنىن سەكۋندىنا 1.5 مەتر باياۋلاتادى،   سۋدىڭ پارعا اينالىپ ازايۋ مولشەرىن ازايتادى، قۇمدى تىزگىندەپ، توپىراقتى قۇنارلاندىرادى، بۇرىنعى قۇمدى شولدە ەگىن سالۋعا بولمايتىن جەردى ەگىن ەگۋگە بولاتىن جەرگە وزگەرتۋگە بولادى، مىڭشي ەلەكتر تورابىنا 4 ميلليارد كيلوۆات ساعات جاسىل ەلەكتر جەتكىزەدى.

 

جاڭا ەنەرگيا كاسىبىن دامىتۋ جاعىندا، ىشكى موڭعۇلدا « كورىنىس بايلىعىن» اشۋ، كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتۋ ءبىر تۇلعالانۋدا. شيلينعول ايماعى-ىشكى موڭعۇلداعى 4 جەل ەلەكتر جابدىقتارىن جاساۋ بازاسىنىڭ ءبىرى. وسى ايماقتا جەلدەتكىش قۇراستىرۋ تۇتاس كاسىپ تىزبەگى قالىپتاسۋدا. شيلينعول ايماقتىق ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەكەمەسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى يۋە باۋجۇڭ بىلاي دەدى: بيىل ءبىز شيلينعول قالاسىندا بولاشاق ەنەرگيا سالاسىندا 700 جەلدەتكىش جۇيە جانە ءبىر ميلليارد كيلوۆات ساعات ەنەرگيا ساقتاۋ جابدىقتارى نىسانىن ءتۇيىندى تۇردە اتقارىپ، جەل، جارىق، ساقتاۋ، جابدىق جاساۋ، ءبىر تۇلعالانعان جاڭا ەنەرگيا جابدىقتارىن جاساۋ كاسىپ بازاسىن بىرتىندەپ قالىپتاستىرامىز. 

 

قازىر ىشكى موڭعۇلدا ءبىرىنشى توپتاعى  مەملەكەتتىك 8 ءىرى تۇرپاتتى جەل ەلەكتر، فوتوۆولت بازا نىسانىنىڭ ەلەكتر تاراتۋ قۋاتى 2020 مىڭ كيلوۆاتقا جەتىپ، تەكسەرىپ بەكىتۋ جۇمىستارى ورىندالىپ بولدى. ەكىنشى توپتاعى 5 ءىرى جەل ەلەكتر، فوتوۆولت بازا نىسانىنىڭ ەلەكتر تاراتۋ قۋاتى 11 ميلليون 880 مىڭ كيلوۆات بولىپ، نىسان مازمۇندارىن اداقتاۋ ءتىزىمى تاياۋدا تاراتىلدى. ىشكى موڭعۇل اۆتونوميالى رايوندىق ەنەرگيا مەكەمەسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى چىن جىڭ بىلاي دەدى: قۇمدى ءشول وڭىرلەردە ءىرى جەل ەلەكتر، فوتوۆولت بازاسى ءتۇيىندى تۇردە ورنالاستىرىلىپ، قامتاماسىزداندىرۋ سيپاتتى توراپتانعان جاڭا ەنەرگيا نىسان قۇرىلىسى عىلمي، ۇيلەسىمدى جۇرگىزىلىپ، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىك قامتاماسىزداندىرۋ جانە جاسىل، تومەن كومىرتەكتى دامۋعا بۇرىلىس جاساۋ ءبىر تۇتاس جوسپارلانۋدا. 

 

پارتيا 18–قۇرىلتايىنان بەرى، ىشكى موڭعۇلدا كاسىپ قۇرىلىمىن جانە ەنەرگيا قۇرىلىمىن رتەڭشەۋ ءۇرتىس ىلگەرىلەدى. قازىر ىشكى موڭعۇلدىڭ ەلەكتر گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ ۇشتەن بىرىنەن استامى تاراتاتىن جانە بۇكىل قوعامنىڭ تۇتىناتىن ەلەكتر مولشەرى جاڭا ەنەرگيادان كەلەدى، ىشكى موڭعۇل مەملەكەت بويىنشا ەڭ ۇلكەن جاڭا ەنەرگيا جاسىل ونەركاسىپ بازاسىنا اينالدى. تاياۋدا ىشكى موڭعۇلدا 2025 – جىلعا بارعاندا جاڭا ەنەرگيالى گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ كولەمىن وت ەلەكترىنەن اسىرۋ، 2030 – جىلعا بارعاندا جاڭا ەنەرگيامەن توك تاراتۋ جالپى مولشەرىن وت ەلەكترىنەن اسىرۋ جوسپارى ايقىن بەلگىلەندى. ىشكى موڭعۇل اۆتونوميالى رايوندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گۇڭ ميڭجۋ بىلاي دەدى: جاسىل ءوندىرىس، تۇرمىس ءتاسىلى جۇيەلى ورناتۋ، تازا ءوندىرىستى ىلگەرىلەتۋ، اينالمالى ەكونوميكانى جەدەل دامىتۋ، بايلىقتان ۋنيۆەرسال پايدالانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ جولىندا قۇلشىنۋدامىز.

 

اۋدارعان: قاناتبەك جۇماباي ۇلى