ٴجۇز ٴبولىمدى شاعىن قۇجاتتى فيلىم-قىزىل ارحيۆ

ەكى جىل بويى جانىندا ساقتاعان سوڭعى قوشتاسۋ حاتى 

ول كەزىندە ەكى پارشا قوشتاسۋ حاتىن جازادى. بىرەۋىن وتباسىمەن قوشتاسىپ، توڭكەرىس جولىنا تۇسكەندە جازسا، ەندى ٴبىرىن ەلمەن قوشتاسىپ، اماناتىن ايتقاندا جازادى.

1924-جىلدىڭ سوڭىندا 22 جاسار گۋان شياڭيىڭ ۇيىنە شاڭحايدان ٴبىر پارشا سالەم حات جازادى. ول ۇزاماي سوۆەت وداعىنا وقۋعا اتتانباق ەدى. داليانداعى تۋعان اۋىلىنا جولداعان وسى قوشتاسۋ حاتىن كىشى اكەسىنە جازعان بولاتىن.

‐ قۇرمەتتى كىشى اكە، ٴىلتيپاتىڭىزعا كوپ راحىمەت. جاقىندا روسسياعا وقۋعا بارايىن دەپ تۇرمىن. التى جىلدا ورالارمىن. روسسيادا ٴتورت جىل ٴبىلىم الىپ، وي ٴورىسىمدى كەڭەيتسەم دەيمىن. قالعان ەكى جىلدا ۇيرەنگەندەرىمدى قولدانىپ كورگىم كەلەدى.

وقۋ-اعارتۋ ىسىمەن شۇعىلداناتىن كىشى اكەسى وتباسىنداعى ەڭ وزىق ويلى كىسى بولاتىن. گۋان شياڭيىڭ ايتتىرىپ قويعان قىزعا ۇيلەنەسىڭ دەگەنگە قارسى شىعىپ، ۇيلەنبەيمىن دەپ ۇيدەن كەتىپ قالعانىنا اتا-اناسىنىڭ ٴالى اشۋلى ەكەنىن بىلەتىن. ول بۇل ىستەرىمە كىشى اكەم تۇسىنىستىكپەن قاراپ، اتا-اناما تۇسىندىرسە ەكەن دەپ ۇمىتتەنەدى. ٴسويتىپ حاتتا وتباسى تۋرالى كوزقاراسىن ايتادى. ول استە وتباسىن قۇرمايمىن، اكە-شەشەمدى قۋانتپايىن دەپ ويلامايدى. قايتا ەل باسىنا كۇن تۋعاندا ەلىن قۇتقارماققا بەل بۋعان ەدى.

گۋان شياڭيىڭ كەدەي وتباسىندا تۋعان. شاپقىنشىلاردىڭ ەزىپ-قاناۋىنا ۇشىراعان اۋىلداستارىنىڭ حالىن بالا كۇنىنەن كورىپ وسكەندىكتەن، ۇلكەيگەندە شاپقىنشىلارعا قارسى تۇرىپ، وتاندى قۇتقارۋعا بەل بايلايدى. 16 جاسىندا، مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن گۋان شياڭيىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرىپ، وتاندى قۇتقارۋ قيمىلدارىنا قاتىناسا باستايدى. وقۋ بىتىرگەننەن كەيىن گازەتتە قىزمەت ىستەيدى.

1924-جىلى ۇيلەنبەيمىن دەپ ۇيىنەن كەتىپ قالعان گۋان شياڭيىڭ كوممۋنيستىك جاستار وداعىنا مۇشە بولادى، ٴارى الىس جول باسىپ شاڭحايعا بارىپ، توڭكەرىس جولىنا تۇسەدى.

‐ ەلىمنىڭ كوركەيۋى مەن قۇرىپ-جوعالۋىنا مەن دە جاۋاپتىمىن. ەلىمنىڭ جاقسىلىعىن وتەۋ ٴۇشىن ٴومىر بويى ەڭبەك ەتىپ، بار كۇش-قۋاتىمدى جۇمساۋعا ريزامىن. حالقىمدى مىناۋ ازاپتان اراشالاۋ جولىندا وتباسىن قۇرماۋعا دا پەيىلمىن. حالىقارالىق يمپەرياليستەرمەن ولە-ولگەنشە ايقاسىپ وتەمىن. نەمەرە ٴىنىڭىزدىڭ ارمان-مۇراتى، بىردەن ٴبىر ومىرگە كوزقاراسى دا وسى.

گۋان شياڭيىڭ وسى 6 بەتتىك حاتتا وتاندى قۇتقارۋعا دەگەن كوكەيتەستى تىلەگىن بىلدىرەدى. ول ٴالى جاس بولعانىمەن ابدەن ويلانىپ بارىپ بۇل بەكىمگە كەلگەن ەدى. حات سوڭىندا گۋان شياڭيىڭ بىلاي دەيدى:

‐ نەمەرە ٴىنىڭىزدىڭ ساناسى قازىر تۇبەگەيلى وياندى. نەمەرە ٴىنىڭىز ايتىپ وتىرعان سانا كەرەناۋ ەمەس، قايتا بەلسەندى، ول بىرەۋمەن كوڭىل قوسىپ، رومانتيكاعا ەلىتۋ ەمەس. قايتا ٴوز يزمى، توڭكەرىس رۋحى بار سانا.

توڭكەرىس، سانا، يزم، مىنە وسىنداي ٴورشىل سوزدەر قاعاز بەتىندە لۇپىل قاعادى. ٴارى گۋان شياڭيىڭنىڭ جۇرەك تۇكپىرىندە لاۋلاپ جانىپ جاتقان دەدى. اۋىلداعى تۋىس-تۋعاندارى وسى حاتتى تاپسىرىپ الىپ ۇزاق وتپەي گۋان شياڭيىڭ سوۆەت وداعىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا رەسىمي مۇشە بولادى. ەلگە ورالعان سوڭ ول بەينە حاتتا ايتىلعانداي بار ٴومىرىن توڭكەرىس ىستەرىنە ارنايدى.

1931-جىلى گۋان شياڭيىڭ ورتالىق توڭكەرىستىك اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ مۇشەلىگىنە تاعايىندالىپ، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ باسشىلىق قىزمەتىنە ارالاسادى. ول حى لۇڭمەن 15 جىل بويى تىزە قوسا شايقاس جۇرگىزىپ، قىزىل ارميا قوسىنىن زورايتىپ، ۇزاق جورىققا قاتىناسادى. جاپون شاپقىنشىلىعىنا قارسى سوعىس كەزىندە جينجۇڭ جازىعى سوعىس مايدانىندا ول قولباسشىلىق ەتكەن قوسىن جازىق دالاداعى شايقاستا جاپون ارمياسىن تۇڭعىش رەت ويسىراتا جەڭەدى. ٴسويتىپ حالىق ارمياسى مەن توڭكەرىستىك بازالاردى قۇرىپ بەكەمدەۋگە وشپەس ۇلەس قوسادى.

الايدا، اۋىر ەڭبەك پەن سوعىس دالاسىنداعى جاپالى تۇرمىس گۋان شياڭيىڭنىڭ دەنساۋلىعىن قاتتى زاقىمداپ، 40 جاسقا جەتپەي دەنساۋلىعىنان ايىرىلادى. وسىدان كەيىنگى بىرنەشە جىل بويى گۋان شياڭيىڭ وكپە تۋبەركۋلەزىنىڭ ازابىن تارتسا دا قىزمەتىن ادام تاڭعالارلىق قايسارلىقپەن جالعاستىرادى.

1943-جىلى گۋان شياڭيىڭ ٴدام-تۇزىنىڭ تاۋسىلۋعا تاياعانىن سەزەدى. سويتسە دە ونىڭ جاتسا-تۇرسا ۋايىمدايتىنى ٴوزى تالپىنۋمەن كەلە جاتقان «يزم» مەن «توڭكەرىس» ەدى.

ول قولىنا قالام الىپ تاعى ٴبىر پارشا حات جازادى. بۇل رەت  ول ٴتوراعا ماۋ زىدۇڭ مەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنە حات جازىپ، ٴوزى ٴومىر بويى كۇرەسىپ كەلە جاتقان توڭكەرىس ىستەرىمەن قوشتاسادى.

‐ كوز جۇمار شاعىمدا پارتيامىزدىڭ كوسەمى، پارتيانىڭ جەتىنشى قۇرىلتايى، بۇكىل پارتياداعى جولداستارمەن قيماستىقپەن قوشتاسامىن. بۇكىل پارتياداعى جولداستاردىڭ مەيلى قاي ۋاقىتتا بولسا دا ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ باسشىلىعىندا قۇلشىنا العا ىلگەرلەۋىن شىنايى ٴۇمىت ەتەمىن. بۇكىل پارتيا، بۇكىل ارميا جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ماۋ زىدۇڭ جولداس باسشىلىق ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە تىعىز ىنتىماقتاسۋى كەرەك. پارتيامىز بەن جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ ەڭ سوڭعى جەڭىسكە ٴسوزسىز قول جەتكىزەتىندىگىنە سەنەمىن.

حاتتا گۋان شياڭيىڭ ماۋ زىدۇڭدى ۇيىتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنە دەگەن شەكسىز ادالدىعى مەن توڭكەرىس ىستەرىنە دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن تولىق جەتكىزەدى. وسى ٴبىر امانات پەن قيماستىققا تولى قوشتاسۋ حاتى گۋان شياڭيىڭنىڭ جانىندا ەكى جىل بويى ساقتالىپ كەلىپتى.

1945-جىلى پارتيانىڭ 7-قۇرىلتايى اشىلۋ قارساڭىندا گۋان شياڭيىڭنىڭ ناۋقاسى اياق استىنان اۋىرلاپ، وسىدان ەكى جىل بۇرىن جازىپ دايىنداپ قويعان 12 بەتتىك وسى قوشتاسۋ حاتىن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنە تاپسىرادى. ول قۇرىلتايعا قاتىناسا الماعانىمەن سوندا دا ورتالىق كوميتەتتىڭ مۇشەلىگىنە سايلانادى.

1945-جىلى 8-ايدا توسەك تارتىپ جاتقان گۋان شياڭيىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس جەڭىسىنىڭ ٴۇنىن ەستيدى. ەلىمىز شاپقىنشىلىققا ۇشىراپ، بولىسكە تۇسكەن قورلىقتان اقىرى قۇتىلىپ، جاڭا ٴومىردىڭ ساۋلەسى تۇسەدى. ٴبىر جىلدان كەيىن 7-ايدا گۋان شياڭيىڭ يان-اندا 44 جاسىندا ناۋقاستان قايتىس بولادى.

22 جاسىندا داليانداعى تۋعان جەرىنەن اتتانىپ، توڭكەرىس جولىنا تۇسكەننەن بەرگى نەشە ون جىلدا گۋان شياڭيىڭ اۋىلىنا قايتقان ەمەس. ونىڭ توڭكەرىسپەن وتكەن ٴومىرى ٴبىر پارشا سالەم حاتتان باستالىپ، تاعى ٴبىر پارشا «سالەم حاتپەن» اياقتالادى. بىرەۋىن تۋعان جەرىنەن جاپالى دا حاۋىپكە تولى ساپارعا اتتانعاندا جازسا، ەندى ٴبىرىن ەلمەن قوشتاسىپ، اماناتىن ايتىپ، جاڭا ٴومىر ساۋلەسىن ارمانداعاندا جازادى.

来源：央视新闻

视频制作：赛里克江，海纳尔

微信制作：古丽美热

تومەندەگى 阅读原文 جالعانىمىن باسىپ حاباردىڭ تۇنىق كەسكىندى نۇسقاسىن كورىڭىزدەر