ٴجۇز ٴبولىمدى شاعىن قۇجاتتى فيلىم-قىزىل ارحيۆ

اۋداندىق پارتكوم شۋجيىنىڭ ۇلگىسى

جۇرت ونى ماۋ زىدۇڭنىڭ جاقسى شاكىرتى دەپ اتايدى. ونىڭ ٴىس-ىزدەرى مەن رۋحىن رەسپۋبليكا كوسەمدەرى نەلىكتەن قايتا-قايتا القايدى؟

1966-جىلى 2-ايدىڭ 7-كۇنى تاڭەرتەڭ تۇلعا تۋرالى كوركەم حابار راديو ارقىلى سانسىز وتباسىنا جەتەدى.

ورتالىق حالىق راديو ستانسياسى تۇلعا تۋرالى 1 ساعات 20 مينۋتتىق «اۋداندىق پارتكوم شۋجيىنىڭ ۇلگىسى ‐‐ جياۋ يۇيلۋ» اتتى كوركەم حاباردى تاراتادى.

سول كۇنى حالىق گازەتىنىڭ باس بەتىنە وسى كوركەم حابار باسىلادى. ىلە-شالا ەلىمىزدىڭ جەر-جەرىندەگى باستى اقپارات ورىندارى مەن راديو پۋنكتتەرى كوشىرىپ باسىپ جانە جالعاپ تاراتادى. ەكى ٴۇش كۇننىڭ ىشىندە «حىناننىڭ لانكاۋى» مەن جيا يۇيلۋدىڭ ەسىمى بۇكىل ەل حالقىنا تانىلادى.

[كوركەم حابار «اۋداندىق پارتكوم شۋجيىنىڭ ۇلگىسى ‐‐ جياۋ يۇيلۋ»]

‐ «اۋداندىق پارتكوم شۋجيىنىڭ ۇلگىسى ‐‐ جياۋ يۇيلۋ»، 1962-جىلى قىس، حىناننىڭ لانكاۋ اۋدانىىندا سۋ تاسقىنى، قۇمدى بوران، سورتاڭدانۋ سىندى ٴۇش ٴتۇرلى اپات ەڭ اۋىر بولعان كەز ەدى. سول جىلى كوكتەمدە قۇمدى بوران 200 مىڭ مۋ جەردەگى ٴبيداي اتىزىن تۇگەل ويرانداپ، كۇزدە 300 نەشە مىڭ مۋ جەردەگى استىقتى تاسقىن سۋ باسىپ، سورتاڭ جەردەگى 100 مىڭ مۋلىق استىق مايساسى تۇگەل قۋراپ قالادى. وسىنىڭ سالدارىنان بۇكىل اۋداننىڭ استىق ٴونىم مولشەرى سوڭعى جىلداعى ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە تۇسەدى. وسىنداي قىسىلتاياڭ كەزدە پارتيا ۇيىمى جياۋ يۇيلۋدى لانكاۋعا جىبەرەدى.

كوپ رەت وزگەرىس ەنگىزىلىپ، وڭدەۋدەن وتكەن وسى كوركەم حابار، جياۋ يۇيلۋ ناۋقاستان قايتىس بولىپ ەكى جىلدان كەيىن ونىڭ ٴىس-ىزدەرى تۋرالى قايتالاي بەرىلگەن بولاتىن. ونىڭ قارلى بورانعا قاراماي ەل ارالاپ جاعداي ۇعىسىپ، ناۋقاسىن دا ەلەمەي جۇرتشىلىقتى باستاپ ٴۇش اپاتپەن الىسقان جانكەشتى رۋحى وسى حابار ارقىلى دۇيىم جۇرتقا بەلگىلى بولادى.

[كوركەم حابار «اۋداندىق پارتكوم شۋجيىنىڭ ۇلگىسى ‐‐ جياۋ يۇيلۋ»]

‐ جۇرت ونىڭ ىلعي دا ۇنەمى اۋىراتىن باۋىر تۇسىن سول قولىمەن باسىپ وتىراتىنىن، نەمەسە ٴبىر قاتتى زاتپەن ورىندىعىنىڭ وڭ جاق ارقالىعىنان تىرەپ قوياتىنىن بايقايدى. ۋاقىت وتە كەلە ونىڭ كەڭسەسىندەگى شارباق ورىندىقتىڭ وڭ جاق ارقالىعى تەسىلىپ قالادى.

1964-جىلى 5-ايدىڭ 14-كۇنى زورىعىپ ناۋقاستانعان جياۋ يۇيلۋ 42 جاسىندا باۋىر راگىنان جىڭجوۋدا دۇنيە سالادى. ول كوز جۇمارىندا ۇيىمعا جالعىز تىلەگىن ايتادى.

‐ مەنى لانكاۋعا اپارىپ، قۇمنىڭ اراسىنا جەرلەڭدەر، كوزىمنىڭ تىرىسىندە ٴشولدى تىزگىندەي المادىم، ولسەم دە سەندەردىڭ قۇمدى تىزگىندەگەندەرىڭدى كورىپ جاتايىن.

جياۋ يۇيلۋ قايتىس بولعاننان كەيىن باسقالار ونىڭ ناۋقاس توسەگىندەگى جاستىقتىڭ استىنان ەكى كىتاپ تاۋىپ الادى. ونىڭ بىرەۋى «ماۋ زىدۇڭ تاڭدامالىلارى»، ەندى ٴبىرى «كوممۋنيستەردىڭ قاسيەتى» ەدى. جياۋ يۇيلۋدىڭ ومىرلىك سەنىمى مەن تالپىنىسى تۇگەلدەي وسى ەكى كىتاپتىڭ ىشىندە ەدى.

1966-جىلى 2-ايدىڭ 7-كۇنى «حالىق گازەتى» «ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ جاقسى شاكىرتى جياۋ يۇيلۋ جولداستان ۇيرەنەيىك» دەگەن شولۋ جاريالايدى. «حالىقتى ٴسۇيىپ، قاجىرلىقپەن كۇرەس جاساۋ، عىلمي جولمەن ىزدەنىپ، قيىندىققا قاسقايا قارسى ۇمتىلۋ، قالتىقسىز ۇلەس قوسۋ». مىنە وسى 20 ٴارىپتى سوڭعىلار جياۋ يۇيلۋدىڭ رۋحى دەپ اتادى. بۇل 20 ٴارىپ كوممۋنيستەردىڭ رۋحى رەتىندە نەشە ۇرپاق پارتيالى كادرلاردىڭ ەڭ نەگىزگى بۇلجىماس ۇستانىمىنا اينالادى. ٴتوراعا ماۋ زىدۇڭنىڭ جاقسى شاكىرتى رەتىندە جياۋ يۇيلۋ ماۋ زىدۇڭدى ەشقاشان ٴوز كوزىمەن كورگەن ەمەس.

1966-جىلى 9-ايدىڭ 15-كۇنى جوۋ ىنلايدىڭ تانىستىرۋىمەن جياۋ يۇيلۋدىڭ 13 جاسار قىزى جياۋ شوۋيۇن تيان-انمىن سارايىندا اكەسىنىڭ ومىرلىك ۇستازىمەن جۇزدەستى. ٴتوراعا ماۋ زىدۇڭ ىقىلاستى تۇردە ونىمەن قول الىسقان وسى ٴبىر قىمباتتى ٴسات ەستەلىك بولىپ قالادى. ٴارى وسى جىلى ورتالاۋ مەكتەپتىڭ 1-جىلدىعىندا وقيتىن شي جينپيڭ ساياسات ساباعىندا مۇعالىمنىڭ وقىپ بەرگەن «اۋداندىق پارتكوم شۋجيىنىڭ ۇلگىسى ‐‐ جياۋ يۇيلۋ» دەگەن حاباردى تىڭداپ، ايرىقشا تەبىرەنەدى.

1990-جىلى 7-ايدىڭ 15-كۇنى سول كەزدە فۋجوۋ قالاسىنىڭ پارتكوم شۋجيى بولىپ تۇرعان شي جينپيڭ «حالىق جياۋ يۇيلۋدى ەسكە الادى» دەگەن ماقالانى وقىپ، ەرەكشە اسەرلەنىپ، قولىنا قالام الىپ، «جياۋ يۇيلۋدى ساعىنا ەسكە العاندا» دەگەن تولعانىسىن جازادى.

[شي جينپيڭنىڭ «جياۋ يۇيلۋدى ساعىنا ەسكە العاندا» تولعانىسىنان الىندى]

‐ رۋحىڭ الىسقا كەتكەنىمەن، وزەن-كولىڭ، تاۋ-دالاڭ سەنى ساعىنا ەسكە الادى. حالىقشىل كادردى كىم جاقسى كورمەيدى؟ قايسارلىعىڭ پاۋتۇڭ اعاشىنداي. شولدە تۋىپ، ٴشولدىڭ قوينىندا ماڭگىلىك ۇيقىعا كەتتىڭ، ولە-ولگەنشە ەلدىڭ جوعىن جوقتادىڭ، قابىرىڭدى قار باسىپ، اياز قارىپ جاتقانىمەن، ول سەنىڭ قاھارمان رۋحىڭدى سىندىرا المايدى!

وسىندا ايتىلاتىن «جياۋتۇڭ» جياۋ يۇيلۋدىڭ لانكاۋدا قۇمدى تىزگىندەگەندە ٴوز قولىمەن ەككەن ٴبىر ٴتۇپ پاۋتۇڭ اعاشى ەدى. لانكاۋ جۇرتشىلىعى جياۋ يۇيلۋدى ەسكە الۋ ٴۇشىن وسى اعاشتى «جياۋتۇڭ» دەپ اتاپ كەتكەن بولاتىن.

2009-جىلى 4-ايدا، كەزىندە مەملەكەتتىڭ ورىنباسار ٴتوراعاسى بولعان شي جينپيڭ حىنانعا قىزمەت تەكسەرە بارعاندا ارنايى لانكاۋعا ات باسىن بۇرىپ، جياۋ يۇيلۋ قۇرباننىڭ ەسكەرتكىشىنە قۇرمەت بىلدىرەدى. ٴارى وسى «جياۋتۇڭ» اعاشىنىڭ ماڭىنا ٴبىر ٴتۇپ پاۋتۇڭ قالامشاسىن ەگەدى.

5 جىلدان كەيىنگى 2014-جىلى باس شۋجي بولعان شي جينپيڭ لانكاۋعا تاعى بارىپ بۇكىل پارتيانى جياۋ يۇيلۋ جولداستان ۇيرەنۋگە شاقىرادى.

شي جينپيڭ:

جياۋ يۇيلۋ رۋحى ‐ ٴالى دە ٴبىزدىڭ قازىر ساۋلەلەندىرۋىمىزگە، مۇراگەرلىك ەتۋىمىزگە ٴتيىستى رۋح. ويتكەنى ودان كوممۋنيستەردىڭ رۋحى ايگىلەنىپ، پارتيامىزدىڭ تۇپكىلىكتى ماقساتى بەينەلەنەدى. ٴبىز تەك جۇڭگوشا سوتسياليزىم جولىمەن جۇرەدى ەكەنبىز، ٴبىز تەك كوممۋنيستىك پارتيا بولادى ەكەنبىز، ٴسوزسىز وسى رۋحقا تاباندى بولامىز.

50 نەشە جىلدان بەرى، ٴداۋىر قالاي وزگەرگەسە دە جياۋ يۇيلۋ رۋحى ەشقاشان وزگەرگەن جوق. حالىقتىڭ وعان دەگەن ساعىنىشى باسىلمايدى، پارتيا مەن مەملەكەت باسشىلارى ونىڭ رۋحىن بارىنشا دارىپتەيدى.

[شي جينپيڭنىڭ «جياۋ يۇيلۋدى ساعىنا ەسكە العاندا» تولعانىسىنان الىندى]

‐ مەنىڭ قيالىم بەينە وسى جياۋتۇڭ اعاشىنداي ماۋەلەپ، بايتاق دالانى جاسىل القاپقا بولەيدى.

来源：央视新闻

视频制作：赛里克江，海纳尔

微信制作：古丽美热

تومەندەگى 阅读原文 جالعانىمىن باسىپ حاباردىڭ تۇنىق كەسكىندى نۇسقاسىن كورىڭىزدەر