ءجۇز ءبولىمدى شاعىن قۇجاتتى فيلم ‐ قىزىل ارحيۆ

ماۋ زىدۇڭ ٴارقاشان كوڭىل بولەتىن سول ٴبىر «ۇساق ىستەر»

 جەر، ەڭبەك ماسەلەسىنەن ىشەر اسقا دەيىن بۇقارانىڭ تۇرمىسىمەن بايلانىستى ٴاربىر ىستەردى ماۋ زىدۇڭ نەلىكتەن تيتتەي دە ات ٴۇستى، تيتتەي دە نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى دەپ ويلايدى؟

1934-جىلى 1-ايدا گومينداڭ كەرتارتپاشىلارى ورتالىق سوۆەتتىك رايونعا 5-رەتكى ورلەرمەندەنە «قورشاپ جويۋ» جۇرگىزەدى. جياڭشيدىڭ رۇيجين قالاسىنىڭ شاجوۋبا دەگەن جەرىندەگى ورتالىق ۇكىمەتتىڭ زالىندا ماۋ زىدۇڭ 2-رەتكى مەملەكەتتىك جۇمىسشى-ديقان ارمياسىنىڭ قۇرىلتايىندا «بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا كوڭىل ٴبولىپ، قىزمەت ادىسىمىزگە نازار اۋدارايىق» دەگەن تاقىرىپتا لەكسيا جاسايدى.

[«بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا كوڭىل ٴبولىپ، قىزمەت ادىسىمىزگە نازار اۋدارايىق» لەكسياسىنان الىندى]

‐ ايەلدەر مانالاۋدى ۇيرەنەمىز دەسە ولارعا كىم ۇيرەتەدى؟ بالالار وقيمىز دەسە وعان مەكتەپ دايىن با؟ الدىڭعى جاقتاعى اعاش كوپىر ادام قۇلايتىنداي وتە تار، سونى جوندەۋ كەرەك پە؟ كوپتەگەن ادامداردىڭ دەنەسىنە بورتكەن قاپتادى، وعان قانداي ەم بار؟

جاۋمەن سوعىس جۇرگىزىپ جاتقان مەزگىل بولسا دا ماۋ زىدۇڭ بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا ساياتىن ۇساق ىستەردىڭ وزىنە تيتتەي دە ات ٴۇستى قاراۋعا بولمايدى، تيتتەي دە سالعىرتتىق ىستەۋگە بولمايدى دەپ قارايتىن. ول ٴبىز ولاردىڭ مۇددەسىنە ۋاكىلدىك ەتەتىنىمىزدى، ولارمەن تىنىستاس ەكەنىمىزدى قالىڭ جۇرتشىلىققا ۇقتىرۋىمىز كەرەك دەپ بايىپتى تۇردە ايتادى.

[«بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا كوڭىل ٴبولىپ، قىزمەت ادىسىمىزگە نازار اۋدارايىق» لەكسياسىنان الىندى]

‐ ناعىز قۇرىش قامال دەگەن نە؟ ول بۇقارا. ولار توڭكەرىستى شىن پەيىلمەن قولداپ-قۋاتتاپ وتىرعان سان ميلليونداعان بۇقارا. ناعىز قۇرىش قورعان دەگەنىمىز وسى. ونى ٴارقانداي كۇش قيراتا المايدى، مۇلدە قيراتا المايدى.

ماۋ زىدۇڭنىڭ «حالىق بۇقاراسىنا تىعىز ارقا سۇيەۋ» دەگەن يدەياسىنىڭ تامىرى ارىدا جاتىر. سوناۋ چاڭشادا ٴبىلىم الىپ جۇرگەندە-اق ماۋ زىدۇڭ دوسىمەن بىرگە «ەل ارالاپ» تەكسەرىپ-زەرتتەۋ جۇرگىزگەن بولاتىن. جولدا ول قالىڭ بۇقارانىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تەرەڭ تانىسىپ، جۇڭگونىڭ مەملەكەت جاعدايى جونىندە نەعۇرلىم تىكە، اناعۇرلىم جان-جاقتىلى ٴارى تەرەڭ تانىم-تۇسىنىككە يە بولادى.

[ماۋ زىدۇڭنىڭ «ساياسات اپتالىعى» جۋرنالىنىڭ بەتاشارىنا جازعان ارناۋ سوزىنەن الىندى]

‐ نە ٴۇشىن توڭكەرىس جاسايمىز؟ جۇڭحۋا ۇلتىن ازات ەتۋ ٴۇشىن ەمەس پە، حالىقتىڭ بيلىگىن جۇزەگە اسىرۋ ٴۇشىن ەمەس پە، حالىقتى ەكونوميكالىق جاقتان باقىتقا كەنەلتۋ ٴۇشىن ەمەس پە!

ۇزاق توڭكەرىستىك قىزمەت بارىسىندا ماۋ زىدۇڭ بۇقارانىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن ٴبىر ساتتە تە ەستەن شىعارعان ەمەس. 1936-جىلى 7-ايدىڭ باسىندا پارتيا ورتالىق كوميتەتى شانشيدىڭ تەرىستىگىندەگى باۋ-انعا كوشىپ بارادى. بۇل جەر تاۋلى رايون بولعاندىقتان، دۇكەن دەگەن اتىمەن جوق ەدى، كۇندەلىكتى تۇرمىستىق بۇيىمدار وتە تاپشى بولاتىن. جاي بۇقارا ٴبىر قوراپ سىرىڭكەنىڭ ٴوزىن دەلدالدىڭ قولىنان ون شاقتى جۇمىرتقاعا اۋىستىرىپ الاتىن. اۋىلداستار اۋەلى كەيبىر تۇرمىستىق بۇيىمداردى تاۋ اسىپ، تاس باسىپ ٴجۇرىپ، باسقا وڭىرلەردەن الىپ كەلەتىن.

ماۋ زىدۇڭ بۇلاردى كورىپ اۋىر ويعا باتادى. ول ورتالىق ساۋدا مينيسترلىگى مەن باۋ-ان اۋداندىق ۇكىمەتتىڭ جاۋاپتىسىن ٴوزىنىڭ جەر كەپەسىنە شاقىرىپ الىپ بىلاي دەيدى:

[«پارتيا تاريحى جازبالارىنان» الىندى]

‐ باۋ-ان قالاسىنان ٴبىر قامداۋ-ساتۋ كوپەراتيۆىن قۇرۋدى ويلاستىرساڭدار قايتەدى.

وسى جاۋاپتىلار ماۋ زىدۇڭنىڭ پىكىرىن قۇپتايدى، ماۋ زىدۇڭ سونان بىلاي دەيدى:

[«پارتيا تاريحى جازبالارىنان» الىندى]

‐ قامداۋ-ساتۋ كوپەراتيۆىن قۇرۋ قازىر بۇقارا ەڭ ٴزارۋ بولىپ وتىرعان شەشۋگە ٴتيىستى ماسەلە بولىپ تابىلادى. سەندەر ەل اراسىنا بارىپ تەكسەرىپ-زەرتتەۋ جۇرگىزىڭدەر، ولار قانداي بۇيىمدارعا مۇقتاج ەكەنىن بىلىڭدەر. مىسالى كەزدەمە، سىرىڭكە، تۇز دەگەندەي. سەندەر قىزمەت ىستەۋ ادىستەرىڭە ٴمان بەرىپ، بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا كوڭىل بولىڭدەر.

1945-جىلى يان-اننىڭ ياڭجياليڭىنداعى ورتالىق زالدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 7-رەتكى مەملەكەتتىك قۇرىلتايى اشىلادى. ٴدال وسى رەتكى قۇرىلتايدا «حالىق بۇقاراسىمەن توننىڭ ىشكى باۋىنداي بولۋ ستيلى» ٴۇش ٴىرى ستيلدىڭ ٴبىرى رەتىندە ايقىن ورتاعا قويىلادى. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ەڭ جوعارى باسشىسى بولعان ماۋ زىدۇڭ حالىق بۇقاراسىمەن توننىڭ ىشكى باۋىنداي بولۋدى ەشقاشان ەستەن شىعارعان ەمەس.

1950-جىلى ماۋ زىدۇڭ بەيجيڭ داشۋەسىندەگى وقۋشىلاردىڭ ۇيرەنۋ سالماعى اۋىر، اس-سۋى ٴنارسىز، دەنساۋلىقتارى السىرەپ بارادى دەپ جازىلعان حاتتى تاپسىرىپ الادى. سونان ول ۇزاماي سول كەزدەگى ورتالىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ وقۋ-اعارتۋ مينيسترى ما شۇيلۇنگە حات جازىپ بىلاي دەيدى:

[«جۇڭگو ارحيۆىنەن» الىندى]

‐ بۇل ٴىستى جىلدام شەشىڭدەر، ٴارقايسى مەكتەپتەر دەنساۋلىق ٴبىرىنشى، ۇيرەنۋ ەكىنشى ەكەنىنە نازار اۋدارسىن. اس-سۋى ٴنارسىز بولسا، قاراجاتتى كوبەيتىڭدەر. ۇيرەنۋ جانە ٴماجىلىس ۋاقىتىن بارىنشا قىسقارتقان ٴجون. ناۋقاستارعا ايرىقشا كۇتىم جاسالسىن. بۇكىل ەلدەگى بارلىق مەكتەپتەر وسىلاي ىستەسىن.

حالىقتان كەلگەن حاتتا ەلدىڭ زور تىلەگى جاتىر. تولىقسىز ساناققا قاراعاندا تەك 1950-جىلى 5-ايدىڭ باسقى شەنىنىڭ وزىندە ماۋ زىدۇڭ بۇقارادان كەلگەن حاتتاردىڭ 80 پارشاسىنا جاۋاپ جازعان ەكەن. ماۋ زىدۇڭ بۇقارادان كەلگەن حاتقا ٴمان بەرۋ تۋرالى وسى بەكىتپە نۇسقاۋدا بىلاي دەيدى:

[ماۋ زىدۇڭنىڭ بۇقارادان كەلگەن حاتقا ٴمان بەرۋ تۋرالى بەكىتپە نۇسقاۋى]

‐ حالىقتىڭ اڭىسىنا ٴسوزسىز باسا ٴمان بەرۋ كەرەك، حالىقتان كەلگەن حاتقا لايىقتى جاۋاپ قايتارىپ، بۇقارانىڭ ورىندى تالابىن قاناعاتتاندىرۋ ٴتيىس. بۇل ٴىستى كوممۋنيستىك پارتيا مەن حالىق ۇكىمەتىنىڭ حالىقپەن قارىم-قاتىناس جاساۋىنىڭ ٴبىر ٴادىسى رەتىندە قاراۋ كەرەك، بۇعان استە ات ٴۇستى قاراۋعا، كوز قيىعىن دا سالمايتىن تورەشىلدىك تانىتۋعا دا بولمايدى.

سودان بەرى ٴداۋىر وزگەرگەنىمەن كوممۋنيستەردىڭ العاشقى ماقساتى وزگەرگەن جوق. بۇقارالىق لۋشيانمەن تاباندىلىقپەن ٴجۇرۋ وزگەرگەن جوق.

[2018-جىلى 3-ايدىڭ 20-كۇنى شي جينپيڭنىڭ 13-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1-رەتكى ماجىلىسىندە سويلەگەن ٴسوزى]

‐ بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندارداعى قىزمەتكەرلەر مەيلى لاۋازىمى قانشالىق جوعارى بولسا دا، ٴبىزدىڭ رەسپۋبليكامىز جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى ەكەنىن، ٴارقاشان حالىقتى جۇرەگىنىڭ تورىنە قويۋدى ٴسوزسىز ەستە بەرىك ساقتاۋ كەرەك.

[2020-جىلى 1-ايدىڭ 19-كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ يۇنناننىڭ تىڭچۇڭ سىمولا ۋازۋ ۇلتى قىستاعىنىڭ تۇرعىندارىنا امانداسا باردى]

‐ وسى مەزگىلدە ۇيلەرىڭ سۋىق پا؟

‐ سۋىق ەمەس، جىلى.

[2017-جىلى 6-ايدىڭ 21-كۇنى شي جينپيڭ سانشي ولكەسىنىڭ شينجوۋ قالاسى كىلان اۋدانى جاۋجياۋا قىستاعىنداعى ليۋ فۋيوۋدىڭ وتباسىندا بولدى]

‐ قازىر وتباسىلارىڭىزدىڭ ٴبىر جىلدىق كىرىسى قانشا؟

[2012-جىلى 11-ايدىڭ 15-كۇنى شي جينپيڭنىڭ 18-كەزەكتى ج ك پ ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىمەن بىرگە جۇڭگو-شەتەل تىلشىلەرىن قابىلداعاندا سويلەگەن ٴسوزى]

‐ حالقىمىز تۇرمىستى قىزۋ سۇيەدى. ٴتىپتى دە ساپالى وقۋ-اعارتۋ، ٴتىپتى دە ورنىقتى قىزمەت، ٴتىپتى دە كوڭىل تولار كىرىس، ٴتىپتى دە سەنىمدى قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ، ٴتىپتى دە جوعارى ورەلى ەمدەۋ-دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەت وتەۋى، ٴتىپتى دە جايلى قونىس شارت-جاعدايى، ٴتىپتى دە كوركەم ورتا بولسا دەپ ارماندايدى. بالالاردىڭ اناعۇرلىم جاقسى ەرجەتىپ، جاقسى قىزمەت ىستەپ، تاماشا تۇرمىس كەشۋىن قالايدى. حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسى ٴبىزدىڭ كۇرەس نىسانامىز ەسەپتەلەدى.

来源：央视新闻

视频制作：赛里克江，海纳尔

微信制作：古丽美热

تومەندەگى 阅读原文 جالعانىمىن باسىپ حاباردىڭ تۇنىق كەسكىندى نۇسقاسىن كورىڭىزدەر