Kazakcnr 中国哈萨克语广播CNR 发表于

جويقىن قۇدىرەتتى كۇش—جۇڭحۋا ۇلتى رۋحىن ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاستىرا ويداعىداي قورعاۋ كەرەك

جاڭنۇر تۇرعانباي ۇلى (قىرعىز تىلىندە):  مەن باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ «ماناس» ەپوسى از ۇلتتاردىڭ باعالى بايلىعى بولىپ قانا قالماستان، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ مادەنيەت قامباسىنداعى باعالى بايلىق دەگەن ٴسوزىن ەستىپ ەرەكشە تەبىرەندىم، «ماناستى» جىرلاۋدان بىرلىكتە ەستەلىك سۋرەتكە تۇسكەنگە دەيىنگى بارىستا، مەن اسەرلەنگەنىمنەن باستان اياق تەبىرەنگەن كوڭىل-كۇيىمدى باسا المادىم. 

 

جاڭنۇر تۇرعانباي ۇلى، «ماناس» بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىنىڭ اۆتونوميالى رايون دارەجەلى ۋاكىلدىك مۇراگەرى. 2022-جىلى 7-ايدىڭ 13-كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق مۇراجايعا كەلىپ، قىرعىز ۇلتىنىڭ باتىرلىق ەپوسى «ماناستى» جىرلاۋ كورمەسىن كورىپ، «ماناس» بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىن جالعاستىرۋشىلارمەن ىقىلاستى اڭگىمەلەستى ٴارى كوپشىلىكپەن ەستەلىك سۋرەتكە ٴتۇستى. سول كەزدە جاڭنۇر تۇرعانباي ۇلى مەن ونىڭ شاكىرتى ٴۇمىتالى وتكۇر ۇلى ناق مايداندا ماناستى جىرلاۋعا قاتىناستى. 

 

-باس شۋجيدىڭ ٴسوزى مەنى ايرىقشا شابىتتاندىردى، مەن «ماناس» ەپوسىنىڭ كەلەسى ۇرپاق مۇراگەرلەرىن جاقسى تاربيەلەپ، «ماناس» ەپوسىن جالعاستىرامىن. 

 

بيىل 56 جاستاعى جاڭنۇر تۇرعانباي ۇلى قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى ۇلۇقشات اۋدانى قىزىل ٴۇي اۋىلى ەكىتەرەك قىستاعىنىڭ مالشىسى، سونىمەن بىرگە «ماناس» بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىنىڭ اۆتونوميالى رايون دارەجەلى ۋاكىلدىك مۇراگەرى. ٴار جىلدىڭ 7-ايلارى مەن 8-ايلارى جاڭنۇردىڭ ەڭ كوڭىلدى كەزدەرى. وسىنداي دەمالىس كەزىندە سىرتتا وقىپ جاتقان كوپتەگەن وقۋشىلار قايتىپ كەلەدى، ال جاڭنۇر دەمالىس ۋاقىتىنان پايدالانىپ ولارعا «ماناستى» قالاي ايتۋدى ۇيرەتەدى. ول 30 جىل «ماناس» ەپوسىن جىرلاپ، وسىناۋ تاريحي ەپوستى ۇزدىكسىز جالعاستىرىپ كەلەدى. شاكىرتتەردى جاقسى تاربيەلەۋ-جاڭنۇردىڭ ومىرلىك ارمانى، سونداي-اق باستان-اياق قۇلشىنا ىستەپ كەلە جاتقان ٴىسى. جاڭنۇر ىلگەرىندى-كەيىندى 30 نەشە شاكىرت تاربيەلەدى، ٴۇمىتالى وتكۇر ولاردىڭ ىشىندەگى جاسى كىشىرەك بىرەۋى. 

 

14 جاستاعى ٴۇمىتالى وتكۇر ۇلۇقشات اۋدانىنداعى ورتا مەكتەپ وقۋشىسى. ول 3 جاسىنان باستاپ شەشەسىمەن بىرگە «ماناس» جىرىن ايتۋدى ۇيرەندى. ٴۇمىتالى وتكۇر بىلاي دەدى:  

 

-قىزىلسۋ وبلىسىندا، مەيلى قالادا، الدە اۋىل-قىستاقتا بولسىن، بارلىعىندا «ماناس» اۋەسكەرلەر كلاسى قۇرىلدى، ٴبىز كىشكەنتايىمىزدان مۇراگەرلىك ەتۋ قوسىنىنا كىردىك. 

 

«ماناستى» قۇلشىنا ۇيرەنىپ، اناعۇرلىم كوپ ادامنىڭ «ماناستى» بىلۋىنە، تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ-كىشكەنتاي ماناسشى ٴۇمىتالى وتكۇردىڭ ارمانى. 

 

-كىشكەنتاي ماناسشى رەتىندە، مەن بۇگىننەن باستاپ «ماناستى» ٴتىپتى دە قۇلشىنا ۇيرەنىپ، ٴتىپتى دە كوپ ادامعا «ماناستى» تانىتىپ، «ماناستى» ۇعىندىرىپ، ماڭايىمداعى ادامدارعا «ماناستى» ۇيرەتەمىن، «ماناس» مادەنيەتىن ساۋلەلەندىرىپ، بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى ادامدارعا «ماناستى» تانىتۋعا ۇلەس قوسامىن.

 

شينجياڭدا جاڭنۇر جانە ٴۇمىتالى وتكۇر سياقتى «ماناس» مۇراگەرلەرى بارشىلىق. ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى تەكەس اۋدانى كوكتەرەك اۋىلى قوستوبە قىستاعىنداعى تالايگۇلدىڭ وتباسى دا سولاردىڭ ٴبىرى.

 

تالايگۇلدىڭ اكەسى چارعىن وكەي ۇلى مەن ٴىنىسى نۇرسۇلتان چارعىن ماناس ەپوسىنىڭ مۇراگەرى. جەرلىك ورىندا ونىڭ اكەسىنىڭ نە داۋىر داڭقى بار ەدى، ول ٴوزى «ماناس» جىرىن ايتىپ قانا قويماي، بالالارىنا دا جالعاستىرعان بولاتىن. 

نەمەرە قىزدارى: 

-اتا، ٴبىز كەلدىك. 

اتاسى:  بالالارىم كەلدىڭدەر مە، بەتتەرىڭ دومبىعىپ قىزارىپ توڭىپ كەتىپسىڭدەر-اۋ. 

-نەمەرە قىزدارى: 

ءبىز«ماناستى» جىرلاۋدى ۇيرەنەيىك دەپ كەلدىك..

وتباسى اسەرىندە، تالايگۇلدىڭ 2 قىزى نازيرا مەن ايسىما كىشكەنتايىنان «ماناس» ەپوسىنا قۇمار بولىپ ٴوستى.

اتاسى ماناس جىرىن ايتا باستايدى، تالايگۇل سويلەيدى:

-قازىر 2 قىزىم دا ماناس جىرلاۋدى ۇيرەنىپ جاتىر، مەن ولاردىڭ «ماناستى» جالعاستىرۋىن ٴۇمىت ەتەمىن. 

 

ەجەلدەن بەرى پارتيا مەن مەملەكەت ۇلتتىق مادەنيەتتى قورعاۋعا جانە وعان مۇراگەرلىك ەتۋگە ەرەكشە ٴمان بەرىپ كەلەدى. 2006-جىلى «ماناس» ەپوسى تۇڭعىش توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردىڭ ۋاكىلدىك تۋىندىلارى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلدى، 2009-جىلى ب م ۇ وقۋ-اعارتۋ، عىلىم-تەحنيكا، مادەنيەت ۇيىمىنىڭ «ادامزاتتىڭ بەيزاتتىق مادەني مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك تۋىندىلارى تىزىمدىگىنە» ەنگىزىلدى. 2009-جىلى قىزىلسۋ وبلىسى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ «ماناس ەپوسىن قورعاۋ-زەرتتەۋ» ورتالىعىن قۇردى. 

 

سوڭعى جىلداردان بەرى، اسىرەسە، پارتيا 18-قۇرىلتايىنان بەرى، وسى تاريحي مادەنيەت اسىلىن ويداعىداي قورعاۋ، جالعاستىرۋ ٴۇشىن، مەملەكەت پەن شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراگەرلەرىنە قوسىمشا قاراجات بەرۋ تەبىنىن ارتتىردى، قىزىلسۋ وبلىسى «ماناس ەپوسىن» حانزۋشاعا اۋدارۋ قىزمەتىن ۇيىمداستىرىپ ورىستەتتى ٴارى 2021-جىلى 7-ايدا تابىسپەن ورىندادى. «ماناس» اتتى تانىسقىنى ونان ارى اسقاقتاتۋ ٴۇشىن، قىزىلسۋ وبلىسى ماناس حالىقارالىق مادەنيەت-ساياحات مەرەكەسىن وتكىزىپ، بۇقارالىق ەپوس ايتۋ قيمىلىن ورىستەتتى ٴارى ورتالىق وپەرا تەاترحاناسىمەن بىرگە كولەمدى ٴتول وپەرا «ماناس» وپەراسىن جاسادى، جياڭسۋدىڭ ۋشي قالاسىمەن بىرلەسىپ «ەر ماناس» اتتى كولەمدى ٴبي تەاترىن جاسادى.

 

 

باس شۋجي شي جينپيڭ «گىسار»، «جاڭگىر» جانە «ماناس» سىندى 3 ۇلكەن باتىرلىق ەپوستى تالاي رەت اۋىزعا الىپ جانە وعان ايرىقشا نازار اۋدارىپ، ونى «ادامدى تاڭ قالدىراتىن ۇلى ەپوس» دەپ اتادى. 

 

«گىسار» جۇڭگوداعى زاڭزۋ، موڭعۇل حالىقتارىنان باستاۋ العان، زاڭزۋ، موڭعۇل قاتارلى ۇلتتار ٴجيى قونىستانعان رايونداردا تارالعان. «گىساردىڭ» دىبىستىق اۋدارماسى ۇقسامايتىندىقتان، ىشكى موڭعۇلدار «گىسىر» دەپ اتالعان. 

 

2019-جىلى 7-ايدىڭ 15-كۇنى سۋليدا جونىنەن ۇمىتىلماس كۇن بولدى. ويتكەنى وسى كۇنى ىشكى موڭعۇلدا قىزمەت تەكسەرىپ، تەكسەرۋ-زەرتتەۋ جۇرگىزگەن باس شۋجي شي جينپيڭ چىفىڭ مۇراجايىندا بالين وڭ قانات اۋدانىنداعى گىسار مادەنيەتىن جالعاستىرۋشى تينبازار مۇسۋ قاتارلى 9 ادام ورىنداعان «گىسار» ەپوسىن تىڭدادى، ولاردىڭ ىشىندە جاسى ەڭ كىشى ونەر كورسەتۋشى سۋليدى ەدى. 

 

ۇلى اتاسىنىڭ اسەرىندە، سۋليدى 6 جاسىنان باستاپ گىسار جىرلاۋدى ۇيرەندى ٴارى گىسار مادەنيەتىنىڭ جالعاسۋى مەن دامۋىنا ٴوز ۇلەسىن قوسۋعا بەل بايلادى. سۋليدى چىفىڭ قالاسى باليىن وڭ قانات اۋدانى دابان موڭعۇل تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبىندە وقىدى. وقىتۋ شارت-جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى، ۇلتتىق مادەنيەت، وقۋ-اعارتۋ جاعىندا دابان موڭعۇل تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبى كوپ قارجى قوستى. بىرنەشە جىلدىق كاسىپتىك تاربيە جانە ۇيرەنۋ ارقىلى سۋليدى گىسار جىرلاۋ جاعىندا اسا زور ىلگەرلەۋشىلىككە قول جەتكىزىپ، ۇقساس جاستاعى بالالاردىڭ ىشىندە اعالاپ العا شىقتى.

 

-مەن قاجىرلىلىقپەن ۇيرەنىپ، ۇلگى ورناتىپ، شي جينپيڭ اتايدىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، وتاندى، كوممۋنيستىك پارتيانى قىزۋ ٴسۇيىپ، ٴمورال، اقىل-وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاعىنان جان-جاقتى جەتىلگەن جاڭا داۋىردەگى تاڭداۋلى ٴىزباسارعا اينالامىن. 

 

«گىسار» زاڭزۋ، موڭعۇل ەكى ۇلت حالقى ورتاق جاراتقان ۇلى باتىرلىق ەپوس، زاڭزۋ، موڭعۇل حالقىنىڭ اقىل-پاراساتىنىڭ جاۋھارى، زاڭزۋ ۇلتى «گىسار» دەپ اتايدى. ول دۇنيە جۇزىندە قازىرگە دەيىن بايقالعان ەپوستاردىڭ ىشىندە جىرلاۋ كولەمى ەڭ ۇزاق ەپوس، ول ٴارى ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ الۋان تۇرلىلىگىنىڭ دومنا پەشى سانالاتىن ەپوس، ٴارى كوپ ۇلت حالىقتىق مادەنيەتىنىڭ باياندى دامۋىنىڭ ايعاعى ەسەپتەلەدى.

 

33 جاستاعى ستادوجي شيزاڭ اۆتونوميالى رايونى دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇراعا مۇراگەرلىك ەتۋشى، سونداي-اق جۇڭگوداعى تۇڭعىش ماگيستر اسپيرانتتىقتى بىتىرگەن «گىسار» جىرلاۋشىسى، قازىر شيزاڭ داشۋەسى جۇڭگو زاڭزۋ مادەنيەتىن زەرتتەۋ ورنى جۋفىڭ زەرتتەۋ بولىمشە ورنىنىڭ گىسار زەرتتەۋ كەڭسەسىندە قىزمەت ىستەيدى. 

 

بۇرىن ستادوجي ەپوس جىرلاۋدى ۇنەمى مەكتەپتىڭ ٴتۇرلى قيمىلدارىندا ٴوزىنىڭ «ەرەكشە ونەرى» رەتىندە ورىنداپ جۇرەتىن، قازىر بۇل ونىڭ قىزمەتىنىڭ ٴبىر بولەگىنە اينالدى.

 

2013-جىلى شيزاڭ داشۋەدە وقىپ جۇرگەن كەزىندە، ستادوجي «گىسار پاتشانىڭ ٴومىر بايانىن» جۇيەلى تۇردە كەسكىنگە الۋ، فيلىم جاساۋ جۇمىسىن باستادى. جۇڭگو زاڭزۋ مادەنيەتىن زەرتتەۋ ورنىنا كىرگەننەن كەيىن، ستادوجي ٴار كۇنى كەسكىنگە الۋ، رەتتەۋ قىزمەتىنە قاتىناسۋمەن بىرگە، «گىسارعا» قاتىستى تاقىرىپتاردى زەرتتەۋگە دە قاتىناستى. 

 

2022-جىلى 6-ايعا دەيىن ستاردوجي «گىسار» ەپوسىن جىرلاعان ەكى ەپوس كىتابىن باسپادان شىعاردى. ستادوجيدىڭ نازارىندا «گىسار» ەنتسيكلوپەديا ەسەپتەلەدى. ول بىلاي دەيدى:  بۇرىنعى باسقا گىسار جىرلاۋشىلاردان نەمەسە مۇراگەرلەرىنەن پارىقتالار جەرىم-مەن قازىر وتە تاماشا داۋىردە جاساپ وتىرمىن.

 

-باستاۋىشتان تارتىپ اسپيرانت بولعانعا دەيىن، مەن گىساردى جىرلاپ قانا قويماي، رەتتەۋگە دە، زەرتتەۋگە دە كوڭىل ٴبولدىم؛ بۇل كەشىرمە مەنىڭ «گىسار» ەپوسىنا مۇراگەرلىك ەتۋىمە اسا زور سەپتىگىن تيگىزدى. ونىڭ ۇستىنە ٴتىل تۇرعىسىنان الىپ ايتقاندا، مەن مۇنى حانزۋشا تۇيىندەپ جيناقتاپ، اۋدارىپ، مازمۇنىنىن ايتىپ بەرە الامىن، بۇل جاعى وسىلاي، مۇنىڭ ماعان تيگىزەتىن كومەگى كوپ. مادەنيەت جونىندەگى كوزقاراستارعا قالاي مۇراگەرلىك ەتۋ، مادەنيەتتى قالاي جان-جاقتىلى جالعاستىرۋ كەرەك دەگەن جاقتاردا ماعان تىڭ ويلار سالادى.

 

2006-جىلى «گىسار» مەملەكەتتىك كەڭەس جاعىنان 1-توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردىڭ ۋاكىلدىك تۋىندىلارى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلدى، 2009-جىلى ب م ۇ وقۋ-اعارتۋ، عىلىم، مادەنيەت ۇيىمىنىڭ «ادامزاتتىڭ بەيزاتتىق مادەني مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك تۋىندىلارى تىزىمدىگىنە» ەنگىزىلدى.

 

اۋىزدان-اۋىزعا تارالعان حالىقتىق كوركەمونەردەن مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇراعا اينالۋعا دەيىن، «گىسار» ەپوسىنىڭ جالعاسۋى مەن ساۋلەلەنۋى مەملەكەتتىڭ قۇتقارۋ سيپاتتى قورعاۋ ساياساتىنىڭ ارقاسىندا ىسكە استى. شيزاڭ بەيبىت جولمەن ازات بولعاننان بەرى، ورتالىق ۇكىمەت قىرۋار قارجى قوسىپ، ىلگەرىندى-كەيىندى 20 نەشە رەت «گىسار» حالىق ونەرپازدارىن جالپى بەتتىك انىقتاۋ، نۇسقا جيناۋ سياقتى قۇتقارۋ سيپاتتى مادەني مۇرالاردى قورعاۋ قىزمەتىن ورىستەتتى. 

2022-جىلدىڭ باسىندا، شيزاڭداعى ەڭ تولىق «گىسار» ەپوسىن ورىنداۋشى، قايتىس بولىپ كەتكەن «گىسار» جىرلاۋشىسى ساڭجۋدىڭ ەپوس جىرلارى جونىندەگى جەلىلەس ماقالالار حانزۋ تىلىندە جاريالاندى. شيزاڭ اۆتونوميالى رايونىنىڭ كەلەلى مادەنيەت ينجەنەريالارىنىڭ ٴبىرى رەتىندە، بۇل نىسانعا 7 ميلليون 660 مىڭ يۋان قارجى قوسىلىپ، ساڭجۋ قارت ورىنداعان 33 نۇسقاسى قۇراستىرىلىپ، اۋدارىلىپ باسپادان شىقتى. ۇعىسۋعا قاراعاندا، بۇل نىسان 8 جىلعا جالعاسىپ، ونى بەيجيڭ، گانسۋ، چيڭحاي، شيزاڭ سياقتى ەلىمىزدىڭ جەر-جەرىنەن كەلگەن مامان-وقىمىستىلار بىرگە ات سالىسىپ ورىنداعان. 

 

قازىر «گىساردىڭ» جالعاسۋى ٴداستۇرلى اۋىزدان-اۋىزعا تارالىپ قانا قويماي، ينفورماتسيا عىلىم-تەحنيكا تاسىلىنەن پايدالانىپ، كارتون فيلم، كينو، سۋرەت سياقتى فورمالارمەن دۇنيە ٴجۇزىنىڭ نازارىن اۋداردى. 

 

باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى:  «جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ مازمۇنى باي، تاريحى ۇزاق، ول ٴار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنەن باستاۋ الادى». ۇلتتاردىڭ مادەني مۇرالارى ٴارى از ۇلتتاردىڭ باعالى بايلىعى، ٴارى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ باعالى بايلىعى، قورعاۋ، جالعاستىرۋ، جيناپ رەتتەۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ، مادەنيەت مايەگىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. 

 

ٴبىز بىرلىكتە قۇلشىنىپ، مادەنيەت مايەگىن، ۇلت رۋحىن ويداعىداي قورعايتىن بولايىق.

来源：中央广播电视总台

总监制：刘晓龙

 

策划：尹菊娥

统筹：张克清，吴琼

 

本集撰稿： 玛哈帕尔      

 

编辑：叶里肯布拉、努尔孜亚