جۋىقتان بەرى كوپتەگەن ادامدا جۇتقىنشاق-كومەكەيى اۋرۋ، دەنەسى قىزۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالىپ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن 2-رەت جۇعىمدالىپ قالدىم با دەيتىن ۋايىم تۋدىردى. ال، وسى ۆيرۋسپەن 2-رەت جۇعىمدالعاندار بولسا «قانشا ۋاقىتتا بولىمسىزعا وزگەرەدى، اۋرۋ بەلگىسى جەڭىلىرەك بولعانداردىڭ جۇمىسقا شىعۋىنا بولا ما» دەگەن سۇراۋلارعا جاۋاپ تابا الماي دال بولۋدا. ايتسە، كوپتىڭ كوڭىلىندە تۇيىنشەك بولىپ جۇرگەن وسى تەكتەس سۇراۋلارعا بۇگىن ءبىر-بىرلەپ جاۋاپ بەرەتىن بولامىز.

1

تاماعى اۋىرعان ادامنىڭ بارلىعى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن قايتا جۇعىمدالعان بولۋى ەكىتالاي

 

بەيجيڭ داشۋە 1-شيپاحاناسى جۇقپالى اۋرۋلار ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ گۇيچياڭ بىلاي دەيدى: كومەكەي-جۇتقىنشاقتىڭ اۋرۋى جوعارعى تىنىس جولى قابىنۋىنىڭ جالپىلىق بەينەسى، مەيلى جۇقپالى تۇماۋ ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالعاندا بولسىن نەمەسە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالعاندا بولسىن نەمەسە بۇل ۆيرۋستاردان باسقا باكتەريالارمەن جۇعىمدالعاندا دا، جوعارى تىنىس جولىنا اسەر ەتىپ، وندا اۋىرسىنۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرىن پايدا قىلادى. 

 

ال، بۇعان قاراتا، تۇرلىشە ادامنىڭ اسەرى دە تۇرلىشە بولادى. كەي ادامنىڭ سەزىمتالدىعى ءبىرشاما كۇشتى بولادى دا، جۇعىمدالعان سوڭ جۇتقىنشاق-كومەكەيى ءىسىپ اۋىرادى، ءتىپتى، تاماقتى پىشاقپەن تىلگىلەپ تاستاعانداي اۋىرسىنادى. الايدا، بۇلارعا وبيەكتيۆتىك تۇرعىدان مامىلە جاساۋىمىز كەرەك، تاماقتىڭ اۋىرعانى تەك جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالۋدان بولا بەرمەيدى.

 

2

جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن 2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ، اۋرۋ بەلگىسى جەڭىلىرەك بولسا، جۇمىسقا شىعا بەرۋگە بولا ما؟

 

بەيجيڭدەگى ءبىر 3A دارەجەلى شيپاحانانىڭ جۇقپالى اۋرۋلار مامانى تىلشىلىك قابىلداعاندا بىلاي دەدى: جۇعىمدالعاندار اۋىرىپ ءجۇرىپ جۇمىسقا بارۋىنا بولمايدى. بۇلاي ەتكەندە جۇعىمدالعان ادامنىڭ قالپىنا كەلۋىنە ءتيىمسىز بولىپ قالماستان، ۆيرۋستىڭ تارالۋىن كەلتىرىپ شىعارادى. وتە-موتە، ءتۇيىندى ورگانداردا جۇمىس ىستەيتىن (ايتالىق، شيپاحانا، قارتتار ءۇيى، كۇتىمحانا) قىزمەتكەرلەر ۇنەمى جوعارى حاۋىپ-قاتەرلى ادامدار توبىنا جاناساتىندىقتان، اۋىرىپ ءجۇرىپ جۇمىسقا بارسا، جوعارى حاۋىپ-قاتەرلى ادامدارعا جۇقتىرۋ حاۋپىن ارتتىرادى، سوندىقتان، بۇلاي ىستەۋگە استە بولمايدى.

 

 ۋحان داشۋەسى الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ شۋەيۋانىنىڭ قۇرۋشىسى، الەۋمەتتىك گيگيەنا پروفەسسورى تان شياۋدۇڭنىڭ قاراۋىنشا، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالۋ ءبىر ءتۇرلى تىنىس جولى جۇقپالى اۋرۋى بولىپ، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ-تىزگىندەۋ تۇرعىسىنان الىپ قاراعاندا، ادام ىستەتۋشى ورىندار جۇعىمدالۋشىلاردىڭ ءوزىن-ءوزى اۋاشالاۋىن دارىپتەپ، ۆيرۋستىڭ تارالۋىن ازايتۋى كەرەك. ال، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالعاندارعا تىعىز جاناسقاندار، ادام شوعىرلى ورنالاسقان قىزمەت رايوندارىنا بارۋدى ازايتسا بولادى.

 

3

2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ، قانشا ۋاقىت وتكەندە بولىمسىزعا وزگەرەدى؟

 

 چۇڭچيڭ قالالىق الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، ەمدەۋ، قۇتقارۋ ورتالىعىنىڭ ەڭ جاڭا ساندى مالىمەتتەرىندە كورسەتىلۋىنشە، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن 2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ، 4 تە 10 كۇندە بولىمسىزعا وزگەرەدى ەكەن. بۇل 1-رەت جۇعىمدالعانداعى 7 دە 14 كۇنمەن سالسىتىرعاندا، الدە قايدا قىسقا.

 

ەگەر ناۋقاستانۋشىنىڭ اۋرۋ بەلگىلەرى ءبىرشاما جەڭىل بولسا، بولىمسىزعا وزگەرۋ ۋاقىتى دا سايكەستى تۇردە قىسقارادى. ەگەر، ناۋقاستانۋشىنىڭ اۋرۋ بەلگىسى ءبىرشاما اۋىر بولسا نەمەسە دەنە ساپاسى ءبىرشاما ناشار بولسا، بولىمسىزعا وزگەرۋ ۋاقىتى دا ءبىرشاما ۇزاق بولادى.

 

4

2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ، قانشا ۋاقىت وتكەندە تۇرمىس قالىپتى ارناسىنا تۇسەدى؟

 

بەيجيڭ جۇڭگوشا ەمدەۋ شيپاحاناسى تىنىس جولى اۋرۋلارى ءبولىمىنىڭ اعا شيپاگەرى چىن ميڭ تىلشىلىك قابىلداعاندا بىلاي دەدى: 2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ، سپورتتىق قيمىلداردى دەرەۋ قالپىنا كەلتىرۋدى ۇسىنىس ەتپەيمىز. سالماقتى ناۋقاسقا شالدىققان سوڭ، دەنە قالايدا السىرەيدى. ەگەر دەنە شىنىقتىرۋدى تىم ەرتە قالىپىنا كەلتىرەر بولساق، يممۋنيتەتتىك قۋاتتى ارتتىرمايدى، كەرىسىنشە بۇلدىرەدى. مۇنداي كەزدە دەمالۋ بارىنەن ماڭىزدى، وسىلاي ەتسەك يممۋنيتەتتىك قۋاتتىڭ جوعارىلاۋىنا پايدالى.

 

حىبەي ولكەلىك حالىق شيپاحاناسىنىڭ ورىنباسار باستىعى، قارتتار اۋرۋلارى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گو يفاڭ مىنادا ۇسىنىس بەرەدى: جايشىلىقتا سپورتتىق قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋدى ادەتكە اينالدىرعان ادامدار جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن 2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ، تومەندەگى ۋاقىت كەستەسى بويىنشا، دەنە شىنىقتىرۋدى بىرتىندەپ قالپىنا كەلتىرسە بولادى:

 

(1). جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالعاننان باستاپ، ءتۇرلى اۋرۋ بەلگىلەرى جوعالىپ، نۋكلەين قىشقىلىن تەكسەرگەندە نەمەسە انتيگەندىك تەكسەرۋدە بولىمسىز بولعانعا دەيىن، دەمالىستى نەگىز ەتۋ كەرەك؛

 

(2). بولىمسىزعا وزگەرگەننەن كەيىنگى 1-اپتادا، كۇشەمەلىلىگى تومەن، قالپىنا كەلۋ سيپاتتى قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋعا بولادى، ايتالىق، اياڭداپ سەيىلدەۋ قاتارلىلار؛

 

(3). ەگەر ەشقانداي جايسىزدانۋ بەلگىسى بايقالماسا، بولىمسىزعا وزگەرگەننەن كەيىنگى 2-اپتادا جانە 3-اپتادا، ورتاشا كۇشەمەلىلىكتەگى دەنە ارەكەتىمەن شۇعىلدانۋدى سىناپ كورسە بولادى. ماسەلەن، تەز ءجۇرۋ نەمەسە اقىرىن جۇگىرۋ قاتارلىلار، ارەكەت بارىسىندا جۇرەكتىڭ مينۋتتىق سوعۋ رەتى 120 دان اسپاعانى ءجون؛

 

(4). ەگەر دەنەنىڭ توزىمدىلىگى ايتارلىقتاي بولسا، بولىمسىزعا وزگەرگەننەن كەيىنگى 4-اپتادان باستاپ، كۇندەلىك قالىپتى سپورتتىق قيمىلدارمەن اينالىسا بەرسە بولادى.

 

 

5

2-رەت جۇعىمدالعان سوڭ قانداي دارىلەر تۇتىنۋ كەرەك، قايسى بولىمگە ەمدەلگەن ءجون؟

 

سىچۋان داشۋەسى حۋاشي الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ شۋەيۋانىنىڭ ەپيزووتيا پروفەسسورى لۋان رۇڭشىڭ ماقالا جاريالاپ بىلاي دەدى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن 2-رەت جۇعىمدالعانداردى ەمدەۋدە، ءالى دە قىزۋدى قايتارۋ مەن قاتىستى اۋرۋ بەلگىلەرىن باسەڭدەتۋدى نەگىز ەتەمىز. مۇندا ناۋقاستار سۋدى كوبىرەك ءىشۋى، كوبىرەك دەمالۋعا كوڭىل ءبولۋى كەرەك؛ ازىقتىقتاعى ساپالى بەلوكتىڭ سالىستىرماسىن ارتتىرىپ، يممۋنيتەتتىك قۋاتتى جوعارىلاتقان ءجون؛ ىلگەرىدە ۇيگە الىپ قويعان قىزۋ قايتاراتىن دارىلەردەن بار بولسا، ۋاقىتى وتپەگەندەرىن جالعاستى تۇتىنا بەرسە بولادى؛ ەگەر اۋرۋ بەلگىلەرى اۋىر بولىپ، ءدارى ىشكەندە دە باسەڭدەمەي قويسا، شيپاحاناعا بارىپ ەمدەلۋ قاجەت.

 

قازىر جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسقا «B تيپتى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ بويىنشا باسقارۋ» اتقارىلدى، سوندىقتان، شيپاحاناعا بارىپ ەمدەلەتىندەرگە ەرەكشە تالاپ جوق. الايدا، جايشىلىقتاعىدان ويلاعاندا، قىزۋى ورلەگەن ناۋقاستار ەڭ جاقسىسى قىزۋى ورلەگەن ناۋقاستاردى ەمدەۋ امبۋلاتورياسىنا بارعانى وڭ، ال، باسقا اۋرۋ بەلگىلەرى ءبىرشاما كورنەكتى بولعاندار اۋرۋ بەلگىسىنە نەگىزدەلە وتىرىپ، قاتىستى بولىمدەرگە بارىپ ەمدەلسە بولادى.

 

6

2-رەتكى جۇعىمدالۋدىڭ دەنساۋلىققا ىقپالى زور ما؟

 

5-ايدىڭ 13-كۇنى، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى گاۋ فۋ مەملەكەتتىك جۇقپالى اۋرۋلار كلينيكالىق مەديتسينالىق زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ 2023-جىلعى جىلدىق ماجىلىسىندە بىلاي دەدى: جۇعىمدالۋ رەت سانى قانشا كوپ بولسا، زارداپ قالۋ قاتەرى دە سونشالىق جوعارى بولادى، بۇل بوس ءسوز ەمەس، بۇل جايلى كلينيكالىق ساندى مالىمەتتەر بار. سوندىقتان، ناۋقاستانۋشىلار ەمدەلۋ قاجەت بولعاندا، شيپاحاناعا بارىپ ەمدەۋلى كەرەك؛ ءدارى ىستەتۋ كەرەك بولسا، ءدارى ىشكەنى ءجون.

 

بەيجيڭ ديتان شيپاحاناسى جۇقپالى اۋرۋلار كلينيكالىق جانە زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گاۋ فۋجيە 5-ايدىڭ 13-كۇنى تىلشىلىك قابىلداعاندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: قازىر ماتەريال ءبىرشاما از، ءبىراق، جۇرت مويىنداعان ايتىلىمعا كەلسەك، 2-رەتكى جۇعىمدالۋ دەنساۋلىعىمىزعا ءتيىمسىز ەكەندىگىندە داۋ جوق. اۋرۋ قوزدىرعىش ميكرو ورگانيزمدەر جۇعىمدالۋشىنىڭ دەنەسىنە ەنگەننەن كەيىن، بىرىنشىدەن، تىنىس جولىن نەگىز ەتكەن دەنە مۇشەلەرىن زاقىمدايدى؛ ەكىنشىدەن، ادام دەنەسىندە ءتۇرلى يممۋنيتەتتىك قابىنۋ اسەرىندىك جاناما زاقىمدار تۋدىرادى. 60 جاستان اسقان قارتتار، جوعارى قان قىسىمى اۋرۋىنا شالدىققاندار، قانتتى نەسەپ اۋرۋىنا شالدىققاندار، يممۋنيتەتتىك قۋاتى تومەندەگەندەر، سەمىزدەر قاتارلى ءالسىز ادامدار توبى جونىنەن العاندا، مۇنىڭ زيانى ءتىپتى دە اۋىر.

 

اۋدارعان: نۇرگۇل قۇمارقان قىزى