شيزاڭنىڭ چومالاڭما شىڭى رايونىنداعى قابىلان سانى 100 دەن استى.

ٴتىلشىنىڭ شيزاڭ اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنەن ۇعىسۋىنشا، تاياۋ جىلداردان بەرى «چومالاڭما قابىلاندى قورعاۋ جوسپارى» نىسانى چومالاڭما وڭىرىندەگى قابىلاننىڭ مەكەنىن قاداعالاۋ جانە ٴتۇر توبىن تەكسەرۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، جالپى باقىلانعان جەر اۋماعى 3000 شارشى كيلومەتردەن اسقان، العاشقى مەجەگە قاراعاندا چومالاڭما شىڭى جاراتىلىستىق قورىعىنداعى قابىلاننىڭ سانى 100 دەن اسادى ەكەن.

ينفرا قىزىل ساۋلەلى فوتو اپپارات ارقىلى چومالاڭما وڭىرىندە سۋرەتكە الىنعان قابىلان.(ماتەريالدىق سۋرەت)

چومالاڭما شىڭى جاراتىلىستىق قورىعى—دۇنيە جۇزىندەگى ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى ەڭ مول وڭىرلەردىڭ ٴبىرى، قابىلان چومالاڭما شىڭىنداعى نەگىزگى اڭ، ول «تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىك ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ اقاۋسىزدىعىن ولشەگىش» دەپ اتالعان.

قابىلان ادەتتە ادامزاتتىڭ كەدەرگىسى ٴبىرشاما از، تەڭىز دەڭگەيىنەن 5000 ~ 2500 مەتر بيىكتىكتەگى اسقار تاۋلاردا تىرشىلىك ەتەدى، نولدەن تومەن 40 سەلتسي گرادۋستىق تومەن تەمپەراتۋراعا توزە الادى، مەملەكەتتىك 1-دارەجەلى ٴتۇيىندى قورعالاتىن جابايى حايۋانات.

20-عاسىردا جاسىرىن اڭ اۋلاۋ ارەكەتى اسقىنعان كەزدە، قابىلان ٴبىر مەزەت تۇقىمى قۇرىپ بارا جاتقان حايۋانات قاتارىنا ەنگىزىلدى. قابىلاندى قورعاۋ ٴۇشىن، 2013 ـ جىلى چومالاڭما شىڭى مەملەكەت دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ مەكەمەسى پايدا تابۋدى ماقسات ەتپەيتىن ۇيىممەن بىرگە «چومالاڭما قابىلانىن قورعاۋ جوسپارىن» العا قويدى.

2017-جىلى 2-رەتكى چيڭحاي-شيزاڭ ٴۇستىرتىن جان-جاقتى عىلمي تەكسەرۋ-زەرتتەۋ قابىلاندى ٴتۇيىندى تۇردە زەرتتەيتىن ٴۇستىرت ٴتۇرى قاتارىنا ەنگىزىپ، ينفرا قىزىل ساۋلەلى فوتواپپارات، جاساندى سەرىك ارقىلى ورىن بەلگىلەۋ جۇيەسى سياقتى جاڭا تەحنيكالاردان كەڭ كولەمدە پايدالانىپ، قابىلان ٴتۇر توبىنىڭ كولەمىن، قيمىل كولەمىن جانە تۇرمىس ادەتىن زەرتتەۋدى ورىستەتتى.

سوڭعى جىلداردان بەرى، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ تەبىنىنىڭ ۇزدىكسىز ارتۋىنا بايلانىستى، چومالاڭما شىڭى قورىعىنداعى قابىلان سانى كوبەيدى، بۇل چومالاڭما شىڭى مەملەكەت دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىق رايونىن كۇندەلىكتى باسقارۋ بولىمشە مەكەمەسى چومالاڭما شىڭى قورىعىن باسقارۋ پۋنكتىنىڭ باستىعى لاباسىرىندى قاتتى قۋانتتى.

لاباسىرىن 10 نەشە جىلدىڭ الدىندا چومالاڭما شىڭى قورىعىنان ٴبىر رەت قابىلاندى كورگەن بولاتىن، وسى بىرنەشە جىلدا قورىق رايونىنا ورناتىلعان ينفرا قىزىل ساۋلەلى فوتو اپپاراتپەن تاعى بىرنەشە رەت كوردى.

ينفرا قىزىل ساۋلەلى فوتو اپپارات ارقىلى چومالاڭما وڭىرىندە سۋرەتكە الىنعان قابىلان. (ماتەريالدىق سۋرەت)

چومالاڭما شىڭى قابىلان قورعاۋ ورتالىعىنىڭ اتقارۋشى مەڭگەرۋشىسى گۇڭزىليڭ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: قابىلاننىڭ قورعاۋ ونىمدىلىگى ۇستىرتتەگى تاۋلى ٴوڭىر ەكولوگيالىق جۇيەسىنىڭ ورنىقتىلىعى مەن كەمەلدىلىگىنە تىكەلەي قاتىستى، «چومالاڭما شىڭى قابىلاندى قورعاۋ جوسپارى» ارقىلى ولار چومالاڭما قابىلان توبىن زەرتتەۋدىڭ عىلمي ۇلگىسىن العاشقى ادىمدا قاراستىرىپ، ٴتىرى ورگانيزمدەردى باقىلاۋ-ولشەۋ جۇيەسىن قۇردى.

بولاشاقتا ولار چومالاڭما شىڭى رايونىن شارلاۋدى، قورعاۋدى باعىتتامالى تۇردە كۇشەيتەدى، قابىلاندى قورعاۋ ونىمدىلىگى دە اناعۇرلىم دالمە-ٴدال بولادى.

اۋدارعان: مۇقامادي ٴشارىپ ۇلى

来源：科普中国

审稿、制作：古丽美热