كونەدەن قالعان «كۇلكى — جان ازىعى» دەگەن ءسوز بار. جۇڭحۋا جۇڭگوشا دارىگەرلىك عىلمي قوعامىنىڭ عىلمي اقىلشىسى ۋىن چاڭلۋ تىلشىلىك بارىسىندا، قارقىلداپ كۇلۋدى ەڭ قاراپايىم ادام دەنەسى «گيمناستيكاسى» دەپ قارادى. ول بىلاي دەپ ءتۇسىندىردى: قارقىلداپ كۇلۋ تىنىس الۋعا پايدالى، ول وكپەنى كەڭەيتەدى، كوكىرەك بۇلشىق ەتىن قوزدىرادى، كوك ەتتىڭ يقۋاتىن جاقسارتادى، تىنىس الۋ ارەكەتىن تەرەڭدەتەدى، بۇدان سىرت، تىنىس جولىن تازالايدى. ادام ءبىر رەت كۇلگەندە، كوك ەت شامامەن 18 رەت جيىرىلادى. بۇدان سىرت، كۇلكى تاعى دا رۋحاني ابىرجۋدى جويىپ، بۇلشىق ەتتى بوساتىپ، ميدى سەرگەك ۇستاتىپ، رۋحتى سەرپىلتەدى. سونىمەن بىرگە، كۇلكى تاماققا بولعان تابەتتى ارتتىرىپ، جاقسى ۇيىقتاۋعا جاردەمدەسىپ، اس قورىتۋ ءسولىنىڭ ءبولىنۋى مەن اس قورىتۋ جولى ارەكەتىن ارتتىرىپ، ادامنىڭ تابەتىن اشادى. سول ءۇشىن، ۇنەمى قارقىلداپ كۇلۋ دەنساۋلىققا پايدالى دەپ ايتامىز. 

ەكىنشى، تەرەڭ تىنىس الۋ

جۇڭنان داشۋەسىنە قاراستى شياڭيا شيپاحاناسى تىنىس الۋ جانە قاتەرلى، سالماقتى اۋرۋلار مەديتسينا ءبولىمىنىڭ تەتە اعا شيپاگەرى گۋ چيحۋا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: وكپە اۋرۋىنا شالدىققاندار ۇيىندە تۇرىپ دەنساۋلىق قورعاۋدا تەرەڭ تىنىس الۋعا جاتتىقسا ءونىمى بولادى. تەرەڭ تىنىس الۋ ءونىمدى اۋا الماستىرۋ مولشەرىن ارتتىرىپ، وتتەگىن ءسىمىرۋ مەن كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ارتتىرادى. سونداي-اق ۇزاق ۋاقىت تەرەڭ تىنىس الۋ جاتتىعۋىن ىستەۋ ارقىلى، وكپەنىڭ سەرپىمدىلىك يقۋاتىن قورعاۋعا نەمەسە جاقسارتۋعا، وكپە قىزمەتىن بەلگىلى دارەجەدە جاقسارتۋعا ابدەن بولادى. مۇنىڭ ناقتىلى ءادىسى: مۇرىنمەن تىنىس الۋ، تەرەڭ، ۇزاق تىنىس الۋ، تاڭەرتەڭ، كەش ءار رەتتە 15 تە 20 مينۋت تىنىس الۋ.

ءۇشىنشى، تۇز تۇتىنۋدى ازايتۋ

تۇز تۇتىنۋدى ازايتۋ — ەڭ ارزان جانە ەڭ قاراپايىم قىسىمدى تومەندەتۋ ءادىسى. جۇڭگو قورەكتىك عىلمي قوعامىنىڭ باس القاسى ياڭ يۋەشين ءبىر رەتكى قيمىلدا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ەگەر، ءار ادام ءار كۇنى 6 گرام تۇزدى از تۇتىنۋدى ىسكە اسىرا السا، ەلىمىز جونىنەن العاندا، ءار جىلى شامامەن 360 مىڭ ادامنىڭ مي اپوپلەكسياسى جانە ءتاج ءتارىزدى ارتەريانىڭ قاتايۋىنان بولاتىن جۇرەك اۋرۋى سەبەبىنەن جازىم بولۋىنان ساقتانۋعا بولار ەدى، 15 ميلليارد يۋاننان استام تىكەلەي ەمدەۋ وزىندىك قۇنى ازايار ەدى، ال قان قىسىمىنىڭ ورتاشا جيىرىلۋ قىسىمى ءار رەت 2 ميلليمەتر سىناپ باعاناسى، كەڭەيۋ قىسىمى ءار رەت ءبىر ميلليمەتر سىناپ باعاناسى تومەندەسە، جوعارى قان قىسىمى اۋرۋىنا شالدىعۋ مولشەرى %3 تومەندەر ەدى.

ءتورتىنشى، سۋدى كوپ ءىشۋ

نەسەپ جولىنا تاس بايلانۋدىڭ كوبى اۋىز سۋدىڭ جەتىسپەۋىمەن تىعىز قاتىستى. جۇڭگو جۇڭگوشا شيپاگەرلىك عىلىم اكادەمياسى گۋاڭ-انمىن شيپاحاناسى نەسەپ سىرتقى اۋرۋلار ءبولىمىنىڭ اعا شيپاگەرى جاڭ ياچياڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: سۋدى كوپ ءىشۋ نەسەپ جولىن جۋىپ تازالايدى، بۇل تاس بايلانۋدىڭ الدىن الۋعا جانە نەسەپ جولىنداعى تاستىڭ شىعارىلۋىن تەزدەتۋگە ءتيىمدى. اسىرەسە، ادەتتە سۋدى ىرىقتىلىقپەن كوپ ىشۋگە داعدىلانۋ، شولدەگەن كەزدە عانا سۋ ىشۋگە بولمايدى. «جۇڭگو تۇرعىندارىنىڭ ازىقتانۋ باعدارناماسى (2022-جىلعى باسىلىمىنا)» نەگىزدەلگەندە، جىلى كليمات شارت-جاعدايىندا، تومەن دەنە ارەكەتى ورەسىندەگى ەرەسەك ەرلەر كۇنىنە 1700 ميلليليتر، ەرەسەك ايەلدەر كۇنىنە 1500 ميلليليتر سۋ ءىشۋى قاجەت. قانە، ءسىزدىڭ كۇندىك سۋ ءىشۋىڭىز وسى ولشەمگە جەتتى مە ؟

بەسىنشى، كۇن نۇرىنا كوپ قاقتالۋ

بەيجيڭ شيەحى شيپاحاناسى ىشكى سەكراتسيا ءبولىمىنىڭ اعا شيپاگەرى شيا ۋيبو بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: دەنەدە ۆيتامين D كەمشىل بولسا، كالتسيدىڭ سىمىرىلۋىنە ىقپال جاسايدى، سول ءۇشىن كالتسيدى تولىقتاۋمەن بىرگە، ۆيتامين D نى تولىقتاۋ دا كەم بولسا بولمايدى. كۇن نۇرىنا قاقتالۋ — دەنەگە دەم بەرىپ ۆيتامين D نى سينتەزدەۋدىڭ ءبىر ءتۇرلى جولى، ءار كۇنى تۇستەن بۇرىن ساعات 9 دان تۇستەن كەيىن ساعات 4 كە دەيىن، جارتى ساعات كۇن نۇرىنا قاقتالعاندا عانا كۇن نۇرىنا قاقتالۋ ءونىمدى بولادى. ءبىراق، مىنا تۇيىندەرگە دە كوڭىل ءبولۋ كەرەك: جازدا شىلىڭگىر ىستىق كەزدە كۇن نۇرىنا شەكتەن تىس قاقتالماۋ، سىرتقا شىققاندا كۇن نۇرىنا قاقتالۋدان، ىستىق وتۋدەن جانە تەرىدە ماسەلە تۋىلۋىنان ساقتانۋ كەرەك.

التىنشى، كەرىلىپ سوزىلۋ

حىنان جۇڭگوشا ەمدەۋ، ءدارى-دارمەك داشۋەسىنە قاراستى 1-شيپاحانا مي اۋرۋلارى ءبولىمىنىڭ اعا شيپاگەرى ۋاڭ شينجى بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: كەرىلىپ سوزىلۋ بۇكىل دەنەنىڭ كوپ ءبولىم بۇلشىق ەتىن جيىرىلتىپ، جينالعان قاندى جۇرەككە «قۋالاپ» قايتارىپ، سول ارقىلى قان اينالىسىن ارتتىرىپ، قان اينالىسىن جاقسارتادى.

ناقتى ءادىسى: بىلەكتى مۇمكىندىگىنشە جوعارى كوتەرىپ، بۇكىل دەنەنى كۇشتەپ قول-اياقتى كەرىپ سوزۋ، كەرىلىپ سوزىلعان كەزدە مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا تىنىس الۋ كەرەك؛ دەنەنى ەركىن ۇستاعاندا، بۇكىل دەنەنىڭ بۇلشىق ەتى بوساپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا دەم شىعارۋ كەرەك، سوندا عانا شىنىعۋدىڭ ءونىمى ءتىپتى دە جاقسى بولادى.

اۋدارعان: ساعىنبەك رابات ۇلى 

来源：科普中国

翻译：萨恒别克

审稿、制作：古丽美热