قارا ساڭىراۋقۇلاقتى (黑木耳) ادامدار ەڭ جاقسى بىلەدى، ونىڭ قۇرامىندا تەمىر ەلەمەنتتى مول بولىپ، ول تەمىر جەتىسپەۋ سيپاتتى قان ازدىقتان الدىن الا ساقتانۋداعى ساپالى ازىقتىق قاينارىنىڭ ءبىرى ەسەپتەلەدى، ۇدايى جەسە قان تولتىرىپ ادامدى اجارلاندىرۋ، ءوڭدى جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى. ول تاعى وپەراتسيادان كەيىن تەمىر تولىقتاپ، قان ازدىقتى ەمدەۋگە تاماشا كومەك كورسەتەدى، دارىدەگى تەمىردىڭ اس قورىتۋ جولىن تىتىركەندىرەتيىن ناشار زاردابىناندا ساقتايدى.

    قارا ساڭىراۋقۇلاقتاعى كۇردەلى قانت قارا ساڭىراۋقۇلاقتىڭ نەگىزگى حيميالىق قۇرامى بولىپ، قاننىڭ ۇيۋىنا قارسى تۇرادى نەمەسە قان تاباقشاسىنىڭ جينالۋ جىتيلىگىنە قارسى تۇرا الادى.

    قارا ساڭىراۋقۇلاقتا تاعىءبىرءتۇرلى سۋدا ەرىگىشتىك قۇرام بولىپ، قان تاباقشاسىنىڭ جينالۋىن تەجەيدى، تاجىريبەنىڭ دالەلدەۋىنشە بۇل ادەنوزين(腺苷ورگانيكالىق قوسىلىس) تۇرىندەگى زات. جوعارىداعى زاتپەن ۇيۋعا قارسى تۇرۋ ماقساتىناجەتۋگە بولاتىندىقتان، قان تامىرعا كوپىر سالعاندا، تىرەۋ قويعاندا ىشكى جاقتا قان ۇيىعى قالىپتاسۋىنان الدىن الا ساقتانۋعا بولادى. بۇدان تىس، كوپ ءتۇرلى زەرتتەۋلەردەن بايقاۋعا نەگىزدەلگەندە: قارا ساڭىراۋقۇلاقتا قان قۇرامىنداعى مايدى تومەندەتۋ، قان قانتتىن تومەندەتۋ رولى بولىپ، جۇرەك اۋرۋىن ءارى باسقا اسا حاۋىپتى فاكتورلاردى ەمدەۋدە تاماشا كومەك كورسەتەدى.

    سوندىقتان قان جەتىسپەۋ سيپاتتى جۇرەك اۋرۋلارى، وتە-موتە جۇرەك ايدارشا ارتەرياسىنا كوپىر سالۋ وپەراتسياسىنان كەيىنگى ناۋقاستارءارى جۇرەك ايدارشا ارتەرياسىنا تىرەۋ قويۋ وپەراتسياسىنان كەيىنگى ناۋقاستار قارا ساڭىراۋقۇلاقتى ۇيلەسىمدى مولشەردە از-ازدان جالعاستى جەپ تۇرسا اۋرۋ جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا پايدالى دەپ ۇسىنىس بەرەمىز. ولاي بولاتىنى مەيلى ايدارشا ارتەرياسىنا كوپىر سالۋ وپەراتسياسى الدە ايدارشا ارتەرياسىنا تىرەۋ قويۋ وپەراتسياسى بولسىن، ايدارشا ارتەريا قاتايۋى نەمەسە ايدارشا ارتەريا داعىنىڭءوزىنءبىر جولاتا ساۋىقتىرۋعا كەلمەيدى، قايتا “كوپىر” نەمەسە “تىرەۋ” ارقىلى قان تامىردى قانمەن قامداپ قايتا تۇتاسۋىن عانا قالپىنا كەلتىرەدى؛ مىنە بۇل وپەراتسيادان كەيىن ناۋقاستى تۇبەگەيلى جاقساردى دەگەندىك ەمەس،ءالى دە جۇيەلى، جەتكىلىكتى مولشەردە سايكەستى دارىلەرمەن داۋالانۋ قاجەت بولاتىندىعىنىڭ سەبەبى. وسى تۇردەگى ناۋقاستار ەگەر كۇتىنۋگە نازار اۋدارماسا، “كوپىر” نەمەسە “تىرەۋ” ىشىندە داق پەن قان ۇيىعى قايتالاي پايدا بولسا تارايۋعا اپارىپ سوعادى، سوندىقتان ۇزدىكسىز دارىمەن ەمدەلىپ عانا قويماي، تۇرمىستاعى ازىقتانۋ ادەتىندە وزگەرتۋ قاجەت.

    بۇدان تىس، قارا ساڭىراۋقۇلاق جەلىمدىك ساڭىراۋقۇلاقءتۇرى، قۇرامىندا قىرۋار جەلىم بار، ادام دەنەسىنىڭ اس قورىتۋ جۇيەسىنە تاماشا مايلاۋ رولى بولىپ، اسقازان-ىشەكتەگى قالعان قۇتقان ازىقتىقتار مەن وڭاي قورىتىلمايتىن تالشىقتىق زاتتاردى جويىپ،ءىش قاتۋدان الدىنالا ساقتانۋعا بولادى. وتە-موتە قان جەتىسپەۋ سيپاتتى جۇرەك اۋرۋى بار ناۋقاستار ساقتانسابولادى؛ ءىش قاتۋ سەبەبىنەن بولاتىن جۇرەك ريتمى تەزدەۋ،جۇرەك ەتىنىڭ وتتەگىن جۇمساۋى ۇلعايۋ سياقتىلار-جۇرەك شانشۋىنىڭ پايدا بولۋىنا اپارىپ سوعادى.

    ارينە، قارا ساڭىراۋقۇلاقتى جەۋدەدە اباي بولۋ؛ قارا ساڭىراۋقۇلاقتا قان تاباقشاسىنىڭ ۇيۋىن تىزگىندەۋ رولى بولادى، جوعارى قان قىسىم، جۇرەك اۋرۋى بار ادامدار توبىنا قاراتا ايتقاندا ۇيلەسەدى،ءبىراق، كەيبىر قاناۋ سيپاتتى اۋرۋلارعا ۇيلەسپەيدى، ولاي بولاتىنى قاناۋ سيپاتتى اۋرۋلاردىڭ قان ۇيۋ رولى ناشارلاۋ بولادى، قارا ساڭىراۋقۇلاقتى جەسە وزىندىك قان ۇيۋعا كەدەرگى بولىپ، ناۋقاسى اسقىنادى.

    قارا ساڭىراۋقۇلاقتىڭ ءوزى قۇرعاتىلعان، ەگەر بورتتىرىلمەسە، وندا جەۋگە كەلمەيدى. الايدا، قارا ساڭىراۋقۇلاقتىڭ وزىندىك قورەكتىك قۇرامى مول، ال بورتتىرىلگەن ۋاقىتىءوتىپ كەتسە ساڭىراۋقۇلاقتاعى ميكروورگانيزمدەر زور مولشەردە وربۋىگە اپارىپ سوعادى، جوعارى تەمپەراتۋرا ارقىلى قۋىرسادا بۇكىلدەي جويۋ امالى بولمايدى، سوندىقتان، ساڭىراۋقۇلاق جەگەندە ۋلانۋ جاعدايدا اۋىق-اۋىق حابارلانىپ تۇرادى، بۇعان قىراعىلىقتى ارتتىرعان ءجون.

اۋدارعان: بولات توقتاسىن ۇلى