موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ كليماتى سۋىق، ىلعالدى، تيپتىك قوڭىرجاي بەلدەۋلىك تاۋلى ٴوڭىر سۋىق اۋا رايى تۇرىنە جاتادى، وزىندىك ەرەكشەلىككە يە كليمات، اۋا رايى قىشىنىڭ ٴوسىپ-جەتىلۋىنە توتەنشە ٴتيىمدى، موڭعۇلكۇرە «جۇڭگو قىشى مەكەنى» دەگەن تاماشا اتاققا يە. سوڭعى جىلداردان بەرى، موڭعۇلكۇرە اۋدانى قىشى ەگىنشىلىگىن زور كۇشپەن جالپىلاستىرىپ، موڭعۇلكۇرە قارا قىشى مايىنىڭ كولەمدەسۋىن، تانىمالدىلىعىن جەبەدى، موڭعۇلكۇرە ساۋيۋان استىق ـ ماي سەرىكتەستىگى وندىرگەن جاسىل ٴونىم قارا قىشى مايى ادام دەنەسىنە قاجەتتى كوپ ٴتۇرلى قورەكتىك زاتتاردى مولايتىپ، قارتايۋعا قارسى تۇرۋ،ادام دەنەسىنىڭ يممۋنيتەتتىك قۋاتىن جوعارىلاتۋ سياقتى رولدارعا يە بولىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولىپ، تەحنولوگيانى جوعارىلاتۋ، كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتۋ ناتيجەسىندە تاماشا ەكونوميكالىق ونىمدىلىك پەن قوعامدىق ونىمدىلىككە قول جەتكىزىپ، كاسىپ كولەمىن ورنىقتى ارتتىرىپ، ديقانداردىڭ كىرىسىن مولايتىپ، بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرۋداعى ماڭىزدى تىرەكتى كاسىپكە اينالدى.

    موڭعۇلكۇرە اۋداندىق ساۋيۋان استىق-ماي سەرىكتىگىنىڭ باس جوراسى جاڭ يۇڭچىڭ بىلاي دەدى: موڭعۇلكۇرە اۋدانىمىزدىڭ قارا قىشى مايى باقىتقا جاراي مەملەكەتتىك ايگىلى، ەرەكشە، ساپالى، جاڭا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلدى، ٴبىز بۇنى ەرەكشە داڭق پەن ماقتانىش سەزىندىك، بۇل سەرىكتىگىمىزگە شابىت، سونداي-اق سەرىكتىگىمىزدەگى بارلىق قىزمەتكەرلەر ٴۇشىن سىناق، ٴبىز، ٴسوز جوق، ساپا وتكەلىن قاتاڭ يگەرىپ، قالىڭ تۇتىنۋشىلار الاڭسىز تۇتىناتىن قارا قىشى مايىن ٴوندىرىپ، موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا ۇلەس قوسامىز.

    موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ توپىراعىنىڭ ورگانيكالىق قۇرامى جوعارى، توپىراعى مايدا، كارتوپتىڭ وسۋىنە توتەنشە ۇيلەسەدى، ونىڭ ۇستىنە ەگۋ تاريحى ۇزاق، جىلىنا 10 مىڭ مۋ جەرگە كارتوپ ەگەدى، سوڭعى جىلداردان بەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى دامۋىنىڭ تيپىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋىنا بايلانىستى، موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ كارتوپ كاسىبىنىڭ دامۋى عىلمي دامۋعا، جاسىل دامۋعا بەت الدى، بۇرىنعى تۇقىم جەتىلدىرۋدەن قازىرگى ەگۋ جۇمىستارىنا دەيىن، ونان سوڭ جاسىل ەرەكشە ونىمگە دەيىن، ەرەكشە كاسىپتەردىڭ دامۋى كاسىپورىنداردىڭ ونىمدىلىگى مەن شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدا تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدىڭ تاماشا دامۋ بەتالىسىن جۇزەگە اسىرىپ قانا قالماستان، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدە.

    ىلە دىشىڭ بيولوگيالىق عىلىم ـ تەحنيكانى دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى شۇي شياۋحۇڭ بىلاي دەدى: ٴبىزدىڭ موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ كارتوبى ۇلكەن، كراحمال قۇرامى جوعارى، قورەكتىك قۇنى جاقسى، كراحمال ونىمدەرىن مانەرلەۋگە ەرەكشە ۇيلەسەدى، ٴبىزدىڭ موڭعۇلكۇرەنىڭ كارتوپتان وندىرگەن كريستال ۇنتاعى دا بازاردىڭ قارسى الۋىنا يە بولدى، وسى ەكى جىلدا ٴبىز تاپسىرىس بەرىپ ەگۋ ٴتاسىلى ارقىلى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى كارتوپ ەگۋگە جەتەكتەدىك، سونىمەن بىرگە تۇراقتى كىرىسكە كەپىلدىك ەتتىك، ديقانداردىڭ كارتوپ ەگۋ بەلسەندىلىگى دە ۇزدىكسىز جوعارىلادى.

    ۇعىسۋعا قاراعاندا، بۇكىل ەلدەگى ايگىلى، ەرەكشە، ساپالى، جاڭا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى دەپ ەرەكشە وڭىرلەردە وندىرىلگەن، بەلگىلى ٴوندىرىس كولەمى مەن تاۋار مولشەرىن ازىرلەگەن، كورنەكتى وڭىرلىك ەرەكشەلىگى مەن وزگەشە قورەكتىك ساپاسى ەرەكشەلىگىنە يە، ورنىقتى قامداۋ مولشەرى مەن تۇتىنۋ بازارى بار، الەۋمەتتىڭ تانۋ دارەجەسى مەن اتاعى جوعارى، سونداي-اق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل-قىستاق مينيسترلىگىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ساپا حاۋىپسىزدىگى ورتالىعى تىزىمگە الۋ قۇلاقتاندىرۋى مەن تەكسەرىپ تاراتۋ كۋالىگى بار اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ايتىلىپ وتىر. بۇل اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مەملەكەتتىڭ قاتىستى تەكشەلەرىندە جالپىلاستىرۋعا دا بولادى.

    موڭعۇلكۇرە اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل-قىستاق مەكەمەسى اۋىل شارۋاشىلىق ەكونوميكا مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار مەكەمە باستىعى گۋجيان بىلاي دەدى: موڭعۇلكۇرەنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ مەملەكەتتىك ايگىلى، ەرەكشە، ساپالى، جاڭا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ تىزىمدىگىنە ەنۋى موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تۇراقتاندىرعاندىق، كەلەسى قادامدا، موڭعۇلكۇرە اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل ـ قىستاق مەكەمەسى بۇكىل ەلدەگى ايگىلى، ەرەكشە، ساپالى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ باعالى دامۋ تاجىريبەلەرىنەن تولىق پايدالانىپ، ەگىس الاڭدارىمىزدىڭ ونىمدەرىن زورايتىپ، كۇشەيتىپ، ٴتىپتى دە كوپ ادامعا ٴبىزدىڭ تاڭداۋلى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمىزدى ۇعىندىرىپ، موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ اقاۋسىز دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتەدى.